Göreme Milli Parkı ve Kapadokya Kayalık Bölgeleri’ndeki Ziyaretçi Etki Yönetimi Uygulamalarının Yerli Ziyaretçiler Tarafından Değerlendirilmesi

Yıl 2024, , 64 - 77, 31.01.2024

Derya Toksöz , Kemal Birdir

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1260032

Öz

Turizm sektörünün gelişmesi ve turizme katılan kişilerin artmasıyla özellikle ziyaretçiler tarafından korunan alanlara yönelik talep de artmaktadır. Ziyaretçiler tarafından gerçekleştirilen geziler ve rekreasyonel etkinlikler esnasında bilinçli ya da farkında olmadan alana verilen zarar, geri dönüşü olmayan tahribatlara neden olabilmektedir. Bu araştırmanın amacı, Göreme Millî Parkı ve Kapadokya Kayalık Bölgeleri’nde yürütülen ziyaretçi etki yönetimi uygulamalarının yerli ziyaretçiler tarafından değerlendirilmesidir. Bu bağlamda, Türkiye’nin en çok ziyaretçi çeken bölgelerinden birisi olan Kapadokya’ya ilişkin ziyaretçi yönetiminin iyileştirilmesi ve bu haliyle ziyaretçi deneyimlerinin oluşturulmasına yönelik önerilerin sunulması planlanmaktadır. Veriler, 2019 yılında Göreme’yi gezen yerli ziyaretçilerden anket aracılığıyla toplanmıştır. Toplam 169 kullanılabilir anket elde edilmiş ve verilerin ortalama ve standart sapma değerleri alınarak tablolaştırılmıştır. Milli parkın kontrolü, güvenliği ve parka yönelik bilgilendirmenin eksikliği anket sonuçlarından çıkan temel sorunlar/eksiklikler olarak belirlenmiştir. Araştırma, ziyaretçi yönetimindeki sorunlara çözüm önerileri ile son bulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kapadokya,, Korunan Alan, Ziyaretçi Etki Yönetimi, Yerli Ziyaretçi

Destekleyen Kurum

Herhangi bir kurumdan destek alınmamıştır.

Evaluation of Visitor Management Practices in Göreme National Park and the Rock Sites of Cappadocia by Local Visitors

Öz

With the development of the tourism sector and the increase in the number of people participating in tourism, the demand for protected areas, especially by visitors, is also increasing. Damaging the area, consciously or unintentionally, during excursions and recreational activities carried out by visitors can cause irreversible damage. The purpose of the research is to evaluate the visitor management practices carried out in Göreme National Park and the Rock Sites of Cappadocia by local visitors. In this context, it is planned to present suggestions for improving visitor management and creating visitor experiences in Cappadocia, one of the most visited regions of Turkey. The data were collected through a survey from local visitors visiting Göreme in 2019. A total of 169 usable questionnaires were obtained and tabulated by taking the mean and standard deviation values of the data. The control and security of the region and the lack of information about the park were also identified as the main problems/deficiencies that emerged from the survey results. The research ends with suggestions for solutions to the problems in visitor management.

Anahtar Kelimeler

Cappadocia, Protected Area, Visitor Impact Management, Local Visitors

Kaynakça

• Akten, S. (2009). Korunan doğal alanlarda ziyaretçi etki yönetim yaklaşımı (Gölcük Tabiat Parkı örneği). (Yayımlanmamış doktora tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Alubel, W.E., Geetachew, M.A., & Asnakew, A. (2021). Practices and challenges of visitor management implementation for sustainable tourism development in Fasil Ghebbi, Ethiopia. Journal of Hospitality Management and Tourism, 12(1), 1-8. https://doi.org/10.5897/JHMT2020.0294
• Arnberger, A., Brandenburg, C., & Muhar, A. (2002). Monitoring and management of visitor flows in recreational and protected areas. In Institute for Landscape Architecture and Landscape Management. Conference Proceedings Jan. Bodenkultur University Vienna, Austria. https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=d342f89375541d333798382248ac2d2a3150ea99
• Avcı, N. (2007). Turizmde taşıma kapasitesinin önemi. Ege Akademik Bakış, 7(2), 485-501.
• Bak, E., (2015). Turist rehberlerinin performansının turist tatminine etkisi: Kapadokya'yı ziyaret eden yabancı turistler üzerinde bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Beunen, R., Regnerus, H.D., & Jaarsma, C.F. (2008). Gateways as a means of visitor management in national parks and protected areas. Tourism Management, 29(1), 138-145. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2007.03.017
• Breiby, M.A., Selvaag, S.K., Øian, H., Duedahl, E., & Lerfald, M. (2022). Managing sustainable development in recreational and protected areas. The Dovre case, Norway. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 37, 100461.
• Boyraz, B. (2019). Avrupa müzelerinde kullanılan güncel sergileme teknolojileri üzerine bir araştırma. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 2(8), 532-562.
• Braun, B., & Soskin, M. (2008). Theme park pricing in a new century: the central Florida market revisited. In A. Fyall, B. Garrod, A. Leask, & S. Wanhill (Eds.), Managing visitor attractions (2nd ed.). Elsevier.
• Candrea, A.N., & Ispas, A. (2009). Visitor management, a tool for sustainable tourism development in protected areas. Bulletin of the Transilvania University of Brasov. Economic Sciences. Series V, 2, 131.
• Child, D. (2006). The essentials of factor analysis. A&C Black.
• Cole, D.N., & Daniel, T.C. (2003). The science of visitor management in parks and protected areas: from verbal reports to simulation models. Journal for Nature Conservation, 11(4), 269-277.
• Çeşmeci, N., & Kırıcı Tekeli, E. (2018). Göreme Tarihi Milli Parkı’nın Sürdürülebilir Turizm Açısından Değerlendirilmesi. TURAN-SAM (TURAN Stratejik Araştırmalar Merkezi), 10(40), 148-155.
• Çolakkadıoğlu, D. (2012). Korunan alan yönetiminde katılımcılık: Göreme Tarihi Milli Parkı örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Damanik, J., & Yusuf, M. (2022). Effects of perceived value, expectation, visitor management, and visitor satisfaction on revisit intention to Borobudur Temple, Indonesia. Journal of Heritage Tourism, 17(2), 174-189. https://doi.org/10.1080/1743873X.2021.1950164
• Demirçivi B.M. (2017). Göreme Millî Parkı ve Kapadokya Kayalık Bölgeleri’ne İlişkin UNESCO raporu değerlendirmeleri ve öneriler. Turizm Akademik Dergisi, 4(2), 91-106.
• Doğan, M. & Metin, F. (2022). Milli parklarda ziyaretçi yönetimi model ve uygulamaları: Yellowstone park ve grand canyon örneği. Journal of Current Debates in Social Sciences, 5(1), 29-42. https://doi.org/10.37154/cudes.2022.56
• Doğan, N., & Başokçu, T.O. (2010). İstatistik tutum ölçeği için uygulanan faktör analizi ve aşamalı kümeleme analizi sonuçlarının karşılaştırılması. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 1(2), 65-71.
• Drummond, S., & Yeoman, I. (2001). Quality issues in heritage visitor attractions. Routledge. Düzgüneş E. (2017). Milli parklarda ziyaretçi yönetimi. Plant Peyzaj ve Süs Bitkiciliği Dergisi, 7, 68-74.
• Eagles, Paul F.J., Mccool, S.F., & Haynes, C. (2002). Sustainable tourism in protected areas: guidelines for planning and management. IUCN.
• Farrell, T.A., & Marion, J.L. (2002). The protected area visitor impact management (PAVIM) framework: A simplified process for making management decisions. Journal of Sustainable Tourism, 10(1), 31-51.
• Garrod, B., Fyall, A., & Leask, A. (2002). Scottish visitor attractions: managing visitor impacts. Tourism Management, 23(3), 265-279. https://doi.org/10.1016/S0261-5177(01)00077-2
• Gilmore, A., & Rentschler, R. (2002). Changes in museum management. Journal of Management Development, 21(10), 754–760.
• Göktuğ, T.H., & Kurkut, G. (2016). Korunan alanlarda sürdürülebilir ziyaretçi yönetimi: stratejiler ve araçların incelenmesi. Journal of Bartın Faculty of Forestry, 18(1), 118-131.
• Graham, R., Nilsen, P.W., & Payne, R.J. (2019). Visitor activity planning and management in Canadian National Parks: marketing within a context of integration. In Social science in natural resource management systems (pp. 149-166). Routledge.
• Gül, A., & Akten, M. (2005). Korunan doğal alanlarda rekreasyonel taşıma kapasitesi ve kavramsal yaklaşımlar. (ss. 485-494). Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu, (8-10 Eylül, 2005) Isparta.
• Hassan, A. (2013). Perspective analysis and implications of visitor management–experiences from the Whitechapel Gallery, London. Anatolia, 24(3), 410-426. https://doi.org/10.1080/13032917.2013.797916
• Huddart, D., & Stott, T. (2019). Outdoor recreation: Environmental impacts and management. Springer Nature. İlhan, İ. (1999). Bölgesel turizm planlaması modeli ve Nevşehir örneği. (Yayımlanmamış doktora tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kebete, Y., & Wondirad, A. (2019). Visitor management and sustainable destination management nexus in Zegie Peninsula, Northern Ethiopia. Journal of Destination Marketing & Management, 13, 83-98. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2019.03.006
• Korat, G. (2010). Taş kapıdan taç kapıya. İletişim Yayınları.
• Kuo, L. (2003). The Use of Visitor Management Techniques to Protect a Fragile Environment: A Case Study of Practices in the New Forest. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Bournemouth Üniversitesi.
• Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü (2019). Müze istatistikleri. https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-43336/muze-istatistikleri.html, 10.07.2019.
• Lawson, S. (2006). Computer simulation as a tool for planning and management of visitor use in protected natural areas. Journal of Sustainable Tourism, 14(6), 600–617.
• Leask, A. (2010). Progress in visitor attraction research: Towards more effective management. Tourism Management, 31(2): 155-166. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2009.09.004
• Lian, C. (2015). Sustainable visitor management and marketing heritage site: components, framework and principles. In Proceedings of the International Conference on Natural Resources, Tourism and Services Management, Sabah, Malaysia, 15-17 April 2015 (pp. 489-495). Universiti Putra Malaysia.
• Mandić, A. (2023). Protected area management effectiveness and COVID-19: the case of Plitvice lakes national Park, Croatia. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 41, 100397. https://doi.org/10.1016/j.jort.2021.100397
• Mansuroğlu, S., Dağ, V., Kösa, S., & Demir, F., (2021). Korunan alanlarda turizmin etkisi: Antalya kenti örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 215-232.
• Marsiglio, S. (2017). On the carrying capacity and the optimal number of visitors in tourism destinations. Tourism Economics, 23(3), 632–646.
• Mason, P. (2005). Visitor Management in Protected Areas of the Periphery: Polar Perspectives. Tourism and Hospitality Planning and Development, 2(3), 171-190.
• Mcarthur, S. & Hall, C. M. (1996). Visitor management: principles and practice. In: Hall, C.M. and McArthur, S. (Eds.) Heritage Management in Australia and New Zealand (pp. 37–51). Oxford University Press.
• Mihalic, T. (2020). Conceptualising overtourism: A sustainability approach”. Annals of Tourism Research, 84, 103025.
• Nevşehir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, (2020). Müze/Ören Yeri Ziyaretçi Sayıları. Https://Nevsehir.Ktb.Gov.Tr/Tr-240718/Muzeoren-Yeri-Ziyaretci-Sayilari.Html, 13.06.2021.
• Nevşehir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, (2022). Nevşehir müze müdürlüğü. https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44132/nevsehir-muze-mudurlugu.html, 10.12.2022.
• Nilsen, P., & Tayler, G. (1997). A comparative analysis of protected area planning and management frameworks. In: McCool, Stephen F.; Cole, David N., comps. Proceedings - limits of acceptable change and related planning processes: progress and future directions (pp. 49-57). U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Rocky Mountain Research Station. https://www.fs.fed.us/rm/pubs_int/int_gtr371/int_gtr371_049_057.pdf, 15.11.2019.
• Paker, T. (2015). Durum çalışması. İçinde Seggi, F. N., ve Bayyurt, Y. (Ed.) Nitel Araştırma Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımlar. Anı Yayıncılık.
• Paskova, M., Wall, G., Zejda, D., & Zelenka, J. (2021). Tourism carrying capacity reconceptualization: Modelling and management of destinations. Journal of Destination Marketing & Management, 21, 100638, 1-15. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2021.100638
• Pedersen, A. (2002). Managing tourism at world heritage sites: a practical manual for world heritage site managers. UNESCO World Heritage Centre.
• Pektaş, Ş.Y. (2018). Turizm Politikası ve Planlamasında Tanıtım Araçlarının Yeri ve Önemi: Sosyal Medya Örneği. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 1(1), 1-11.
• Riungu, G.K., Peterson, B.A., Beeco, J.A., & Brown, G. (2021). Understanding visitors’ spatial behavior: a Review of Spatial Applications in Parks. Tourism Spaces, 65-8.
• Ryan, C., & Savard, J. (2004). The zoo as an ecotourism attraction – visitor reactions, perceptions and management implications: the case of Hamilton zoo, New Zealand. Journal of Sustainable Tourism, 12(3): 245–266. http://dx.doi.org/10.1080/09669580408667236
• Shackley, M. (1998). Visitor management: Case studies from world heritage sites. Butterworth Heinemann.
• Shackley, M. (2012). Introduction: World cultural heritage sites. In M. Shackley (Eds.), Visitor management: Case studies from world heritage sites (pp. 1–9). Butterworth- Heinemann.
• Thomas, R.N., Pigozzi, B.W., & Sambrook, R.A. (2005). Tourist carrying capacity measures: Crowding syndrome in the Caribbean. The Professional Geographer, 57(1), 13-20. https://doi.org/10.1111/j.0033-0124.2005.00455.x
• Türkmen, F., & Dönmez, Y. (2015). Korunan alanların turizme açılmasına ilişkin yerel halkın görüşleri (Yenice Örneği). Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 189-204.
• United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). (t.y.). World Heritage Centre. https://whc.unesco.org/, 10.10.2019.
• United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO), (2017). Göreme National Park and the Rock Sites of Cappadocia conservation Outlook. https://worldheritageoutlook.iucn.org/node/1109, 11.10.2019.
• Ural, A., & Kılıç, İ. (2013). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. Detay Yayıncılık.
• Velmurugan, S., Thazhathethıl, B.V., & George, B. (2021). A study of visitor impact management practices and visitor satisfaction at Eravikulam National Park, India. International Journal of Geoheritage and Parks, 9(4), 463-479. https://doi.org/10.1016/j.ijgeop.2021.11.006
• Wachowiak, H. (2005). Large protected areas and visitor information management in Germany. Current Issues in Tourism, 8(2-3), 245-257. https://doi.org/10.1080/13683500508668217
• Watkins, S. (t.y.), Trend report: visitor management policies in protected areas and national parks. https://atrium.lib.uoguelph.ca/xmlui/bitstream/handle/10214/6191/Trend%20Report%2C%20International%20Tourism.pdf?sequence=1&isAllowed=y,14.11.2020.
• Zelenka, J., & Kacetl, J. (2013). Visitor management in protected areas. Czech Journal of Tourism, 2(1), 5-18. https://doi.org/10.2478/cjot-2013-0001