Yeşil Yıldızlı Otellerin Yeşil Maliyetlerinin Ürün Yaşam Seyri Maliyetleme Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2024, , 130 - 144, 31.01.2024

Taner Eken , İbrahim Aksu

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1287540

Öz

İklim değişikliği, küresel ısınma gibi problemlerin, önüne geçilemeyecek düzeyde büyümesi sorunsalı, kendini çevreci olarak gören işletmeleri, geleceğe temiz bir dünya bırakma amacında düşünmeye ve çalışmaya zorlamıştır. Bu durum işletmelerin sorumluluk bilincinde bir çevresel tutum sergilemelerine ve ortaya çıkan maliyetlerin yönetilmesini dikkate almasına zemin hazırlamıştır. Yaşanan problemler ve gelişmeler neticesinde ürün yaşam seyri kısalmakla birlikte buna paralel maliyet yönetiminin önemi de artmaktadır. Bugünün ve yarının en önemli konularından olan yeşil maliyet yönetiminin ürün yaşam seyri maliyet yöntemi analizlerine dahil edilerek değerlendirilmesi neticesinde maliyet yönetimi ile ilgili problemlerin çözüme kavuşturulmasına destek olacağı düşüncesi, çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu bakımdan çalışmada hipotetik bir örnek üzerinden otelin sağlayacağı aquapark hizmet faaliyetinin yaşam döngüsü maliyeti hesaplanmıştır. Yapılan hesaplamalara göre, bu hizmet faaliyetinin yaşam dönemi boyunca işletmeye toplam maliyetinin net bugünkü değerinin 2.799.876 TL olduğu, yaşam dönemi boyunca bu hizmetten toplam 30.000 çocuğun faydalanacağı ve kişi başı satış fiyatının bugünkü ortalama değerinin de 111,98 TL olacağı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Yeşil Yıldızlı Oteller, Yeşil Maliyetler, Ürün Yaşam Seyri Maliyetleme

Evaluation of the Green Costs of Green Star Hotels in terms of Product Lifecycle Costing

Öz

The unavoidable growth of problems such as climate change and global warming has forced businesses that consider themselves environmentalists to think and work to leave a clean world for the future. This prepared the ground for businesses to adopt more responsible environmental attitudes and to consider the management of the resulting costs. As a result of the problems and developments experienced, the lifecycle of products has been shortened and the importance of cost management has increased in parallel. The aim of the study is to evaluate green cost management, which is one of the most important issues of today and tomorrow, by including it in the analysis of product life cycle cost method and to support the solution of problems related to cost management. In this respect, the life cycle cost of the aquapark service activity to be provided by the hotel was calculated based on a hypothetical example. According to the calculations made, it is seen that the net present value of the total cost of this service activity to the enterprise during its lifetime is 2,799,876 TL, a total of 30,000 children will benefit from this service during its lifetime and the average present value of the sales price per person will be 111.98 TL.

Anahtar Kelimeler

Green Star Hotels, Green Costs, Product Lifecycle Costing

Kaynakça

• Accounting Notes. (2023). Retrieved January 5, 2023 from https://www.accountingnotes.net/cost-accounting/life-cycle-costing/life-cycle-costing-meaning-characteristics-and-everything-else/5783.
• Akatay, A. & Aslan, Ş. (2008). Yeşil yönetim ve işletmeleri Iso 14001 sertifikası almaya yönelten faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 313-339.
• Akdağ, G., Güler, O., Demirtaş, O. Dalgıç, A., & Yeşilyurt, C. (2014, 4-6 Haziran). Turizm ve çevre ilişkisi: Türkiye'deki yeşil otellerin gözünden yeşil otelcilik uygulamaları üzerine bir değerlendirme [Tam metin bildiri], Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi Bildirileri, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla, Türkiye.
• Akdemir, N. (2019). Kış turizm merkezlerinde çevre duyarlılığı, yaklaşım ve çözümler: Palandöken otelleri örneği. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-16.
• Âlvarez, Gil M.J.Á., Burgos Jiménez, J., & Cêspedes Lorente, J.J. (2001). An analysis of environmental management, organizational context and performance of Spanish hotels, Omega, 29(6), 457-471. https://doi.org/10.1016/S0305-0483(01)00033-0
• Ardıç Yetiş, Ş.A. (2018). Sürdürülebilir turizm kapsamında küçük ölçekli konaklama işletmelerinde yeşil pazarlama uygulamaları. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 9(23), 82-98.
• Arı, M., & Bayram, G. (2018). Çevresel maliyet yönetiminin ürün yaşam seyri maliyetleme açısından incelenmesi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 3(2), 336-353. https://doi.org/10.33905/bseusbed.482272
• Aylan, F.K., & Sezgin, M. (2016). Turistlerin yeşil otellere yönelik düşünceleri ve kalma niyetleri: Antalya'da bir araştırma. Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 285-300.
• Bahçecik, D., & Talebi, N. (2020). Yeşil pazarlama: İşletmelerin yeşil pazarlamaya yönelme nedenleri. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 15(59), 223-247.
• Balaure, V., Catoiu, I., & Veghe, C. (2005). Tourism marketing, Editura Uranus,
• Bucur-Sabo, M. (2006). Marketing touristic, Editura Irecson.
• Caner, S. (2011). Ürün yaşam seyri maliyetlemesinin faaliyet tabanlı maliyetleme temelinde bir örnek işletme uygulaması. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Celiloğlu, F.K. (2014). Yeşil pazarlamanın turizmde satınalma davranışlarına etkisinin incelenmesine yönelik organik oteller üzerine bir uygulama. [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Ceyhan, S., & Ada, S. (2015). İşletme fonksiyonları açısından çevreye duyarlı işletmecilik. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(26), 115-137. https://doi.org/10.17130/ijmeb.2015.11.26.836
• Chen Y.C., & Chen Y.T. (2012). The advantages of green management for hotel competitiveness in Taiwan: In the viewpoint of senior hotel managers. Journal of Management and Sustainability, 2(2), 211- 218. https://doi.org/10.5539/jms.v2n2p211
• Choi, H.-M., Kim, W.G., Kim, Y. J., & Agmapisarn, C. (2019). Hotel environmental management initiative (HEMI) scale development. International Journal of Hospitality Management, 77, 562-572. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2018.08.020
• Coşkun, A., & Karaca, N. (2008). Kobi’lerde çevresel maliyetlerin sınıflandırılmasına yönelik bir öneri: Metal işleme sektöründen bir uygulama. Ekoloji Dergisi, 18(69), 59-65. https://doi.org/10.5053/ekoloji.2008.698
• Çankırı Karatekin Üniversitesi. (2023). http://websitem.karatekin.edu.tr/user_files/hunlu/files/zamandegeritablolari.pdf adresinden 16 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Çavuşoğlu, S., & Durmaz, Y. (2019). Yeşil davranışlara karşı tutumun ziyaret niyetine etkisinde yeşil imajın düzenleyicilik rolü: Yeşil oteller örneği. Sosyal Bilimler Dergisi, 29(2), 303-315. https://doi.org/10.18069/firatsbed.540080
• Çetin Gürkan, G., Dönmez Polat, D., & Demiralay, T. (2015), Turistlerde çevre bilincinin çevreye duyarlı müşteri davranışı ve çevreye duyarlı konaklama işletmelerinde kalma tercihleri üzerindeki etkisi. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 114-133.
• Dimara, E., Manganari, E., & Skuras, D. (2017). Don’t change my towels please: factors influencing participation in towel reuse programs. Tourism Management, 59, 425–437. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2016.09.003
• Doğan, Ö. (2020). Çevresel maliyetlerin üretim maliyetleri ve rekabet gücü üzerindeki etkisi: Yeşil yıldızlı otellerde bir araştırma. [Doktora tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Dönmez Polat, D., & Demir Harputluoğlu, D. (2017). Sürdürülebilirlik kapsamında ekolojik oteller: Narköy ekolojik otel ve eğitim merkezi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(2), 31-46. https://doi.org/10.24010/soid.334327 Epa. (2023). Retrieved January 8, 2023 from https://www.epa.gov/sites/default/files/2014-01/documents/busmgt.pdf
• E-Pg Pathshala. (2023). Retrieved January 8, 2023 from https://epgp.inflibnet.ac.in/epgpdata/uploads/epgp_content/ S001827/P001853/ M031450/ ET/152809021914.15Q1.pdf/
• Ergin, H., & Okutmuş, E. (2007). Çevre muhasebesi: Çevre maliyetleri ve çevre raporlaması. Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(1), 144-169.
• Ertaş, M., Kırlar Can, B., Yeşilyurt, H., & Koçak, N. (2017). Konaklama işletmelerinin yeşil yıldız uygulamaları kapsamında çevreye duyarlılığının değerlendirilmesi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 15(1), 102-119. https://doi.org/10.24010/soid.415349
• Fernández-Robin, C., Celemín-Pedroche, M.S., Santander-Astorga, P., & Alonso-Almeida, M. (2019). Green practices in hospitality: a contingency approach. Sustainability, 11(13), 1–24. https://doi.org/10.3390/su11133737
• Gersil, A., (2007). Ürün yaşam seyri maliyetleme yöntemi ve bir örnek uygulama. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 21, 129-148.
• Giritlioğlu, İ., & Güzel, M.O. (2015). Otel işletmelerinde yeşil yıldız uygulamaları: Gaziantep ve Hatay bölgesinde bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(40), 889-904. https://doi.org/10.17719/jisr.20154013968
• Gökdeniz, A. (2017). Konaklama sektöründe yeşil yönetim kavramı, eko etiket ve yeşil yönetim sertifikaları ve otellerde yeşil yönetim uygulama örnekleri. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 7(1), 70-77.
• Gronroos, C. (1990). Service management and marketing: managing the moments of truth in service competition. Lexington Books.
• Güneş, R., & Aksu, İ. (2003). Mamul yaşam seyri maliyetlemesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 8(2), 43-61.
• Hotel Management. (2023). Retrieved January 3, 2023 from https://www.hotelmanagement.net/tech/why-hotels-need-to-focus-sustainable-technology/
• Ifac. (2023). Retrieved January 25, 2023 from https://www.ifac.org/_flysystem/azure-private/publications/files/international-guidance-docu-2.pdf
• İrdem, A. (2014). Konaklama işletmelerinde yiyecek ve içecek maliyetlerin düşürülmesine yönelik stratejik bir yaklaşım: üretim planlaması üzerine bir model önerisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(32), 81- 104. https://doi.org/10.31795/baunsobed.645486
• Jasch, C. (2003). The use of environmental management accounting (ema) for ıdentifying environmental costs. Journal of Cleaner Production, 11(6), 667–676. https://doi.org/10.1016/S0959-6526(02)00107-5
• Kara, E. (2017). Konaklama işletmelerinde çevre bilinci ve yeşil yönetim uygulamalarının işletme başarısına katkısı: Muğla ili üzerine bir araştırma. [Doktora tezi, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Kara, E., & Kaya, A. (2020). Sanayi işletmelerinde çevre bilinci ve yeşil yönetim üzerine bir değerlendirme. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(30), 3161-3182. https://doi.org/10.26466/opus.779229
• Karaca, Ş. (2013). Tüketicilerin yeşil ürünlere ilişkin tutumlarının incelenmesine yönelik bir araştırma. Ege Akademik Bakış Dergisi, 13(1), 99-111. https://doi.org/10.21121/eab.2013119503
• Karakuş, G., & Erdirençelebi, M. (2018). İşletmelerin yeşil yönetim algılarının işletme performansı üzerindeki etkisini ölçmeye yönelik bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 681-704. https://doi.org/10.20491/isarder.2018.543
• Kautto, P. (2006). New instruments – old practices? the implications of environmental management systems and extended producer responsibility for design for the environment. Business Strategy and the Environment, 15(6), 377-388. https://doi.org/10.1002/bse.454
• Kızılırmak, İ. (2011). Dünyada ve türkiye'deki turizm işletmelerinde çevre korumaya yönelik uygulamalar: amacı ve önemi. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 1-12.
• Kim, S.-H., Lee, K., & Fairhurst, A. (2017). The review of "green" research in hospitality, 2000-2014: Current trends and future research directions. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 29(1), 226-247. https://doi.org/10.1108/IJCHM-11-2014-0562
• Kim, Y.H., Barber, N., & Kim, D.- K. (2018). Sustainability research in the hotel ındustry: Past, present, and future. Journal of Hospitality Marketing & Management, 28(5), 576-620. https://doi.org/10.1080/19368623.2019.1533907
• Kotler, P. (2000). Marketing management: the millennium edition (Tenth edition).
• Köşker, Z., & Gürer, A. (2020). Sürdürülebilirlik çerçevesinde yeşil örgüt kültürü. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi (JEBPIR), 6(1), 88-109.
• Mcnamara, K.E., & Gibson, C. (2008). Environmental sustainability in practice? A macro-scale profile of tourist accommodation facilities in australia's coastal zone. Journal of Sustainable Tourism, 16(1), 85-100. https://doi.org/10.2167/jost621.0
• Merli, R., Preziosi, M., Acampora, A., & Ali, F. (2019). Why should hotels go green? Insights from guests experience in green hotels. International Journal of Hospitality Management, 81, 169-179. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2019.04.022
• Memiş, S. (2019). Konaklama işletmelerinde yeşil yönetim uygulamalarının entropi yöntemi ile ağırlıklandırılması: Giresun ili örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(1), 653-665. https://doi.org/10.20491/isarder.2019.626
• National Geographic. (2023). Retrieved January 4, 2023 from https://www.nationalgeographic.com/environment/global-warming/global-warming-effects
• Nga, T.T., & Dao, H.T.A. (2020). Environmental management accounting: The case of the rubber tire manufacturing company in viet nam. Journal of Tourism, Hospitality and Environment Management, 5(21), 89-108. https://doi.org/10.35631/JTHEM.521006
• Otlu, F., & Karaca, S. (2005). Maliyet yönetimi ve yaşam seyri maliyet analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi,10(2), 245-270
• Önel, B. (2021). İşletmelerin yeşil yönetim algıları ve sürdürülebilirlik bilinci. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 6(11), 21-33.
• Özbirecikli, M. (2000). Çevre muhasebesi kavramı ve yönetsel kararlara katkıları. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 7, 15-21.
• Özbirecikli, M., & Melek, Z. (2002). Çevre muhasebesi ve çevresel maliyetlerin maliyet muhasebesi sistemine etkileri ve bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 14, 82-91.
• Rahman, I., Reynolds, D., & Svaren, S. (2012). How “green” are north american hotels? An exploration of low-cost adoption practices. International Journal of Hospitality Management, 31(3), 720–727. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2011.09.008
• Rusu, S. (2014). The tourist product life cycle -theoretical developments in contemporary economics, Theoretical Developments in Contemporary Economics, 185-191.
• Sayın, M.M., Uyar, M., Üye, Ö., Sonaydın, S., & Usta, Y.S. (2020). Sustainable accommodation: Case of green star hotels in Antalya, Introduction to Research for Tourism, Research Proposal, 2nd Semester.
• Stăncioiu, A. (2004). Marketing strategies in tourism, Editura Economică.
• Stasiskiene, Z. (2019). Environmental accounting: Concept, methodology, and application. W. Leal Filho, A. Azul, L. Brandli, P. Özuyar, T. Wall, (Ed.), Responsible Consumption and Production.
• Tarhan, K. (2018). Küresel çevre sorunlarının politikleşmesi ve uluslararası ilişkiler teorileri kapsamında analiz. International Journal of Social And Humanities Sciences IJSHS, 2(1), 152-170.
• Tourism Beast. (2023). Retrieved January 5, 2023 from https://www.tourismbeast.com/tourism-product-life-cycle
• Türk, M., & Harbalıoğlu, M. (2015). Konaklama işletmelerinde çevreye duyarlılık. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi,14, 419-428. https://doi.org/10.16992/ASOS.695
• Türker, N., & Uçar, M. (2013). Konaklama işletmelerinin sosyal sorumlulukları. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(3), 155-183.
• Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2023). https://cevreselgostergeler.csb.gov.tr/cevreye-duyarli-konaklama-tesisi-sayisi-i-85845#:~:text=De%C4%9Ferlendirme%3A,)%20ile%20belgelendirilmi%C5%9Ftir%5Bi%5D. adresinden 8 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• United Nations Climate Change. (2023). Retrieved January 4, 2023 from https://unfccc.int/news/un-works-with-global-hotel-industry-toreduce-emissions
• Uygun, E., & Özkul, E. (2020). Kişisel değerlerin yeşil pazarlama faaliyetlerinde bulunan otel işletmelerine yönelik tutumlar üzerindeki etkileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(43), 613-652. https://doi.org/10.31795/baunsobed.710693
• Üstünay, M. (2008). İşletmelerin sosyal sorumlulukları çerçevesinde yeşil pazarlama uygulamaları ve kimya sektörüne yönelik bir inceleme. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü. (2023). https://yigm.ktb.gov.tr/TR-11596/cevreye-duyarlilik-kampanyasi-yesil-yildiz.html adresinden 13 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Yıldırım, Ö. (2019). İstanbul’da beş yıldızlı otellerde yeşil yıldız uygulamasının otellerin ı̇şletmeciliğine sağladığı avantajların analizi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Ticaret Üniversitesi.
• Yılmaz, R., & Arı, M. (2011). Ürün yaşam seyri maliyet analizi ve ürün yaşam seyri maliyetleme yaklaşımları için durum değerlendirmesi ve kavramsal çözümleme ihtiyacı. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (49), 75-88.
• Yi, S., Li, X., & Jai, T.-M. (2018). Hotel guests perception of best green practices: A content analysis of online reviews. Tourism and Hospitality Research, 18(2), 191–202. https://doi.org/10.1177/1467358416637251
• Zrnić, A., Starčević, D.P., & Mijoč, I. (2020). Evaluating environmental accounting and reporting: The case of croatian listed manufacturing companies. Pravni Vjesnik, 36(1), 47-63. https://doi.org/10.25234/pv/8089