Türkiye Ekonomisinde Mal ve Hizmet Gruplarına Göre Fiyatlar Genel Düzeyindeki Artışların İşsizliğe Etkisi

Yıl 2024, , 702 - 715, 30.09.2024

Esat Daşdemir

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1406440

Öz

Bu çalışma farklı mal ve hizmet gruplarına ait fiyatlardaki değişimlerin işsizliğe etkisini karşılaştırmalı olarak incelemektedir. Literatürde enflasyonun işsizliğe etkisini ölçen çalışmalar tüm ekonomiyi temsil eden genel enflasyon oranını dikkate almaktadır. Mal ve hizmet gruplarına göre ürünlerin fiyatlarındaki değişimin enflasyonu farklı yönde etkilediği görmezden gelinmektedir. Bu çalışma mal ve hizmet gruplarına göre ürünlerin fiyatlarındaki değişimin işsizliğe etkisini inceleyerek literatüre katkı yapmayı amaçlamaktadır. 2005 Ocak ve 2023 Ağustos dönemini kapsayan Türkiye ekonomisi verileriyle zaman serisi analizi yapılarak çalışmanın hipotezi kanıtlanmak istenmiştir. Ulaşılan sonuçlar mal ve hizmet gruplarının türlerine göre işsizlik oranını farklı şekilde etkilediğini göstermektedir. Elde edilen bulgular iktisadi ve sosyal politikaların planlaması aşamasında kullanılabilecek bilgileri içermektedir. Yapılan analiz sonucu genel tüketici fiyat endeksi ve gıda fiyat endeksinin işsizliğe etkisinde Phillips eğrisi geçerliyken; giyim ve ayakkabı fiyat endeksinde, haberleşme fiyat endeksinde ve eğlence ve kültür fiyat endeksinde Phillips eğrisinin öngördüğünün aksine işsizlikle doğrusal yönde bir ilişki olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İşsizlik, Enflasyon, İşgücü Piyasaları, Fiyatlar Genel Düzeyi, Phillips Eğrisi

The Effect of Increases in the General Level of Prices According to Goods and Service Groups on Unemployment in the Turkish Economy

Öz

This study comparatively examines the effects of changes in prices of different goods and services groups on unemployment. Studies in the literature measuring the effect of inflation on unemployment take into account the general inflation rate that represents the entire economy. It is ignored that changes in the prices of products affect inflation differently depending on the groups of goods and services. This study aims to contribute to the literature by examining the effect of changes in product prices on unemployment according to goods and service groups. The hypothesis of the study was wanted to be proven by performing a time series analysis with Turkish economy data covering the period between January 2005 and August 2023. The results show that goods and service groups affect the unemployment rate differently depending on their types. The findings obtained contain information that can be used in the planning phase of economic and social policies. As a result of the analysis, while the Phillips curve is valid in the effect of the general consumer price index and food price index on unemployment; It has been concluded that there is a linear relationship with unemployment in the clothing and shoe price index, communication price index and entertainment and culture price index, contrary to what the Phillips curve predicts.

Anahtar Kelimeler

Unemployment, Inflation, Labor Markets, General Level of Prices, Phillips Curve

Kaynakça

• Abate, T. W. (2020). The effect of Covid-19 on unemployment and price changes in ethiopia: Evidence from Woldia town “does the downward sloping philips curve hold true”. Economics, 9(4), 73-78.
• Alev, N., Erdemli, M., & Kayapalı, B. (2022). Phillips eğrisinin Türkiye ve gelişmiş ekonomiler açısından incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(14), 255-269.
• Baba, C., Duval, R. A., Lan, T., & Topalova, P. (2023). The 2020-2022 inflation surge across Europe: A phillips-curve-based dissection. IMF Working Paper No. 2023/030.
• Bayraç, H. N., & Doğan, E. (2018). Teknoloji yoksulluğu ve Türkiye’de ihracatın ithalata olan bağımlılığı. International Journal of Social Inquiry, 11(1), 17-42.
• Breusch, T. S. (1978). Testing for autocorrelation in dynamic linear models. Australian Economic Papers, 17(31), 334-355.
• Breusch, T. S., & Pagan, A. R. (1979). A simple test for heteroscedasticity and random coefficient variation. Econometrica, 47(5), 1287-1294.
• Breusch, T. S., & Pagan, A. R. (1980). The lagrange multiplier test and its applications to model specification in econometrics. The Review of Economic Studies, 47(1), 239-253.
• Cochrane, D., & Orcutt, G. H. (1949). Application of least squares regression to relationships containing auto- correlated error terms. Journal of the American Statistical Association, 44(245), 32-61.
• Cook, R. D., & Weisberg, S. (1983). Diagnostics for heteroscedasticity in regression. Biometrika, 70(1), 1-10.
• Crump, R. K., Eusepi, S., Giannoni, M., & Şahin, A. (2022). The unemployment-inflation trade-off revisited: The Phillips curve in Covid times. National Bureau of Economic Research Working Paper Series No. 29785.
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427-431.
• Djivre, J., & Ribon, S. (2003). Inflation, unemployment, the exchange rate, and monetary policy in Israel, 1990–99: A SVAR Approach. Israel Economic Review, 1(2), 71-99.
• Durbin, J., & Watson, G. S. (1950). Testing for serial correlation in least squares regression: I. Biometrika, 37(3/4), 409-428.
• Durbin, J., & Watson, G. S. (1951). Testing for serial correlation in least squares regression: II. Biometrika, 38(1/2), 159-177.
• Durbin, J., & Watson, G. S. (1971). Testing for serial correlation in least squares regression: III. Biometrika, 58(1), 1-19.
• Ekinci, Y., Güzel, Ş., & Kara, M. H. (2023). Phillips eğrisi analizinin günümüzde geçerliliği üzerine bir çalışma: Türkiye örneği. Journal of Economics and Research, 4(2), 85-100.
• Friedman, M. (1968). The role of monetary policy. The American Economic Review, 58(1), 1-17.
• Friedman, M. (1977). Nobel lecture: Inflation and unemployment. Journal of Political Economy, 85(3), 451-472.
• Godfrey, L. G. (1978). Testing against general autoregressive and moving average error models when the regressors include lagged dependent variables. Econometrica, 46(6), 1293-1301.
• Güngör, B. (2020). Türkiye’de ithalata bağımlılığın endüstri içi ticaret ile açıklanması: Girdi-çıktı analizi. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 93-109.
• Hazell, J., Herreño, J., Nakamura, E., & Steinsson, J. (2022). The slope of the Phillips curve: Evidence from U.S. states. The Quarterly Journal of Economics, 137(3), 1299-1344.
• Hobijn, B., Miles, R., Royal, J., & Zhang, J. (2023). The recent steepening of Phillips curves. Chicago Fed Letter No. 475.
• Hooper, P., Mishkin, F. S., & Sufi, A. (2020). Prospects for inflation in a high pressure economy: Is the Phillips curve dead or is it just hibernating? Research in Economics, 74(1), 26-62.
• Kırca, M., & Canbay, Ş. (2020). Kırılgan beşli ülkeler için Phillips eğrisi analizi. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 5(12), 130-140.
• Kishaba, Y., & Okuda, T. (2023). The slope of the Phillips curve for service prices in Japan: Regional panel data approach. Bank of Japan Working Paper, No.23-E-8, 1-27.
• Küçük Karaman, S. (2023). İthalat bağımlılık oranının hesaplanması ve Türkiye’de sektörel ithalat bağımlılık oranını etkileyen faktörlerin panel veri analizi. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 8(21), 686-711.
• Modigliani, F., & Papademos, L. (1975). Targets for monetary policy in the coming year. Brookings Papers on Economic Activity, 1975(1), 141-165.
• Newey, W. K., & West, K. D. (1987). A simple, positive semi-definite, heteroskedasticity and autocorrelation consistent covariance matrix. Econometrica, 55(3), 703-708.
• Orcutt, G. H., & Cochrane, D. (1949). A sampling study of the merits of auto-regressive and reduced form transformations in regression analysis. Journal of the American Statistical Association, 44(247), 356-372.
• Özen, K., & Levent, C. (2022). BRICS-T ülkelerinde enflasyonun genç kadın işsizliği üzerine etkisi (2000-2019). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(13), 74-89.
• Özer, M. O. (2020). Türkiye’de enflasyon ve işsizlik oranları arasındaki uzun dönemli ilişkinin analizi: Phillips eğrisine Fourier yaklaşımı. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 39, 179-192.
• Perry, G. L. (1964). The determinants of wage rate changes and the inflation-unemployment trade-off for the United States. The Review of Economic Studies, 31(4), 287-308.
• Phillips, A. W. (1958). The relation between unemployment and the rate of change of money wage rates in the United Kingdom, 1861-1957. Economica, 25(100), 283-299.
• Samuelson, P. A., & Solow, R. M. (1960). Analytical aspects of anti-inflation policy. The American Economic Review, 50(2), 177-194.
• Sovbetov, Y. (2019). Phillips curve estimation during tranquil and recessionary periods: Evidence from panel analysis. İstanbul İktisat Dergisi, 69(1), 23-41.
• Şeker, H. (2023). Post-Keynesyen geriye kıvrımlı Phillips eğrisi: Türkiye ekonomisi için bir inceleme. Journal of Emerging Economies and Policy, 8(2), 457-467.
• Şengönül, A., & Tekgün, B. (2021). Phillips eğrisinin panel ARDL analizi: Türkiye’deki bölgeler arası bir uygulama. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 4(2), 81-97.
• Şişman, M., & Bağcı, E. (2015). Türkiye tekstil ve hazır giyim sektöründe ithalat bağımlılığı. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 36(1), 29-53.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2023). TÜİK veri portalı. https://data.tuik.gov.tr
• White, H. (1980). A heteroskedasticity-consistent covariance matrix estimator and a direct test for heteroskedasticity. Econometrica, 48(4), 817-838.
• Yayar, R., & Tekgün, B. (2022). Phillips curve analysis in D8 countries. İzmir İktisat Dergisi, 37(2), 334-349.
• Yıldırım, S., & Sarı, S. (2021). Türkiye ekonomisinde Phillips eğrisinin geçerliliğinin analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(3), 2206-2226.
• Zivot, E., & Andrews, D. W. K. (1992). Further evidence on the great crash, the oil-price shock, and the unit-root hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270.