Evaluation of OECD Countries in terms of Health Indicators with EDAS and ARAS Methods

Yıl 2020, , 911 - 938, 30.09.2020

Zeynep Saygın , Nilsen Kundakcı

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.664883

Cited By: 8

Öz

The fact that countries are composed of healthy individuals is important in terms of their development levels. Therefore, efforts to improve health indicators will positively affect countries and their citizens. In this study, it is aimed to obtain the rankings of 36 OECD member countries in terms of health indicator criteria. According to the ranking results, countries will be able to see their position and review their health policies and take the necessary precautions in a timely manner. EDAS (Evaluation Based on Distance from Average Solution) and ARAS (Additive Ratio Assessment) methods were used to obtain the rankings in terms of health indicators among countries. SWARA (Step-wise Weight Assessment Ratio Analysis) method was used to determine the weights of health indicators considered as evaluation criteria. In addition, the relationship between the rankings obtained by EDAS and ARAS methods was investigated by using Spearman correlation coefficient.

Anahtar Kelimeler

SWARA, EDAS, ARAS, Health Indicators, OECD Countries

Sağlık Göstergeleri Açısından OECD Ülkelerinin EDAS ve ARAS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi

Öz

Ülkelerin sağlıklı bireylerden oluşması, gelişmişlik düzeylerini ileriye taşımaları açısından önem taşımaktadır. Bu yüzden sağlık göstergelerini iyileştirmek için yapılacak çalışmalar ülkeleri ve bu ülkelerin vatandaşlarını olumlu yönde etkileyecektir. Bu çalışmada, sağlık gösterge kriterleri açısından OECD'ye üye 36 ülkenin sıralamalarını elde etmek amaçlanmıştır. Elde edilen sıralama sonuçlarına göre ülkelerin konumlarını görerek sağlık alanındaki politikalarını gözden geçirip gerekli önlemleri zamanında almaları sağlanabilecektir. Ülkeler arasında sağlık göstergeleri açısından sıralamaların elde edilmesinde EDAS (Evaluation based on Distance from Average Solution) ve ARAS (Additive Ratio Assessment) yöntemleri kullanılmıştır. Değerlendirme kriteri olarak dikkate alınan sağlık göstergelerinin ağırlıklarının belirlenmesinde SWARA (Step-wise Weight Assessment Ratio Analysis) yönteminden yararlanılmıştır. Ayrıca, Spearman korelasyon katsayısı kullanılarak EDAS ve ARAS yöntemleri ile elde edilen sıralamalar arasındaki ilişki incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

SWARA, EDAS, ARAS, Sağlık Göstergeleri, OECD Ülkeleri

Kaynakça

• AFONSO, A., & AUBYN, M., (2006). “Relative Efficiency of Health Provision: A DEA Approach With Non-Discretionary Inputs”. Working Papers, Department of Economics At The School of Economics And Management (ISEG), Technical University of Lisbon.
• AFONSO, A., ST AUBYN, M. (2005). ''Non-Parametric Approaches to Education and Health Efficiency in OECD Countries''. Journal of Applied Economics, 8(2): 227-246.
• ALBAYRAK, Ö., & ERKAYMAN, B. (2018). ''Bulanık DEMATEL ve EDAS Yöntemleri Kullanılarak Sporcular İçin Akıllı Bileklik Seçimi''. Ergonomi, 1(1): 92-102.
• ALPTEKİN, N., & YEŞİLAYDIN, G. (2015). ''OECD Ülkelerinin Sağlık Göstergelerine Göre Bulanık Kümeleme Analizi İle Sınıflandırılması''. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(4): 137-155.
• ARSLAN, H. M. (2017). ''Determination of Optimal Vehicle Selection of Logistics Companies with AHP ARAS Hybrid Method''. Alphanumeric Journal, 5(2): 271-282.
• ARSLAN, H.M. (2018). ''AHP ve EDAS Yöntemleri ile Döşemelik Kadife Üretim İşletmelerinde En Verimli Dokuma Makinesi Seçimi''. II. Uluslararası Multidispliner Çalışmaları Kongresi, Adana.
• AYYILDIZ, E., & DEMİRCİ E. (2018). ''Türkiye'de Yer Alan Şehirlerin Yaşam Kalitelerinin SWARA Entegreli TOPSIS Yöntemi ile Belirlenmesi'', Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30: 67-87.
• BAKIR, M., ATALIK, Ö. (2018). ''ENTROPI ve ARAS Yöntemleriyle Havayolu İşletmelerinde Hizmet Kalitesinin Değerlendirilmesi''. Journal of Business Research-Türk, 10(1): 617-638.
• BALEZENTIENE, L., & KUSTA A. (2012). ''Reducing Greenhouse Gas Emissions in Grassland Ecosystems of The Central Lithuania:Multi-Criteria Evaluation on a basis of the ARAS Method''. The Scientific World Journal, Volume 2012: 1-11.
• CHATTERJEE, P., BANERJEE, A., MONDAL, S., BORAL, S., & CHAKRABORTY, S. (2018). "Development of A Hybrid Meta-Model for Material Selection Using Design Experiments and EDAS Method". Engineering Transactions, 66(2):187-207.
• CHU NG, Y. 2008.''The Productive Efficiency of The Health Care Sector of China''. The Review of Regional Studies, 38(3): 381-393.
• ÇAKIR, E. (2017). ''Kentsel Dönüşüm Kapsamında Müteahhit Firmanın SWARA- Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Seçilmesi''. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2(6): 79-95.
• ÇAKIR, E., AKAR, G. S. (2017). ''Bütünleşik TOPSIS ve SWARA Yöntemi ile Makine Seçimi: Bir Üretim İşletmesinde Uygulama''. International Journal of Akademic Value Studies, 3(13): 206-216.
• ÇAKIR, E., KARABIYIK, K.B. (2017). ''Bütünleşik SWARA-COPRAS Yöntemi Kullanarak Bulut Depolama Hizmet Sağlayıcılarının Değerlendirilmesi''. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 10(4): 417-434.
• ÇAKIR, E. (2018a). ''Elektronik Belge Yönetim Sistemi (EBYS) Yazılımı Seçiminde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri: Bir Belediye Örneği''. Business, Economics and Management Research Journal- BEMAREJ, 1(1): 15-30.
• ÇAKIR, E. (2018b). ''Bütünleşik SWARA ve EDAS Yöntemi Kullanarak Fitness Merkezlerinin Değerlendirilmesi: Örnek Bir Uygulama''. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3): 1907- 1923.
• DARJI, V.P., & RAO, R.V. (2014). ''Intelligent Multi Criteria Decision Making Methods for Material Selection in Sugar Industry''. Procedia Materials Science, 5: 2585 – 2594.
• ECER, F. (2016). ''ARAS Yöntemi Kullanılarak Kurumsal Kaynak Planlaması Yazılımı Seçimi''. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 8(1): 89-98.
• ECER, F. (2017). ''Third-Party Logistics (3pls) Provider Selection via fuzzy AHP and EDAS İntegrated Model''. Technological and Economic Development of Economy, 24(2): 615-634.
• ERCAN, E., & KUNDAKCI, N. (2017). ''Bir Tekstil İşletmesi için Desen Programı Seçiminde ARAS ve OCRA Yöntemlerinin Karşılaştırılması''. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1): 83-105.
• ERSÖZ, F. (2009). “Türkiye ile OECD’ye Üye Ülkelerin Seçilmiş Sağlık Göstergelerinin Kümeleme ve Ayırma Analizi ile Karşılaştırılması”. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 29(6): 1650-1659.
• GENÇ, A., AVCI, T., & SEVGİN, H. (2017). ''Karadeniz Ekonomik İşbirliği Üye Ülkelerine İlişkin Etkinlik Analizi: TOPSIS, ARAS ve MOORA Yöntemleriyle Bir Uygulama''. Pamukkale Journal of Eurasian Socieconomic Studies, 4(2): 15-40.
• GHORSHI NEZHAD, M.R., ZOLFANI, S.H., MOZTARZADEH, F., ZAVADSKAS, E.K., & BAHRAMI M. (2015). ''Planning the Priority of High Tech Industries based on SWARA-WASPAS Methodology: The Case of the Nano Technology in İran''. Ekonomska istrazivanja, 28(1): 1111-1137.
• GİRGİNER, N. (2013). ''A Comparison of the Healthcare Indicators of Turkey and The European Union Members Countries Using Multidimensional Scaling Analysis and Cluster Analysis''. İktisat İşletme ve Finans, 28(323): 55-72.
• GÖZTEPE, B. H., (2017). Çok Kriteli Karar Verme Yöntemlerini Kullanarak OECD'ye Üye Ülkelerin Sağlık Göstergeleri ile Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonometri Anabilim Dalı, Antalya.
• JUODAGALVIENĖ, B., TURSKIS, Z., ŠAPARAUSKAS, J., & ENDRIUKAITYTĖ, A. (2017). "Integrated Multi-Criteria Evaluation of House’s Plan Shape Based on the EDAS and SWARA Methods". Engineering Structures and Technologies, 9(3): 117-125.
• KARABAŠEVIĆ, D., STANUJKIĆ D., & UROŠEVIĆ S. (2015). ''The MCDM Model For Personnel Selection Based on SWARA and ARAS Methods''. Management, 43-52.
• KARABAŠEVIĆ, D., ZAVADSKAS, E.K., STANUJKIC, D., POPOVIC, G., & BRZAKOVIC, M. (2018). ''An Approach to Personnel Selection in the IT Industry based on the EDAS Method''. Transformations in Business & Economics, 17(2): 54-65.
• KERŠULIENĖ, V., ZAVADSKAS, E. K., TURSKIS, Z. (2010). ''Selection of Rational Dispute Resolution Method by Applying New Step-Wise Weight Assessment Ratio Analysis (SWARA)''. Journal of Business Economics and Management, 11(2): 243-258.
• KESHAVARZ GHORABAEE, M., ZAVADSKAS, E. K., OLFAT, L., & TURSKIS, Z. (2015). "Multi-Criteria Inventory Classification Using a New Method of Evaluation Based on Distance from Average Solution (EDAS)". Informatica, 26(3): 435-451.
• KESHAVARZ GHORABAEEA M., AMIRIA, M., ZAVADSKASB, E.K., TURSKISB Z., & ANTUCHEVICIENEB, J. (2017). ''Stochastic EDAS Method for Multi-Criteria Decision-Making with Normally Distributed Data''. Journal of Intelligent&Fuzzy Systems, 33: 1627–1638.
• KOCAMAN, A.M., MUTLU, E.M., BAYRAKTAR, D., & ARAZ, Ö.M. (2012). ‘’OECD Ülkelerinin Sağlık Sistemlerinin Etkinlik Analizi’’. Endüstri Mühendisliği Dergisi, 23(4): 14-31.
• KUTUT, V., ZAVADSKAS, E.K., & LAZAUSKAS, M. (2014). ''Assessment of Priority Alternatives for Preservation of Historic Buildings Using Model based on ARAS and AHP Methods''. Archives of Civil and Mechanical Engineering, 14: 287-294.
• MIRMIRANI, S., LIPPMANN, M. 2003. ''Health Care System Efficiency Analysis of G12 Countries''. International Business & Economics Research Journal, 3(5):35-42.
• MUT, S., & AKYÜREK Ç.E. (2017). “OECD Ülkelerinin Sağlık Göstergelerine Göre Kümeleme Analizi İle Sınıflandırılması”. International Journal of Academic Value Studies, 3(12): 411-422.
• OECD (2018). https://data.oecd.org/searchresults, 31.10.2018.
• ÖZBEK, A. (2017). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Excel ile Problem Çözümü, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• ÖZBEK, A. (2019). ''Türkiye’deki İllerin EDAS ve WASPAS Yöntemleri ile Yaşanabilirlik Kriterlerine Göre Sıralanması''. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1): 177-200.
• ÖZBEK, A., ENGÜR, M. (2018). ''EDAS Yöntemi ile Lojistik Firma Web Sitelerinin Değerlendirilmesi''. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 21(2): 417-429.
• ÖZDEMİR, A. İ, (2009). “Hizmet Sektörü Etkinliğinin Makro Düzeyde İncelenmesi: Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Üyesi Ülkelerin Sağlık Sektörü Üzerine Bir Analiz’’.Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33: 189-205.
• PAUL, D., AGARWAL, P.K., & CHAKRABORTY, S. (2016). '' Performance Appraisal of Indian State Police Forces Using ARAS Method''. Management Science Letters, 6:361–372.
• RETZLAFF, R. D., CHANG, C. F., & RUBIN, R. M. (2004). “Technical Efficiency in the Use of Health Care Resources: A Comparison of OECD Countries’’. Health Policy, 69(1): 55-72.
• REZA, S., MAJID, A. (2013). ''Ranking Financial Institutions Based on of Trust in Online Banking Using ARAS and ANP Method''. International Research Journal of Applied and Basic Sciences, 6(4): 415-423.
• RUZGYS, A., VOLVAČIOVAS, R., IGNATAVIČIUS, Č., & TURSKIS, Z. (2014). ''Integrated Evaluation of External Wall Insulation in Residential Buildings Using SWARA-TODIM MCDM Method''. Journal of Civil Engineering and Management, 20(1): 103-110.
• SAYILI, U. (2017). ''Türkiye ve OECD Ülkelerinin Sağlık Göstergeleri ve Sağlık Harcamalarının Karşılaştırılması''. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3): 1-12.
• SAYILI, U., AKSU SAYMAN, Ö., VEHİDİ, S., KÖKSAL S., & ERGINÖZ E. (2017). “Türkiye ve OECD Ülkelerinin Sağlık Göstergeleri ve Sağlık Harcamalarının Karşılaştırılması’’. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3). 1-12.
• SHARIATI, S., CHAMZINI, A.Y., SALSANI A., & TAMOSAITIENE, J. (2014),.''Proposing a New Model for Waste Dump Site Selection: Case Study of Ayerma Phosphate Mine''. 25(4): 410-419.
• SLIOGERIENE, J., TURSKIS, Z., & STREIMIKIENE, D. (2013). ''Analysis and Choice of Energy Technologies: The Multiple Criteria Assessment on the Case Study of Lithuania''. Energy Procedia, 32:11-20.
• SPINKS, J., & HOLLINGSWORTH, B. (2005). “Cross-Country Comparisons of Technical Efficiency of Health Production: A Demonstration of Pitfalls”. Journal of Applied Economics, 41(4): 417-427.
• STANUJKIC, D., & JOVANOVIC, R. (2012). ''Measuring a Quality of Faculty Website Using ARAS Method''. Contemporary Issues in Business, Management and Education, 545-554.
• STANUJKIC, D., KARABAŠEVIĆ, D., & ZAVADSKAS, K.E. (2015). ''A Framework for the Selection of a Packaging Design Based on the SWARA Method''. Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics, 26(2): 181-187.
• ŞENER, M., & YİĞİT, V. (2017). ''Sağlık Sistemlerinin Teknik Verimliliği: OECD Ülkeleri Üzerinde Bir Araştırma''. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(26): 266-290.
• TANDON, A. (2005). “Measuring Efficiency of Macro Systems: An Application to Millennium Development Goal Attainment”, Asian Development Bank, Phillippines.
• TEKİN, B. (2015). “Temel Sağlık Göstergeleri Açısından Türkiye’deki İllerin Gruplandırılması: Bir Kümeleme Analizi Uygulaması’’. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2): 389-416.
• TUŞ IŞIK, A., ADALI, A.E. (2016). ''A New Integrated Decision Making Approach Based on SWARA and OCRA Methods for the Hotel Selection Problem''. Int. J. Advanced Operations Management, 8(2): 140-151.
• ULUTAŞ, A. (2017). ''EDAS Yöntemi Kullanılarak Bir Tekstil Atölyesi için Dikiş Makinesi Seçimi''. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(2): 169-183.
• VESKOVIĆ, S., STEVIĆ, Ž., STOJIĆ, G., VASILJEVIĆ M., & MILINKOVIĆ S. (2018). ''Evaluation of the Railway Management Model by Using A New Integrated Model DELPHI-SWARA-MABAC''. Decision Making: Applications in Management and Engineering, 1(2): 34-50.
• World Health Organization (2018). https://www.who.int/gho/countries/en/ , 31.10.2018.
• YILDIRIM, B.F. (2015). ''Çok Kriterli Karar Verme Problemlerinde Aras Yöntemi''. KAÜ İİBF Dergisi, 6(9): 285-296.
• ZAVADSKAS, E. K., & TURSKIS, Z. (2010). ''A New Additive Ratio Assessment (ARAS) Method in Multicriteria Decision Making''. Technological and Economic Development of Economy, 162: 159-172.
• ZOLFANI, H.S., & ZAVADSKAS, K.E. (2013). ''Sustainable Development of Rural Areas’ Building Structures Based on Local Climate''. Procedia Engineering, 57: 1295-1301.
• ZOLFANI, H.S., ZAVADSKAS, K.E., & TURKIS, Z.,(2013a). ''Design of Products with Both International and Local Perspectives based on Yin-Yang Balance Theory and Swara Method''. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 26(2): 153-166.
• ZOLFANI, S. H., ESFAHANI, M. H., BITARAFAN, M., ZAVADSKAS, E. K., & AREFI, S.L. (2013b). ''Developing A New Hybrid MCDM Method For Selection of the Optimal Alternative of Mechanical Longitudinal Ventilation of Tunnel Pollutants During Automobile Accidents''. Transport, 28(1): 89-96.
• ZOLFANI, S. H. & BAHRAMI, M. (2014). ''Investment Prioritizing In High Tech Industries based on SWARA-COPRAS Approach''. Technological and Economic Development of Economy, 20(3): 534-553.