Organizational Democracy from the Perspective of Academics

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 619 - 633, 31.05.2024

Çağla Üst Can , Rüya Ehtiyar

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1413975

Öz

It is an inevitable necessity for universities, as educational institutions guiding society, to be established within the framework of a democratic organization for the purpose of scientific and social development. In this context, the study aims to understand and interpret the fundamental dimensions constituting the perception of organizational democracy from the perspective of academics working in academic organizations that provide undergraduate tourism education in Turkey. Using a qualitative research method, the study found that the fundamental dimensions constituting organizational democracy in academic organizations are grouped under the themes of “participation, criticism, transparency, justice, equality, accountability, power sharing, and third-generation university”. When examining the subthemes related to the emerging themes, it was observed that each was expressed within the categories of “expectation, result, and obstacle”. These expressions were analyzed through content analysis within the scope of academic titles. Furthermore, according to the academics, the most important factor in the formation of the perception of organizational democracy is the management style, and organizational democracy can be explained as either the cause or the result of numerous organizational behaviors. It was also concluded that when academics become managers, the efforts they would undertake to ensure organizational democracy include establishing communication, ensuring interactional justice, making appointments based on merit, and adopting a participatory management style.

Anahtar Kelimeler

Organizational Democracy, Dimensions of Organizational Democracy, Academic Perspective, Content Analysis

Akademisyenlerin Bakış Açısıyla Örgütsel Demokrasi

Öz

Bir topluma yön veren eğitim kurumlarından olan üniversitelerin, demokratik bir örgüt çerçevesinde kurulmuş olması bilimsel ve toplumsal gelişim amacıyla kaçınılmaz bir gerekliliktir. Bu düşünce çerçevesinde çalışmada Türkiye’de lisans düzeyinde turizm eğitimi veren akademik örgütlerde görev yapan akademisyenlerin bakış açısı ile örgütsel demokrasi algısını oluşturan temel boyutları anlamak ve yorumlamak amaçlanmaktadır. Nitel araştırma yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen çalışmada, akademik örgütlerde örgütsel demokrasiyi oluşturan temel boyutların “katılım, eleştiri, şeffaflık, adalet, eşitlik, hesap verilebilirlik, gücün paylaşımı ve üçüncü nesil üniversite” temaları altında toplandığı görülmüştür. Ortaya çıkan temalara ilişkin alt temalar incelendiğinde, her birinin kendi içerisinde “beklenti, sonuç ve engel” kategorileri kapsamında ifade edildiği görülmüş ve ifadeler akademisyen unvanları kapsamında ele alınarak içerik analizi yapılmıştır. Ayrıca akademisyenlere göre örgütsel demokrasi algısının oluşmasında en önemli etken yönetim tarzıdır ve örgütsel demokrasi çok sayıda örgütsel davranışın sebebi veya sonucu olarak açıklanabilmektedir. Akademisyenlerin yönetici olduklarında örgütsel demokrasiyi sağlamak için yapacağı çalışmaların ise iletişimin sağlanması, etkileşim adaletinin sağlanması, liyakate uygun ataması yapılması ve katılımcı yönetim tarzının benimsenmesi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Demokrasi, Örgütsel Demokrasi Boyutları, Akademisyen Bakışı, İçerik Analizi

Kaynakça

• Adobor, H. (2020). Open strategy: Rol of organizational democracy, Journal of Strategy and Management, 13(2), 310-331. doı:10.1108/jsma-07-2019-
• Ahmed, K., Adeel, A., Ali, R., & Rehman, R.U. (2019). Organizational democracy and employee outcomes: The mediating role of organizational justice, Business Strategy and Development, 2(3), 204-219. https://doi.org/10.1002/bsd2.55
• Aksu, A.A., & Ehtiyar, V.R. (2007). Turizm İşletmelerinde Çağdaş Yönetim Teknikleri. Ankara: Detay Yayıncılık. Aydın, İ. (2019). Akademik Etik. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Bakan, İ., Kara, E., & Güler, B. (2017). Örgütsel demokrasi algısının çalışanların iç girişimcilik performansına etkileri: Marmaris’teki otel işletmelerinde bir alan araştırması, HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6(14), 115-138.
• Beetham, D., & Boyle, K. (2005). Demokrasinin Temelleri: 80 Soru ve 80 Cevap. (Çeviren, A. Z. Kopuzlu) Ankara: Adres Yayınları.
• Bhatti, N., Maitlo, G.M., Shaikh, N., Hashmi, M.A., & Shaikh, F.M. (2012). The impact of autocratic and democratic leadership style on job satisfaction, International Business Research, 5(2), 192-201. doi:10.5539/ibr.v5n2p192
• Bozkurt, S. (2012). Örgütsel demokrasiyi ve akademik özgürlüğü benimseme ve Türkiye’de uygulanabilir bulma düzeyine ilişkin öğretim elemanlarının görüşleri [Yayınlanmış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Ceylan, T. (2016). Ülkemizde üniversite gerçeği ve Bayburt üniversitesi. N. Tozlu, V. Taşdelen ve M. Önal. (Eds.) Dünyada ve Türkiye’de Üniversite (s. 567-578), Bayburt Üniversitesi Yayınları.
• Coşan Erkal, P. (2012). Örgütsel demokrasi: Kamu ve özel sektör çalışanlarına yönelik bir araştırma [Yayınlanmış Doktora Tezi]. Celal Bayar Üniversitesi.
• Creswell, J.W., & Plano Clark, V.L. (2015). Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi. (Çeviren, Y. Dede ve S. B. Demir). Anı Yayıncılık.
• Çavuş, M.F., & Biçer, M. (2021). The effects of organizational democracy on organizational citizenship behaviors, MANAS Journal of Social Studies, 10(1), 387-396. https://doi.org/10.33206/mjss.795323
• Çelik, Ç., & Büyükbeşe, T. (2022). Örgütsel demokrasinin örgütsel performansa etkisinde örgütsel sesliliğin aracı rolü, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 18(3), 912-928. https://doi.org/10.17130/ijmeb.1014403
• Çelik, H.H. (2008), Bilimsel haset ve kıskançlık. https://www.medimagazin.com.tr/authors/hakan-hamdi-celik/tr-bilimsel-haset-ve-kiskanclik-72-74-1840.html adresinden 6 Şubat 2020 tarihinde alınmıştır.
• Çopur, Z. (2018). Öğretim elemanlarının örgütsel demokrasi algıları ile örgütsel sinizm düzeyleri arasındaki ilişki [Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Daft, R.L. (2000). Management. The Dryden Press.
• Ekiz, D. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Anı Yayıncılık.
• Eren, E. (2015). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. Beta Yayıncılık.
• Fenton, T.L. (2012). Inspiring democracy in the workplace: From fear-based to freedom-centered organizations, Leader to Leader Executive Forum, 64, 57-63. https://doi.org/10.1002/ltl.20024
• Forcadell, F.J. (2005). Democracy, cooperation and business success: The case of mondragon corporacion cooperativa, Journal of Business Ethics, 56, 255-274.
• Geçkil, T., & Koçyiğit, N. (2017). Örgütsel demokrasi ile psikolojik sermaye arasındaki ilişki: Konaklama işletmelerinde bir araştırma, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 6(4), 331-346.
• Geçkil, T., & Şendoğdu, A.A. (2021). The impact of perceived organizational democracy on the quality of work life: An investigation in the banking sector, Journal of Social Sciences of Mus Alparslan University, 9(2), 497-507. https://doi.org/10.18506/anemon.871987
• Geçkil, T., & Tikici, M. (2015). Örgütsel demokrasi ölçeği geliştirme çalışması. Amme İdaresi Dergisi, 48(4), 41-78.
• Geçkil, T., & Tikici, M. (2016). Hospital employees’ organizational democracy perceptions and its effects on organizational citizenship behaviors, Asian Pacific Journal of Health Sciences, 3(2), 123-236.
• Geçkil, T. (2013). Örgütsel demokrasi ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki: TRB1 bölgesindeki üniversite hastanelerinde bir uygulama [Yayınlanmış Doktora Tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Geçkil, T. Akpınar, A.T., & Taş, Y. (2017). Örgütsel demokrasinin iş tatmini üzerindeki etkisi: bir alan araştırması, İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(4), 649-674.
• Greenberg, J. (1990). Organizational justice: yesterday, today and tomorrow. Journal of Management, 16(2), 399-432.
• Grimmelikhuijsen, S. (2012). Linking transparency, knowledge and citizen trust in government: An experiment, International Rewiev of Administrative Sciences, 78(1), 50-73.
• Günay, D. (2004, 27-29 Mayıs). Üniversitenin neliği, akademik özgürlük ve üniversite özerkliği [Tam metin bildiri], International Congress on Higher Education, İstanbul, Turkey.
• Han, K.S., & Garg, P. (2018). Workplace democracy and psychological capital: A paradigm shift in workplace, Management Research Review, 41(9), 1088-1116. Doi: 10.1108/mrr-11-2016-0267
• Harrison, J.S., & Freeman, R.E. (2004). Is organizational democracy worth the effort?, Academy of Management Executive, 18(3), 49-53.
• Harty, S.H. (2014). The entrepreneurial university and the entrepreneurial environment: Organizational analysis and policy considerations [Doctoral Thesis] UK: The University of Manchester.
• Hatcher, T. (2006). Democratizing the workplace through professionalization of human resource development. International Journal of Training and Development, 10(1), 67-82.
• Heper, M. (1973). Üniversitenin işlevleri ve toplumsal değişim, Amme İdaresi Dergisi, 6(1), 43-56.
• Hoffman, M.F. (2002). Do all things with counsel: Benedictine women and organizational democracy. Communication Studies, 53(3), 203-218.
• Hofstede, G. (1980). Culture’s consequences: International differences in work-related values. Beverly Hills: Sage Publications.
• Huang, X., Van De Vliert, E., & Ven Der Vegt, G., (2005). Breaking the silence culture: Stimulation of participation and employee opinion withholding cross-nationally, Management and Organization Review, 1(3), 459-482.
• Işık, M., Tutgaç, C., & Gündoğdu, B. (2022). Örgüt kültürü ve örgütsel demokrasinin örgütsel sessizlik üzerine etkisi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(4), 23-42. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1068126
• Kamar, M., & Gökbulut, B. (2023). Okul yöneticilerinin demokratik tutum ve davranışları ile öğretmenlerin motivasyon ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki, EKEV Akademi Dergisi, 93, 386-404. https://doi.org/10.17753/sosekev.1200148
• Kara, R. (2020). Aile işletmelerinde algılanan örgütsel demokrasinin işten ayrılma niyeti üzerine etkisi [Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Mersin: Toros Üniversitesi.
• Kesen, M. (2015). Örgütsel demokrasinin çalışan performansı üzerine etkileri: Örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 535-562.
• Landis, J.R., & Koch, G.G. (1977). The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics, 33, 159-174.
• Lansbury, R. (2009). Workplace democracy and the global financial crisis, Journal of Industrial Relations, 51(5), 599-616.
• Lee, L.G., Diefendorff, J.M., Kim, T-Y., & Bian, L., (2014). Personality and participative climate: antecedents of distinct voice behaviors, Human Performance, 27(1), 25-43.
• Levine, R.L. (2007). The effencts of organizational democracy on organizational social capital [Doctoral Thesis]. Boston University.
• Maruf, M., & Altıntaş, M. (2021). Örgütsel demokrasinin örgütsel mutluluğa etkisi: Bir kamu üniversitesi örneği, ESAM Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 129-155.
• Meray, S. (1971). Üniversite kavramları ve modelleri, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 26(1), 12-66.
• Morrison, E.W., & Milliken, F.J. (2000). Organizational silence: A barrier to change and development in a pluralistic world, The Academy of Management Review, 25(4), 706-725.
• Naldöken, Ü., & Limoncu, G. (2019). Örgütsel demokrasinin örgütsel bağlılığa etkisi: Sağlık kurumlarında bir uygulama, Uluslararası Turizm, İşletme, Ekonomi Dergisi, 3(1), 15-29.
• Oral Ataç, L., & Köse, S. (2017). Örgütsel demokrasi ve örgütsel muhalefet ilişkisi: Beyaz yakalılar üzerine bir araştırma, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46(1), 117-132.
• Ortaş, İ. (2004). Üniversite özerkliği nedir?, Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 4(1), 1-4.
• Önen, Ö., & Eryılmaz Ballı, F. (2022). Öğretmenlerin örgütsel demokrasi algıları ile örgütsel mutluluk algıları arasındaki ilişki, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(3), 905-919. https://doi.org/10.32709/akusosbil.961399
• Özbezek, B.D., & Paksoy, H.M., (2022). Örgütsel demokrasinin örgütsel sessizlik düzeyine etkisi üzerine bir araştırma, İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1, 82-104. https://doi.org/10.33416/baybem.1025326
• Özdemir, S. (2018). Akademik örgütlerde kıskançlık üzerine fenomenolojik bir çalışma [Yayınlanmış Doktora Tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Patton, M.Q. (1987). How to use qualitative methods in evaluation. Sage Publications.
• Ragland, J.P. (2014). Explorin dissent in top-tier meetings as communication constitutive of organizatonal democracy [Published Master Thesis], Texas Christian University.
• Robson, C. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri gerçek dünya araştırması. (Çeviren Ş. Çınkır ve N. Demirkasımoğlu), Anı Yayıncılık.
• Sadykova G., & Tutar H. (2014). Örgütsel demokrasi ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki üzerine bir inceleme, İşletme Bilimi Dergisi, 2(1),1-16.
• Safari, A., Salehzadeh, R., & Ghaziasgar, E. (2018). Exploring the antecedents and consequences of organizational democracy, The TQM Journal, 30(1), 74-96.
• Salamon, L., Leslie, H., & Chinnock, K. (2000). The nonprofit sector, for what and for whom? [Working Papers] John Hopkins University.
• Sargut, A.S. (2010). Kültürlerarası farklılaşma ve yönetim. İmge Yayıncılık.
• Şeker, G. (2010). Yönetici ve öğretmen algılarına göre ilköğretim okullarında örgütsel demokrasinin benimsenme ve uygulanabilme düzeyi [Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Tavares, K.O. (2011). Evaluating organizational democracy [Published Thesis]. University of Oregon.
• Tocqueville, A.D. (1994). Amerika’da demokrasi. (Çeviren İ. Şezal ve F. Dilber), Yetkin Yayınları.
• Tokgöz, A. (2019). Yönetici ve öğretmenlerin örgütsel demokrasi algısı ile iş stres düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Toktok, N. (2010). Türkiye’de demokrasi kültürü, TURAN Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi, 2(7), 135-142.
• Tunç, B. (2007). Akademik unvan olgusu akademik yükseltme ve atama sürecinin değerlendirilmesi [Yayınlanmış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Turabik, T. (2019). Yükseköğretim örgütlerinde örgütsel demokrasi ile politik davranışlar arasındaki ilişki [Yayınlanmış Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Unterrainer, C., Palgi, M., Weber, W.G., Iwanowa, A., & Oesterreich, R. (2011). Structurally anchored organizational democracy does it reach the employee?, Journal Of Personnel Psychology, 10(3), 118-132.
• Valimaa, J., & Hoffman, D. (2008). Knowledge society discourse and higher education, Higher Education, 56(3), 265-285.
• Verdorfer, A.P., Weber, E.G., Unterrainer, C., & Seyr, S. (2012). The relationship between organizational democracy and socio-moral climate: Exploring effects of the ethical context in organizations, Economic and Industrial Democracy, 34(3), 423-449.
• Vopalecky, A., & Durda, L. (2017). Principles of workplace democracy: cases from the czech republic, International Journal of Entrepreneurial Knowledge, 1(5), 62-76. doi:10.1515/ijek-2017-0006
• Vredenburgh, D., & Brender, Y. (1993). The relevance of democracy to organizational management, Employee Responsibilities and Rights Journal, 6(2), 99-114.
• Vural, B.A. (2016). Kurum Kültürü. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Weber, W.G., Unterrainer, C. & Schmid, B. E. (2009). The influence of organizational democracy on employees’ socio-moral climate and prosocial behavioral orientations, Journal of Organizational Behavior, 30, 1127-1149.
• Weber, W.G., Unterrainer, C., & Höge, T. (2020). Psychological research on organisational democracy: A meta-analysis of individual, organisational and societal outcomes, Applied Psychology: An International Review, 69(3), 1009–1071. https://doi.org/10.1111/apps.12205.
• Wissema, J.G. (2009). Üçüncü kuşak üniversitelere doğru. Özyeğin Üniversitesi Yayınları.
• Yazıcı, E. (2012). Türkiye’de üniversite algısı: sorunlu bir dönüşüm. V. Bilgin (Eds.) Üniversite, Bilim ve Türkiye. A Kitap Yayıncılık.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.