Kültür Boyutları ile İslami Dindarlık Düzeyinin Çevre Dostu Ürün Satın Alma Davranışına Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 716 - 734, 30.09.2024

Eda Dişli Bayraktar

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1415789

Öz

Kültür ve din, bireylerin çevresel konulara duyarlılık seviyelerini ve sorumluluk hissini artıran, aynı zamanda toplumsal bilinci oluşturmada etkili olan iki temel faktördür. Bu durum, çevre dostu ürünlerin satın alınmasının önemini artırmaktadır. Çevre dostu ürün satın alma davranışıyla ilgili akademik araştırmalar mevcut olmakla birlikte, ulusal kültür ve dindarlık özelliklerinin çevre dostu ürün satın alma üzerindeki etkilerini inceleyen çalışmalar sınırlıdır. Bu çalışma, kültürel boyutlar ile İslami dindarlık düzeyinin çevre dostu ürün satın alma davranışına olan etkisini araştırmaktadır. Bu çerçevede, çevrimiçi yöntemler kullanılarak toplam 408 anket toplanmıştır. Bu araştırmada elde edilen verilerin değerlendirilmesinde LİSREL ve SPSS istatistiksel analiz paket programları kullanılmıştır. Araştırma hipotezlerinin test edilmesi sürecinde, elde edilen veriler yapısal eşitlik modellemesi aracılığıyla analiz edilmiştir. Sonuçlara göre; kültür boyutunda yer alan belirsizlikten kaçınma, Kolektivistlik ve uzun dönem erimlilik alt boyutları çevre dostu ürün tercihini pozitif yönde etkilemektedir. İslami dindarlık boyutunda yer alan İslami inanç, İslami uygulama ve İslami anlam alt boyutları ise çevre dostu ürün tercihini pozitif yönde etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Kültür, İslami Dindarlık, Çevre Dostu Ürün, Tüketici

The Effect of Culture Dimensions and Islamic Religiosity Level on Environmentally Friendly Product Purchasing Behavior

Öz

Culture and religion are the two main factors that increase individuals' level of sensitivity and sense of responsibility towards environmental issues and are also effective in creating social awareness. This situation increases the importance of purchasing environmentally friendly products. Although there are academic studies on eco-friendly product purchasing behavior, studies examining the effects of national culture and religiosity characteristics on environmentally friendly product purchasing are limited. This study investigates the effect of cultural dimensions and Islamic religiosity level on eco-friendly product purchasing behavior. Within the confines of this study, a comprehensive collection of 408 questionnaires was amassed through online methodologies. The data procured were subjected to analytical scrutiny utilizing the LISREL and SPSS statistical software packages.To test the research hypotheses, the data set was analyzed with structural equation modeling. According to the results; uncertainty avoidance, collectivism, and long term expediency sub-dimensions in the culture dimension positively affect the preference for environmentally friendly products. The sub-dimensions of Islamic belief, Islamic practice and Islamic meaning in the Islamic religiosity dimension positively affect the preference for environmentally friendly products.

Anahtar Kelimeler

Culture, Islamic Religiosity, Environmentally Friendly Product, Consumer

Kaynakça

• Akgül, D., & Varinli, İ. (2017). Hedonik (hazcı) tüketimin özel günlerdeki alışveriş kültürü üzerindeki etkisi ve ülkelerarası karşılaştırmalı bir araştırma. International Journal of Social Inquiry, 10(2), 1-36.
• Ali, S., Danish, M., Khuwaja, F. M., Sajjad, M. S., & Zahid, H. (2019). The ıntention to adopt green ıt products in Pakistan: Driven by the modified theory of consumption values. Environments, 6(5), 53.
• Alotaibi, A., & Abbas, A. (2023). Islamic religiosity and green purchase intention: a perspective of food selection in millennials, Journal of Islamic Marketing, 14(9), 23-42. 10.1108/JIMA-06-2021-0189
• Bardakçı, H. (2014). Azerbaycanlı tüketicilerin kültürel boyutlarının tespiti ve bu boyutlar ile tüketici davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 15-28.
• Baydaş, A., & Berdibek, U. (2020). Yeşil ürün satın alma davranışı ile dini değerlerin ilişkilendirilmesi: Bingöl ili örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 922-943. https://doi.org/10.33437/ksusbd.606222
• Bozyiğit, S. (2019). Dini değerlerin takıntılı satın alma eğilimi ve çevreye yönelik tutum üzerindeki etkisine yönelik bir araştırma. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 9(18), 319-337.
• Brough, A. R., Wilkie, J. E., Ma, J., Isaac, M. S., & Gal, D. (2016). Is eco-friendly unmanly? The greenfeminine stereotype and its effect on sustainable consumption. Journal of Consumer Research, 43(4), 567-582. 10.1093/jcr/ucw044
• Chan, R. Y. K. (2001). Determinants of Chinese consumers’ green purchase behavior. Psychology and Marketing, 18(4), 389–413. https://doi.org/10.1002/mar.1013
• Cheah, I., & Phau, I. (2011). Attitudes towards environmentally friendly products: The influence of ecoliteracy, interpersonal influence and value orientation. Marketing Intelligence & Planning, 29(5), 452-472. https://doi.org/10.1108/02634501111153674
• Chowdhury, I. U., Hossaın, M. J., & Alamgir, M. (2021). The impact of cultural values on green purchase intention of youths in a developing nation: Empirical evidence from Bangladesh. International Journal of Economics, Business and Management Research, 5, 148–165.
• Çayırağası, F. (2022). Yeşil pazarlama algısının çevreye duyarlı ürünleri satın almaya etkisinde sürdürülebilirlik bilincinin moderatörlük rolü. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 160-183. https://doi.org/10.17218/hititsbd.1102393
• Çetinkaya, C., & Özceylan, E. (2017). Üniversite öğrencilerinin yeşil satın alma tutumlarının incelenmesine yönelik bir araştırma: Gaziantep Üniversitesi örneği. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16(1), 289-302.
• Çiçek, Ş. (2021). Çevreye duyarlı ürün satın almada dindarlığın rolü. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çüçen, A. K. (2005). Kültür, uygarlık, evrensellik ve çok-kültürlülük. Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 4, 111-115.
• Durmaz Y. (2020). Vakıf üniversitelerinde okuyan öğrencilerin kişilik özelliklerinin içgüdüsel satın alma davranışları üzerindeki etkisinin yapısal eşitlik modeli ile belirlenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], İstanbul: Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Esen, Ü. B., Esen, F. S., & Sırkıntıoğlu Yıldırım, Ş. (2018). Kültür boyutları ile online alışveriş davranışı arasındaki ilişkide bireysel yenilikçilik ve güvenin aracılık etkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14(1), 257-282. https://doi.org/10.17130/ijmeb.2018137584
• Essoo, N., & Dibb, S. (2004). Religious influence on shopping behaviour: an exploratory study. Journal of Marketing Management, 20(7-8), 683-712. 10.1362/0267257041838728
• Esteban-Santos, L., García Medina, I., Carey, L. & Bellido-Pérez, E. (2018). Fashion bloggers: communication tools for the fashion industry. Journal of Fashion Marketing and Management, 22(3), 420-437. https://doi.org/10.1108/JFMM-10-2017-0101
• Ferraz, S. B., Buhamra, C., Laroche, M., & Veloso, A. R. (2017). Green products: A cross-cultural study of attitude, intention and purchase behavior. Revista de Administração Mackenzie, 18(5), 12–38.
• Fisher, C., Bashyal, S., & Bachman, B. (2012). Demographic impacts on environmentally friendly purchase behaviors. Journal of Targeting, Measurement and Analysis for Marketing, 20, 172–184. https://doi.org/10.1057/jt.2012.13
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update (10th ed.). Boston: Pearson.
• Ghasemi, A., & Zahediasl, S. (2012). Normality tests for statistical analysis: A guide for non-statisticians. International Journal of Endocrinology and Metabolism, 10(2), 486–489. https://doi.org/10.5812/ijem.3505
• Ghazali, I., Abdul-Rashid, S. H., Md Dawal, S. Z., Aoyama, H., Sakundarini, N., Ho, F. H., & Herawan, S. G. (2021). Green product preferences considering cultural influences: A comparison study between Malaysia and Indonesia. Management of Environmental Quality, 32(5), 1040–1063. https://doi.org/10.1108/MEQ-11-2020-0245
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Felsefe, yöntem, analiz. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hasnah Hassan, S. (2014). The role of Islamic values on green purchase intention. Journal of Islamic Marketing, 5(3), 379-395. https://doi.org/10.1108/JIMA-11-2013-0080
• Hassan, R. (2007). On being religious: Patterns of religious commitment in Muslim societies. The Muslim World, 97(3), 437-478.
• Hofstede, G. (2011). Dimensionalizing cultures: The Hofstede model in context. Online Readings in Psychology and Culture, 2(1), 1–26.
• Islam, T., & Chandrasekaran, U. (2015). Religiosity and ecologically conscious consumption behaviour. Asian Journal of Business Research, 5(2), 18–30. 10.14707/ajbr.150014
• İlhan, Ü. D., & Alımanoğlu Yemişci, D. (2020). Ulusal kültür, örgüt kültürü ve iş güvenliği kültürü ilişkisi: Hofstede’nin güç mesafesi ve belirsizlikten kaçınma boyutları açısından Türkiye özelinde bir değerlendirme. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 27(3), 703–724. https://doi.org/10.18657/yonveek.758132
• Jiang, B., & Kassoh, F. S. (2023). A comparative study of high-quality broiler purchase behavior between Chinese and Sierra Leonean consumers: The moderating role of uncertainty avoidance. Sustainability, 15(1), 457. https://doi.org/10.3390/su15010457
• Joshi, Y., & Rahman, Z. (2015). Factors affecting green purchase behaviour and future research directions. International Strategic Management Review, 3(1–2), 128–143. https://doi.org/10.1016/j.ism.2015.04.001
• Kacen, J. J., & Lee, J. A. (2002). The influence of culture on consumer impulsive buying behavior. Journal of Consumer Psychology, 12(2), 163–176.
• Keleş, C. (2007). Yeşil pazarlama: Tüketicilerin yeşil ürünleri tüketme davranışları ve yeşil ürünlerin tüketiminde kültürün etkisi ile ilgili bir uygulama [Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi]. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kifer, Y., Heller, D., Perunovic, W. Q. E., & Galinsky, A. D. (2013). The good life of the powerful: The experience of power and authenticity enhances subjective well-being. Psychological Science, 24(3), 280–288. https://doi.org/10.1177/095679761245089
• Kim, S. H., & Seock, Y. K. (2019). The roles of values and social norms on personal norms and pro-environmentally friendly apparel product purchasing behavior: The mediating role of personal norms. Journal of Retailing and Consumer Services, 51, 83–90. https://doi.org/10.1016/j.jretconser.2019.05.023
• Klabi, F., & Binzafrah, F. (2023). Exploring the relationships between Islam, some personal values, environmental concern, and electric vehicle purchase intention: The case of Saudi Arabia. Journal of Islamic Marketing, 14(2), 366–393. https://doi.org/10.1108/JIMA-06-2020-0170
• Laroche, M., Bergeron, J., & Barbaro-Forleo, G. (2001). Targeting consumers who are willing to pay more for environmentally friendly products. Journal of Consumer Marketing, 18(6), 503–520. https://doi.org/10.1108/EUM0000000006155
• Leonidou, L. C., Leonidou, C. N., & Kvasova, O. (2010). Antecedents and outcomes of consumer environmentally friendly attitudes and behaviour. Journal of Marketing Management, 26(13-14), 1319–1344.
• Luo, Y. (2009). Analysis of culture and buyer behaviour in Chinese market. Asian Culture and History, 1(1), 25–30.
• Mainieri, T., Barnett, E. G., Valdero, T. R., Unipan, J. B., & Oskamp, S. (1997). Green buying: The influence of environmental concern on consumer behavior. The Journal of Social Psychology, 137(2), 189–204.
• Moser, A. K. (2016). Consumers' purchasing decisions regarding environmentally friendly products: An empirical analysis of German consumers. Journal of Retailing and Consumer Services, 31, 389–397. https://doi.org/10.1016/j.jretconser.2016.05.006
• Muralidharan, S., & Xue, F. (2016). Personal networks as a precursor to a green future: A study of “green” consumer socialization among young millennials from India and China. Young Consumers, 17(3), 226–242. https://doi.org/10.1108/YC-03-2016-00586
• Newaz, F., Fam, K. S., & Sharma, R. (2016). Muslim religiosity and purchase intention of different categories of Islamic financial products. Journal of Financial Services Marketing, 21(2), 141–152.
• Nguyen, T. N., Lobo, A., & Greenland, S. (2017). The influence of cultural values on green purchase behaviour. Marketing Intelligence & Planning, 35(3), 377–396. https://doi.org/10.1108/MIP-08-2016-0131
• Nguyen-Thi-Phuong, A., Le-Kim, S., To-The, N. (2023). The influences of cultural values on consumers’ green purchase intention in emerging markets: an evidence from South Korea and Vietnam. Curr Psychol 42, 30293–30310. https://doi.org/10.1007/s12144-022-04064-0
• Özcan, H., & Özgül, B. (2019). Yeşil pazarlama ve tüketicilerin yeşil ürün tercihlerini etkileyen faktörler. Türkiye Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 1–18. https://doi.org/10.46236/jovosst.562230
• Öztürk Küçük, H., & Ayyıldız, H. (2020). Özgecilik düzeyinin Müslüman tüketici davranışı üzerine etkisinde yeşil tüketimin aracılık rolünü belirlemeye yönelik bir araştırma. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 10(20), 383–403.
• Papadopoulos, I., Karagouni, G., Trigkas, M., & Platogianni, E. (2010). Green marketing: The case of Greece in certified and sustainably managed timber products. EuroMed Journal of Business, 5(2), 166–190. https://doi.org/10.1108/14502191011065491
• Pickett-Baker, J., & Ozaki, R. (2008). Pro-environmental products: Marketing influence on consumer purchase decisions. Journal of Consumer Marketing, 25(5), 281–293. https://doi.org/10.1108/07363760810890516
• Saylık, A. (2019). Hofstede’nin kültür boyutları ölçeğinin Türkçeye uyarlanması; geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(3), 1860–1881. 10.7884/teke.4482
• Schermelleh-Engel, K., & Moosbrugger, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Test of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23–74.
• Sharma, N., & Paço, A. (2021). Moral disengagement: A guilt-free mechanism for non-green buying behavior. Journal of Cleaner Production, 297, 1–13. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.126649
• Siyavooshi, M., Foroozanfar, A., & Sharifi, Y. (2019). Effect of Islamic values on green purchasing behavior. Journal of Islamic Marketing, 10(1), 125–137.
• Sreen, N., Purvey, S., & Sadarangani, P. (2018). Impact of culture, behavior, and gender on green purchase intention. Journal of Retailing and Consumer Services, 41, 177–189. https://doi.org/10.1016/j.jretconser.2017.12.002
• Stark, R. (1965). A taxonomy of religious experience. Journal for the Scientific Study of Religion, 5, 97–116.
• Stern, P. C. (2000). Toward a coherent theory of environmentally significant behavior. Journal of Social Issues, 56(3), 407–424. https://doi.org/10.1111/0022-4537.00175
• Tan, J., & Chow, I. H. S. (2009). Isolating cultural and national influence on value and ethics: A test of competing hypotheses. Journal of Business Ethics, 88(1), 197–210.
• Tanrıkulu, C. (2015). Çevresel kaygı, algılanan tüketici etkinliği ve kollektivizmin, tüketicilerin yeşil satın alma davranışlarındaki rolü üzerine bir inceleme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(1), 121–136.
• Triandis, H. C. (1995). Individualism and collectivism. Boulder, CO: Westview Press.
• Trudel, R. (2018). Sustainable consumer behavior. Society for Consumer Psychology, 2(1), 85–96. https://doi.org/10.1002/arcp.1045
• Yan, L., Keh, H. T., & Wang, X. (2021). Powering sustainable consumption: The roles of green consumption values and power distance belief. Journal of Business Ethics, 169, 499–516. https://doi.org/10.1007/s10551-019-04295-5
• Yemez, İ. (2022). Dini bağlılık, çevre bilinci ve dışa dönüklüğün yeşil ürün satın alma niyeti üzerindeki etkisi: Z kuşağı üzerine bir uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 34, 97–116. https://doi.org/10.18092/ulikidince.939010
• Yıldırım, S. (2013). Tüketicilerin kişisel değerleri ile tüketim değerleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: Çevre dostu ürün kullanan tüketiciler üzerinde bir araştırma. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yin, J., Qian, L., & Singhapakdi, A. (2018). Sharing sustainability: How values and ethics matter in consumers’ adoption of public bicycle-sharing schemes. Journal of Business Ethics, 149, 313–332. https://doi.org/10.1007/s10551-016-3043-8
• Yoon, C. (2009). The effects of national culture values on consumer acceptance of e-commerce: Online shoppers in China. Information & Management, 46(5), 294–301. https://doi.org/10.1016/j.im.2009.06.001