Financial Performance Analysis with LODECI and CRADIS in BIST Cement Industry

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 956 - 970, 30.09.2024

Osman Pala , Özgür Atçeken , Hasan Omurtak , Berat Şimşir

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1452960

Öz

Turkish cement industry is a highly developed and important sector. The sector is considered an important indicator of growth and development in the country's economy. Cement companies can apply different analyis to increase their financial performance. Financial performance analysis is implied by evaluating the financial performance of a company along with its competitors on multiple financial indicators. These analyzes provide valuable information for the company's board of directors, investors, and other stakeholders. One of the methods frequently used in performing analyzes is multi-criteria decision-making techniques. In this study, LODECI, which has recently been introduced to the literature, and CRADIS, which has recently acknowledged to be used, were utilized together for the first time in determining the importance levels of financial indicators and ranking the performances, respectively. In the study carried out by measuring the financial performance levels of the companies in the BIST Cement index between the 2020-2022 periods, the importance of return on equity was revealed, and it was elicit that the net profit margins of companies with low performance should also be improved in addition to the return on equity. For these improvements, focus should be on cost control and efficiency, and for this purpose, it is important to prioritize cost analysis, operational efficiency and use of technology.

Anahtar Kelimeler

BIST Cement, MCDM, LODECI, CRADIS, Financial Performance

BİST Çimento Sektöründe LODECI ve CRADIS ile Finansal Performans Analizi

Öz

Türkiye çimento sektörü, oldukça gelişmiş ve önemli bir sektördür. Sektör, ülke ekonomisindeki büyüme ve gelişmenin önemli bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Çimento şirketleri, finansal performanslarını artırmak için farklı analizler uygulayabilirler. Bu analizler, şirketin yönetim kurulu, yatırımcılar ve diğer paydaşlar için değerli bilgiler sağlar. Analizlerin gerçekleştirmesinde sıklıkla kullanılan yöntemlerden bir tanesi ise çok kriterli karar verme teknikleridir. Bu çalışmada finansal göstergelerin önem düzeylerinin belirlenmesinde literatüre yeni dahil olan LODECI ve yine yakın zamanda performans sıralamasında kullanılmaya başlanılan CRADIS yöntemleri ilk defa birlikte kullanılmışlardır. BIST Çimento endeksindeki şirketlerin 2020-2022 dönemi arası finansal başarım düzeylerinin ölçülmesi ile gerçekleştirilen çalışmada, öz sermaye karlılığının önemi ortaya çıkarken, özellikle düşük performansa sahip şirketlerin, öz sermaye karlılığına ek olarak net kar marjlarının da iyileştirilmesi gerektiği ortaya çıkmıştır. Bu iyileştirmeler için Maliyet kontrolü ve verimlilik üzerinde yoğunlaşılmalı ve bunun için maliyet analizleri, operasyonel verimlilik ve teknoloji kullanımı ön planda tutulması önem arzetmektedir.

Anahtar Kelimeler

BIST Çimento, ÇKKV, LODECI, CRADIS, Finansal Performans

Kaynakça

• Akbulut, O. Y. (2020). Finansal performans ile pay senedi getirisi arasındaki ilişkinin bütünleşik CRITIC ve MABAC ÇKKV teknikleriyle ölçülmesi: Borsa istanbul çimento sektörü firmaları üzerine ampirik bir uygulama. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (40), 471-488.
• Atukalp, M. E. (2019). Borsa İstanbul’da işlem gören çimento firmalarının finansal performansının analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (81), 213-230.
• Bouraima, M. B., Tengecha, N. A., Stević, Ž., Simić, V., & Qiu, Y. (2023). An integrated fuzzy MCDM model for prioritizing strategies for successful implementation and operation of the bus rapid transit system. Annals of Operations Research, 1-32.
• Bozdoğan, T., Odabas, A., & Çetin, Ö. O. (2023). Financial performance of BIST-Cement companies analysis by TOPSIS and ELECTRE methods. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (78), 491-510.
• Çanakçıoğlu, M. & Küçükönder, H. (2020). Borsa İstanbul’daki çimento işletmelerinin etkinlik ve performanslarının çok kriterli karar verme yöntemleri ile analizi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 20(61), 165-192.
• Çanakçıoğlu, M. (2019). Borsa İstanbul’da işlem gören çimento firmalarının Entropi-Eatwios bütünleşik yaklaşımı ile finansal performanslarının değerlendirmesi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 14(56) , 407-421.
• Çelik, İ., & Ayan, S. (2017). Veri zarflama analizi ile imalat sanayi sektörünün finansal performans etkinliğinin ölçülmesi: Borsa İstanbul’da bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 8(18), 56-74.
• Demir, G. (2021). Türk çimento firmalarının finansal performansının bulanık SWARA-COPRAS-MAUT yöntemleri ile karşılaştırılması. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(4), 1875-189212.
• Dordevic, M., Tešić, R., Todorović, S., Jokić, M., Das, D. K., Stević, Ž., & Vrtagic, S. (2022). Development of integrated linear programming fuzzy-rough MCDM model for production optimization. Axioms, 11(10), 510.
• El-Maude, J. G., Ahmad, A. R., & Ahmad, M. M. (2016). Capital structure and firm performance in the Nigerian cement industry. Archives of Business Research, 4(6), 30-44.
• Eraslan, M., & Koç, S. (2017). Kâr payı ödemelerinin hisse başına kâra etkisinin analizi: Bist Çimento sektöründe bir uygulama. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 158- 180.
• Güleç, Ö. F., & Özkan, A. (2018). Gri ilişkisel analiz yöntemi ile finansal performansın değerlendirilmesi: Bist çimento şirketleri üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 18(54), 77-96.
• Gümüş, U. T., Şakar, Z., Akkın, G., & Şahin, M. (2017). Finansal analizde kullanılan oranlar ve firma değer ilişkisi: BİST’de işlem gören çimento firmaları üzerine bir analiz. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(16), 1-23.
• Hassan, S. U., & Farouk, M. A. (2014). Denetim kalitesi ve Nijerya’da kotasyonlu çimento firmalarının finansal performansı. Avrupa İşletme ve Yönetim Dergisi, 6(28), 73-82.
• Hwang, C. L., & Yoon, K. (1981). Methods for multiple attribute decision making. In multiple attribute decision making (pp. 58-191). Springer, Berlin, Heidelberg.
• KAP (2023) https://www.kap.org.tr/tr/ (Erişim: 12.11.2023).
• Kaya, M., Tunç, H., & Topçuoğlu, F. (2018). Kısa vadeli borçlanmanın işletmelerin aktif karlılıkları üzerine etkisi: BİST çimento sektörü üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi ,(78), 171-182.
• Keshavarz-Ghorabaee, M., Amiri, M., Zavadskas, E. K., Turskis, Z., & Antucheviciene, J. (2021). Determination of objective weights using a new method based on the removal effects of criteria (MEREC). Symmetry, 13(4), 525-545.
• Kızıl, E. (2019). Borsada işlem gören şirketlerin finansal performansları ile borsa performansları arasındaki ilişki: BİST taş, toprak endeksindeki çimento firmaları üzerine bir uygulama. Necmettin Erbakan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1(1), 51-72.
• Krishankumar, R., & Ecer, F. (2023). Selection of IoT service provider for sustainable transport using q-rung orthopair fuzzy CRADIS and unknown weights. Applied Soft Computing, 132, 109870.
• Naz, F., Ijaz, F., & Naqvi, F. (2016). Financial performance of firms: Evidence from Pakistan cement industry. Journal of Teaching and Education, 5(1), 81-94.
• Özden, Ü. H., Başar, Ö. D., & Kalkan, S. B. (2012). Imkb’de işlem gören çimento sektöründeki şirketlerin finansal performanslarınınn vikor yöntemi ile sıralanması. Istanbul University Econometrics and Statistics e-Journal, (17), 23-44.
• Özkan, T. (2020). TOPSIS ve gri ilişkisel analiz yöntemleri ile BIST çimento sektörü şirketlerinin finansal etkinliklerinin değerlendirilmesi. Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 69- 85.
• Öztürk, E. (2016). Maliyet performansının ölçümü için göreli etkinlik analizi: BIST çimento sektöründe veri zarflama analizi uygulaması. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 1-16.
• Pala, O. (2024). Assessment of the social progress on European Union by logarithmic decomposition of criteria importance. Expert Systems with Applications, 238, 121846.
• Puška, A., Božanić, D., Mastilo, Z., & Pamučar, D. (2023). Extension of MEREC-CRADIS methods with double normalization-case study selection of electric cars. Soft Computing, 27(11), 7097-7113.
• Puška, A., Stević, Ž., & Pamučar, D. (2022). Evaluation and selection of healthcare waste incinerators using extended sustainability criteria and multi-criteria analysis methods. Environment, Development and Sustainability, 1-31.
• Sakarya, Ş., & Akkuş, H. T. (2015). Finansal performansın ölçülmesinde geleneksel oranlar ile nakit akım oranlarının karşılaştırmalı analizi: Bist çimento şirketleri üzerine topsıs yöntemi ile bir uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 109-123.
• Saygılı, E. E., & Şahin, Y. (2018). Finansal performans ile hisse senedi yatırımcı kararları arasındaki ilişki: bıst çimento sektöründe topsıs uygulaması. Izmir Democracy University Social Sciences Jurnal, 1(1), 16-45
• Starčević, V., Petrović, V., Mirović, I., Tanasić, L. Ž., Stević, Ž., & Đurović Todorović, J. (2022). A novel integrated PCA-DEA-IMF SWARA-CRADIS model for evaluating the impact of FDI on the sustainability of the economic system. Sustainability, 14(20), 13587.
• Thomas, A. E. (2013). Capital structure and financial performance of Indian cement industry. BVIMR Management Edge, 6(1), 44-50.
• Ullah, M., Afgan, N., & Afridi, S. A. (2019). Effects of corporate governance on capital structure and financial performance: Empirical evidence from listed cement corporations in Pakistan. Global Social Sciences Review, 4(3), 197-205.
• Ulutaş, A., Balo, F., Mirković, K., Stević, Ž., & Mostafa, M. M. (2023). MCDM model for critical selection of building and insulation materials for optimising energy usage and environmental effect in production focus. Journal of Civil Engineering and Management, 29(7), 587-603.
• VenkataRamana, N., Azash, S. M., & Ramakrishnaiah, K. (2012). Financial performance and predicting the risk of bankruptcy: A case of selected cement companies in India. 1. International Journal of Public Administration and Management Research, 1(1), 40-56.
• Wang, W., Wang, Y., Fan, S., Han, X., Wu, Q., & Pamucar, D. (2023). A complex spherical fuzzy CRADIS method based Fine-Kinney framework for occupational risk evaluation in natural gas pipeline construction. Journal of Petroleum Science and Engineering, 220, 111246.
• Xu, M., Bai, C., Shi, L., Puška, A., Štilić, A., & Stević, Ž. (2023). Assessment of Mountain Tourism Sustainability Using Integrated Fuzzy MCDM Model. Sustainability, 15(19), 14358.
• Yuan, J., Chen, Z., & Wu, M. (2023). A Novel Distance Measure and CRADIS Method in Picture Fuzzy Environment. International Journal of Computational Intelligence Systems, 16(1), 1-16.
• Zaheri, F., & Barkhordary, S. (2015). Relationship between financial characteristics of companies in cement industry and their stock returns in Tehran Stock Exchange. Research Journal of Recent Sciences, 4(8), 77-832.
• Zhang, X., Wang, C., Li, E., & Xu, C. (2014). Assessment model of ecoenvironmental vulnerability based on improved entropy weight method. The Scientific World Journal, 2014. 1-7.