Evaluation of Financial Performance of Banks: An Investigation in the Turkish Banking Sector

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 290 - 307, 30.01.2025

Cansu Akkaya , Nuri Avşarlıgil

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1567547

Öz

The banking sector is one of the determinants of a country's financial stability. Weakness or collapse in the banking sector generally has a negative impact on the overall balance of the economy and the functioning of markets. It is therefore of the greatest importance to monitor the performance of banks on a regular basis and to take appropriate action when necessary. Careful monitoring of the financial condition of assessed and supervised banks helps to ensure timely intervention in crisis situations. This approach not only maintains economic stability but also allows investors to balance their risks. The focus of this study is to analyse the performance of deposit-taking banks, which are an important part of the banking sector, using multi-criteria decision-making methods. Multi-criteria decision making is used when more than one factor influences the decision. This study analyses the financial performance of a total of selected commercial banks operating in Turkey and determines their performance rankings. The scope of the study is limited to 12 selected banks, 6 criteria and two periods, 2022 and 2023. Six criteria, which were identified as important indicators for deposit banking, were identified and weighted using Entropy and MEREC methods, respectively. After weighting, the performance rankings of the banks were determined using the ARAS and WASPAS methods.

Anahtar Kelimeler

Financial Performance, Banks, Decision Making

Bankaların Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi: Türkiye Bankacılık Sektöründe Bir İnceleme

Öz

Bankacılık sektörü, bir ülkenin finansal sağlığının belirleyici unsurlarından birisidir. Bankacılık sektöründeki zayıflık veya çöküş, genellikle ülke ekonomisinin genel dengesini ve piyasa işleyişini olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle, bankaların performanslarının düzenli olarak izlenmesi ve gerektiğinde uygun önlemlerin alınması son derece önemlidir. Değerlendirilen ve izlenen bankaların finansal durumlarının dikkatlice takip edilmesi, kriz durumlarında zamanında müdahale edilmesine yardımcı olmaktadır. Bu yaklaşım, ekonomik istikrarı korumanın yanı sıra yatırımcıların da risklerini dengelemesine olanak tanımaktadır. Bu araştırmanın odak noktası, bankacılık sektörünün önemli bir bölümünü oluşturan mevduat bankalarının performanslarının çok kriterli karar verme yöntemleriyle analiz edilmesidir. Çok kriterli karar verme yöntemleri, birden fazla etkenin kararlar üzerinde etkili olduğu durumlarda kullanılımaktadır. Bu çalışma kapsamında, Türkiye’de faaliyet gösteren toplam seçili ticari bankanın, finansal performansları incelenerek performans sıralamaları belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın kapsamı, 12 adet seçili banka, 6 adet kriter, 2022 ve 2023 olmak üzere iki dönem ile sınırlandırılmıştır. Mevduat bankacılığı açısından önemli göstergelerden olduğu belirlenen altı adet kriter belirlenmiş, sırasıyla Entropi ve MEREC yöntemleriyle ağırlıklandırılmışlardır. Ağırlıklandırmanın ardından ARAS ve WASPAS yöntemleri ile bankaların performans sıralamaları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Finansal Performans, Bankalar, Karar Verme

Kaynakça

• Akçakanat, Ö., Eren, H., Aksoy, E., & Ömürbek, V. (2017). Bankacılık sektöründe entropi ve waspas yöntemleri ile performans değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (2), 285-300.
• Akgül, Y. (2019). Çok kriterli karar verme yöntemleriyle türk bankacılık sisteminin 2010-2018 yılları arasındaki performansının analizi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(4), 567-582. https://doi.org/10.29106/fesa.655722
• Arsu, T. (2021). Finansal performansın entropi tabanlı aras yöntemi ile değerlendirilmesi: bıst elektrik, gaz ve buhar sektöründeki işletmeler üzerine bir uygulama. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(1), 15-32. https://doi.org/10.17065/huniibf.740393
• Aslan, Ö., & Küçükaksoy, İ. (2006). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi: türkiye ekonomisi üzerine ekonometrik bir uygulama, Ekonometri ve İstatistik, 4, 12-28.
• Aytaç Adalı, E., & Tuş Işık, A. (2017). Bir tedarikçi seçim problemi için swara ve waspas yöntemlerine dayanan karar verme yaklaşımı. International Review of Economics and Management, 5(4), 56-77. https://doi.org/10.18825/iremjournal.335408
• Bayram, E. (2022). Türkiye’deki özel sermayeli bankaların finansal performans analizi: swara ağırlıklı codas yöntemi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 24(43), 992-1004.
• Bektaş, S. (2022). Türk sigorta sektörünün 2002-2021 dönemi için merec, lopcow, cocoso, edas çkkv yöntemleri ile performansının değerlendirilmesi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 16(2), 247-283. https://doi.org/10.46520/bddkdergisi.1178359
• Çakır, E., Akel, G., & Doğaner, M. (2018) Türkiye’de faaliyet gösteren özel alışveriş sitelerinin bütünleşik swara-waspas yöntemi ile değerlendirilmesi, UİİİD-IJEAS, 18, 599-616.
• Çalışkan, E., & Eren, T. (2016). Bankaların performanslarının çok kriterli karar verme yöntemiyle değerlendirilmesi. Ordu Üniversitesi Bilgi Teknolojileri Dergisi, 6 (2), 85-107.
• Çilek, A., & Karavardar, A. (2021). Entropi tabanlı waspas yöntemiyle karadeniz bölgesindeki şehirlerin bankacılık performansının analizi: 2014-2019 dönemi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(Yönetim ve Organizasyon Özel Sayısı), 1484-1513. https://doi.org/10.26466/opus.866120
• Çilek, A. (2023). Piyasa yapıcı bankaların performanslarının sıralanması: cılos, marcos ve copeland çok kıstaslı karar verme analizi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 54, Denizli, ss. 1-24
• Değirmenci, İ. (2011). Entropi ölçüleri ve maksimum entropi ilkesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Demireli, E. (2010). TOPSIS çok kriterli karar verme sistemi: Türkiye’deki kamu bankaları üzerine bir uygulama. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1).
• Ekin, E., & Cesur, İ. G. (2022). Entropi tabanlı topsıs ve vıkor yöntemleri ile bankaların finansal performanslarının değerlendirilmesine ilişkin bir uygulama. Journal of Turkish Operations Management, 6 (2), 1327-1344. https://doi.org/10.56554/jtom.1089989
• Eş, A., & Kök, E. (2020). Banka performanslarının entropi tabanlı waspas yöntemiyle analizi. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (2), 233-250.
• Gezen, A. (2021). Türkiye’de faaliyet gösteren mevduat bankalarının entropi ve waspas yöntemleri ile finansal performans analizi (2016-2020). Gaziantep Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3 (2), 91-111.
• Ghorabaee, M. K., Amiri, M., Zavadskas, E. K., Turskis, Z., & Antucheviciene, J. (2021). Determination of objective weights using a new method based on the removal effects of criteria (merec). Symmetry, 13 (4), 525.
• Gül, Y. (2021). Entropiye dayalı topsis yöntemi ile bankaların performans değerlendirmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (1), 1-26.
• Işık, Ö. (2020). SD tabanlı mabac ve waspas yöntemleriyle kamu sermayeli kalkınma ve yatırım bankalarının performans analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (29), 61-78. https://doi.org/10.18092/ulikidince.705148
• Karahan, M., & Kızkapan, L. (2022). Çok kriterli karar verme teknikleriyle bankaların finansal performanslarının karşılaştırmalı analizi. Verimlilik Dergisi(3), 441-462. https://doi.org/10.51551/verimlilik.953606
• Karami, A., & Johansson, R. (2014). Utilization of multi attribute decision making techniques to ıntegrate automatic and manual ranking of options, Journal of Information Science and Engineering, 30, 519-534.
• Keskin, M., & Türkoğlu, S. P. (2022). BIST sürdürülebilir endekste işlem gören bankaların wedba yöntemiyle performans değerlendirmesi. International Social Sciences Studies Journal, (e-ISSN:2587-1587) Vol:8, Issue:102; pp, 3237-3244
• Kenger, M. D., & Organ, A. (2017). Banka personel seçiminin çok kriterli karar verme yöntemlerinden entropi temelli aras yöntemi ile değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(4), 152-170. https://doi.org/10.30803/adusobed.336215
• Keyman, E. F. (2014). Küreselleşme. Ş, Kardaş ve A, Balcı (ed.). Uluslararası İlişkilere Giriş. Küre Yayınları, İstanbul
• Kadooğlu Aydın, G., Hazar, A., Babuşcu, Ş., & Uçar, D. (2023). Bankaların multi-moora yöntemi ile risk bazlı performans ölçümü – Türkiye uygulaması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 24(2), 171-192. https://doi.org/10.31671/doujournal.1216012
• Koşaroğlu, Ş. M. (2020). BİST'te işlem gören bankaların performanslarının sd ve edas yöntemleriyle değerlendirilmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 406-417. https://doi.org/10.29106/fesa.758281
• Paksoy, Ö. B., & Küçüker, M (2024). Bankacılık sektöründe finansal performans analizi: bist bankacılık endeksi üzerine bir inceleme. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 7(2), 170 – 189, https://doi.org/10.32951/mufider.1519449
• Rençber, Ö. F., & Avcı, T. (2018). BIST'te işlem gören bankaların sermaye yeterliliklerine göre karşılaştırılması: waspas yöntemi ile uygulama. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ICEESS' 18), 169-175. https://doi.org/10.18506/anemon.452713
• Seçme, G. (2022). Firma performans değerlendirmesine çok kriterli yaklaşım: bankacılık sektörü üzerine bir uygulama. Ekonomi Politika Ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(2), 457-480. https://doi.org/10.30784/epfad.1109033
• Süzülmüş, S., & Yakut, E.(2024). Critic temelli promethee ve edas teknikleriyle bankaların finansal performanslarının belirlenerek karşılaştırılması. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(1), 218-239. https://doi.org/10.33206/mjss.1267073
• Topak, M. S., & Çanakçıoğlu, M. (2019). Banka performansının entropi ve copras yöntemi ile değerlendirilmesi: türk bankacılık sektörü üzerine bir araştırma. Mali Çözüm Dergisi/Financial Analysis, 29 (154).
• Toslak, M., Aktürk, B., & Ulutaş, A. (2022). Merec ve wedba yöntemleri ile bir lojistik firmasının yıllara göre performansının değerlendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (33), 363-372.
• Ural, M., Demireli, E., & Güler Özçalık, S. (2018). Kamu bankalarında performans analizi: entropi ve waspas yöntemleri ile bir uygulama. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 129-141. https://doi.org/10.30794/pausbed.414721
• Ünal Aydın, E. (2019). Özel sermayeli ticari bankalarının finansal performansının sd ve waspas yöntemleri ile ölçülmesi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(3), 384-400. https://doi.org/10.30784/epfad.650513
• Yılmaz, Ö., & Yakut, E. (2021). Entropi temelli topsis ve vıkor yöntemleri ile bankacılık sektöründe finansal performans değerlendirmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35 (4), 1297-1321.
• Zavadskas, E. K., & Turskıs, Z. (2010). A new additive ratio assessment (aras) method in multicriteria decision‐making, Technological and Economic Development of Economy, 16(2), 159-172.
• Zavadskas, E. K., Turskis, Z., Antucheviciene, J., & Zakarevicius, A. (2012). Optimization of weighted aggregated sum product assessment, Elektronika ir Elektrotechnika, 122(6), 3–6.