Türkiye’de Okul Özerkliği ve Özgürlükçü Eğitim Anlayışı

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 83 - 90, 30.11.2021

Orhan Albayrak

Öz

Günümüzde Birleşmiş Milletlere üye yaklaşık 193 ülkesinin yarısının demokrasi ile yönetilmekte olduğu ve geriye kalanlarının da en azından halklarının demokrasi ile yönetilmek istediği gözlemlenmektedir. Bu açıdan sahip olduğumuz eğitim felsefesinin de demokratik bir toplum oluşumuna katkı sağlaması beklenir. Yazıda okul özerkliği bu çerçevede ele alınmaktadır. Öncelikle modern dünyada eğitim sorunu ele alındıktan sonra özgürlükçü eğitim anlayışının ülkemizin gelişmesi için gerekliliği vurgulanmaktadır. Türkiye’de Okul Özerkliği Anayasa’nın 42/3 maddesi çerçevesinde incelenmiştir. Bu maddede belirtilen anlayışla eğitim sistemimizin modern eğitim anlayışına bir başka deyişle özgürlükçü eğitim anlayışına ve buna bağlı olarak düşünülen okul özerkliği anlayışına ulaşmanın mümkün olamayacağı üzerinde durulmuştur. Okul özerkliğinin gerçekleşmesinde dört konunun önemli olduğu anlatılmıştır: Bunlardan birincisi eğitimin temel amacı olan insan düşüncesinin her zaman özgür olması gerektiğidir. İkincisi insana formasyon ve disiplin kazandırmak gerektiğidir. İnsanlar hayatları boyunca sahip oldukları mesleğin dışına çıkmayacak şekilde formatlanmamalıdırlar. Kişinin sahip olduğu meslekten aldığı zihinsel disiplin ve formasyon başka mesleğe de uyarlanabilmelidir. Üçüncüsü insanın ruh, beden ve zihin şeklinde ifade edeceğimiz üç boyutu olduğu düşüncesinden hareketle eğitim sistemimizin de üç boyutlu olması gerektiğidir. Diğer bir ifadeyle insanın ruhunun, bedeninin ve zihninin beraber eğitilmesi gerekir. Son olarak ise eğitimin bir beyin yıkama faaliyeti olmaktan çıkarılmasının ne kadar önemli olduğu vurgulanmıştır. Buradaki ana düşünce devletin öğrencinin eğitim almasına yardımcı olması, iyi eğitim almasının altyapısını oluşturması gerektiğidir. Sonuç olarak eğitim sistemindeki tercihler demokrasinin gelişmesi yönünde yapılırsa okul özerkliğinin gerçekleştirilmesi yönünde atılan adımların gerçekleşme şansının daha yüksek olduğu, eğitimin çıktılarının da o ölçüde başarılı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Okul özerkliği, özgürlükçü eğitim, yerelleşme

School Autonomy in Turkey and Libertarian Education Approach

Öz

Today, it is observed that half of the 193 member states of the United Nations are governed by democracy, and the rest of them, at least, want their people to be governed by democracy. In this respect, our educational philosophy is expected to contribute to the formation of a democratic society. In this article, school autonomy is discussed within this framework. First of all, after the problem of education in the modern world is discussed, the necessity of the liberal education approach for the development of our country is emphasized. Article 42/3 of the Constitution has been examined within the framework of School Autonomy in Turkey. With the understanding stated in this article, it is emphasized that it will not be possible to reach the modern education understanding of our education system, in other words, the libertarian education understanding and the school autonomy approach that is considered accordingly. It has been explained that four issues are important in the realization of school autonomy: The first is that human thought, which is the main purpose of education, should always be free. The second is that it is necessary to give people formation and discipline. People should not be formatted in such a way that they do not go out of their profession throughout their lives. The mental discipline and formation that a person receives from his profession should be adaptable to another profession. The third is that our education system should also be three-dimensional, based on the idea that human beings have three dimensions, which we can express as soul, body and mind. In other words, one's soul, body and mind must be trained together. Finally, it was emphasized how important it is to remove education from being a brainwashing activity. The main idea here is that the state should help students get education and create the infrastructure for good education. As a result, it is thought that if the choices in the education system are made in the direction of the development of democracy, the chances of realization of the steps taken towards the realization of school autonomy are higher and the outcomes of education will be as successful.

Anahtar Kelimeler

School Autonomy, Libertarian Education, Decentralization Giriş

Kaynakça

• Akkuş, B., & Alevok İzci, N. (2018). Sistem Yaklaşımı, Kavramlar ve Yönetim. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 223–237.
• Başaran, İ. E. (1986). Demokrat öğrenci nasıl yetiştirilir? Ankara Universitesi Egitim Bilimleri Fakultesi Dergisi, 19(1), 001–006. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001098
• Çaha, Ö. (2018). Çoban ve Efendi-Demokrasi Üzerine Yazılar. In İstanbul: Mana Yayınları (1.Baskı).
• Çaha, Ö. (2019). Açık Toplum Yazıları. In Ankara: Liberte Yayınları (2. Baskı). Çelik, K. (1997). İlköğretimde Karara Katılmada Öğretmenler Kurulu. Ankara: Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi, H. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• De Grauwe, A. (2005). Improving the Quality of Education Through School- Based Management: Learning From International Experiences. Review of Education, 51(4), 269–287.
• Giddens, A., & Sutton, P. (2016). Sosyoloji (O. Özdemir (ed.); 7.Baskı). Kırmızı Yayınları.
• Gülmez, M. (2001). İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi. Ankara: TODAİE Yayınları.
• Hausmann, G. von. (1957). Genç Hegel’de Eğitim Düşüncesi (N. Hızır, Çev.). Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi Dergisi, 15(1–3).
• Köker, L. (2020). Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi (16. Baskı). In İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kontaş, H. (1997). Avrupa Topluluğu’na Girişte Türk Eğitim Sisteminde Liselerin Demokratikleşme Süreci. Bolu: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Kuçuradi, İ. (1998). Uludağ Konuşmaları. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Lai-ngok, W. (2004). School Autonomy in China: A Comparison Between Government and Private Schools Within the Context of Decentralization”. International Studies of Educational Administration, 32(3), 54– 73.
• OECD. (2018). How to Build a 21st-Century School System? (Dünya standartlarında 21. yüzyıl okul sistemi nasıl inşa edilmeli?). OECD Raporu (Türkçesi TEDMEM Tarafından Çevrilmiştir), 1–17. https://www.oecd.org/education/world-class-9789264300002-en.htm [Erişim Tarihi: 9.6.2021]
• Önder, Ş. (2000). Öğrenci davranışlarını etkileyen psikolojik ve sosyal faktörler. Sınıf Yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Rogovsky, H. (1994). Üniversite: Bir Dekan Anlatıyor (Ersoy, Çev.). Ankara: Tübitak Yayınları (2. Baskı).
• Rousseau, J.-J. (2012). Toplum Sözleşmesi (V. Günyol, Çev.; 9. Baskı). In İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• San, C. (1985). Gençlik ve Demokrasi Eğitimi. Gençliğin Eğitimi ve Sorunları,. Ankara: TED Yayınları. Şimşek, M. E. (2014). Moderniteden Postmoderniteye Uzanan Bir Köprü: Zigmunt Bauman. In Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi,Erzurum
• Şimşek, M. E. (2014). Moderniteden Postmoderniteye Uzanan Bir Köprü: Zigmunt Bauman. In Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi,Erzurum.
• TBMM. (2021). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası - 42. Madde - II. Eğitim ve Öğrenim Hakkı ve Ödevi. Https://Www.Tbmm.Gov.Tr/Develop/Owa/Tc_anayasasi.Maddeler?P3=42 [Erişim Tarihi: 9.6.2021].
• TDV. (1992). Demokrasi Nedir? (L. Köker, Çev.). In Ankara: Türk Demokrasi Vakfı Yayınları.
• Tuncer, F. (2007). İlköğretim okulu yöneticilerinin örgütsel özerkliğe ilişkin görüş ve önerileri. In Yüksek LisansTezi, Ankara, Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Weale, A. (1999). Democracy. London: Macmillan Press L.T.D.
• Weber, E. (2017). Köylülerden Fransızlara (Ç. Sümer, Çev.). In İstanbul: Heretik Yayıncılık. Yolcu, H. (2010). NeoLiberal Dönüşümün Yaşandiği Ülkelerde Yerelleşme Ve Okul Özerkliği Uygulamalari. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 253–273.