Türk Eğitim Felsefesi Literatürü Üzerine Bibliyografik Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 105 - 158, 10.11.2023

Hatice Fakioğlu Bağcı

https://doi.org/10.59320/alanyazin.1345069

Öz

Bu makalede, Türkiye’de eğitim felsefesi alanında yapılmış çalışmaların incelenmesi, sınıflandırılması ve değerlendirilmesine yönelik bir analiz yapılması hedeflenmektedir. Ülkemizdeki eğitim felsefesi literatürünü tespit eden ve değerlendiren bir çalışmanın olmayışı, bu makalenin çıkış noktasını oluşturmaktadır. Bu makalede ülkemizde eğitim felsefesi alanında 1951-2022 yılları arasında Türkçe olarak yayınlanmış tez, makale ve kitaplar incelenmiştir. Bu incelemede, söz konusu çalışmaların bazı konu başlıkları altında yoğunlaştığı görülmüştür. Bu çalışmalar, içeriklerine ve yöntemlerine göre ana hatlarıyla şu şekilde sınıflandırılabilir. 1. Eğitim felsefesine dair temel çalışmalar 2. Eğitim felsefesi dersine yönelik çalışmalar 3. Kişilerin eğitim felsefelerini inceleyen nitel çalışmalar 4. Kişilerin eğitim felsefesi eğilimlerini inceleyen nicel çalışmalar. Ülkemizdeki eğitim felsefesi çalışmalarını bu başlıklar altında toplamakla birlikte, bazı çalışmaların bu başlıkların dışında kaldığını, bazılarının da birden fazla başlık altında incelenebileceğini belirtmek gerekir. Bu sınıflandırma çerçevesinde ülkemizde 1951-2022 yılları arasında yayınlanan tez, makale ve kitaplardan oluşan toplam 1033 çalışma tespit edilmiş ve bunlara ilişkin bibliyografya oluşturulmuştur. Bu çalışmalar 304 tez, 509 makale ve 220 kitaptan oluşmaktadır. Bu çalışmalar arasında kişilerin eğitim felsefelerini nitel olarak araştıranların sayısı 422; nicel olarak araştıranların sayısı ise 108’dir. Son olarak bu çalışmanın Türkiye’deki eğitim felsefesi literatürünün keşfine ve tasnifine yönelik bir deneme girişimi olduğunu belirtmek gerekir. Bu literatürün daha spesifik başlıklar altında incelenerek sınıflandırılmasına ve analiz edilmesine ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim felsefesi, Bibliyografik İnceleme, Türk eğitim felsefesi, Literatür inceleme

A Bibliographic Review of the Literature on the Turkish Philosophy of Education

Öz

This article aims to carry out an analysis on the research, classification, and evaluation of studies in the field of the philosophy of education in Türkiye. The lack of any previous study having identified and evaluated the literature in Türkiye on the philosophy of education forms the starting point of this article. This study reviews the theses, articles, and books published in Turkish between 1951-2022 in the field of the philosophy of education in Türkiye. This review reveals these studies to have focused on specific subject headings and to be classifiable according to their content and methods as follows: 1) basic studies on the philosophy of education, 2) studies on the philosophy of education lecture, 3) qualitative studies researching people’s educational philosophies, and 4) quantitative studies researching people’s tendencies regarding the philosophy of education. While gathering Turkish philosophy of education studies under these headings, some of these studies should be stated to have occurred not within any of these headings and others still to be examinable under more than one heading. Within the framework of this classification, a total of 1,033 studies consisting of theses, articles, and books were determined to have been published in Türkiye between 1951-2022, for which a bibliography has also been created. These studies contain 304 theses, 509 articles, and 220 books. Among these studies, 422 qualitatively researched Turkish educational philosophies, while only 108 were researched quantitatively. In conclusion, this study should be noted to be an attempt at discovering and classifying the philosophy of education literature in Türkiye, and this body of literature needs to be classified and analyzed under more specific headings.

Anahtar Kelimeler

Philosophy of Education, Bibliographic Review, Turkish philosophy of education, Literature Review

Kaynakça

• Aytaç, A. (2020). Öğretmen adaylarının epistemolojik inançlarının ve eğitim felsefesi eğilimlerinin öğretme ve öğrenme anlayışları üzerindeki etkisi (Doktora tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baysülen, E. (2016). Mehmet Akif Ersoy’un eğitim felsefesi (konuşmaları ve yazdığı eserler bağlamında nitel bir analiz (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Boyacı, M. (2022). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin eğitim inançları ile eleştirel düşünme eğilimi ve bilimin doğası inanışları arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Doktora tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bilhan, S. (1991). Eğitim felsefesi: Kavram çözümlemesi, 1.Cilt, 1. Kısım. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Büyükdüvenci, S. (1987). Eğitim felsefesi-yazılar-. Yargıçoğlu Matbaası.
• Büyükdüvenci, S. (1991). Eğitim felsefesine giriş. Savaş Yayınları.
• Cevizci, A. (2016). Eğitim felsefesi. Say Yayınları.
• Dağ, S. (2020). Okul yöneticisi ve öğretmenlerin benimsedikleri felsefi yaklaşım ile okul iklimi ve öğrenci davranışlarını kontrol etme eğilimi arasındaki ilişki (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dodurgalı, A. (1991). İbn Sina felsefesinde eğitim (Doktroa tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dodurgalı, A. (1995). İbn Sina felsefesinde eğitim. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Egemen, B. Z. (1951). Terbiye ilminin ana meseleleri: Sistem, nazariye ve cereyanlar üzerine tahlilî ve tenkidî bir araştırma (birinci kitap). Güney Matbaacılık ve Gazetecilik T. A. O.
• Egemen, B. Z. (1957). Terbiya ilminin ana meseleleri: Terbiye felsefesi (ikinci kitap). Yaprak Basımevi.
• Ertürk, S. (1988). Türkiye'de eğitim felsefesi sorunu. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (3), 11-16.
• Güler, O. (2020). Cumhuriyet dönemi eğitim felsefesi (Doktora tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gülmez, F. M. (2019). 2000 yılından sonra Türk milli eğitiminde yaşanan değişimlerin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kalkan, P. (2019). 1920-1950 yılları arası Türk eğitim politikasının oluşumu (Yüksek lisans tezi). Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koç, A. (1996). İhvan-ı Safa’nın eğitim felsefesi (Doktora tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koç, A. (1999). İhvan-ı Safa’nın eğitim felsefesi. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Koç, M. (2021). Türk din psikolojisinin kurucusu: Bedi Ziya Egemen üzerine biyografik bir araştırma. Türk Din Psikolojisi Dergisi, (4), 155-209.
• Noddings, N. (2017). Eğitim felsefesi, çev. Raşit Çelik. Nobel Yayınları.
• Stone, F. A. (1971). Çağdaş Türk eğitim düşüncesine bibliyografik giriş. Hacettepe Üniversitesi Yayınları No: D-12.
• Topçu, N. (1960). Türkiye’nin maarif davası. Çeltüt Matbaası.
• Tozlu, N. (1980). İsmayil Hakkı Baltacıoğlu’nun eğitim sistemi üzerine bir araştırma (Doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tozlu, N. (1989). I. H. Baltacığlu’nun eğitim sistemi üzerine bir araştırma. MEB.
• Tozlu, N. (1993). İbn Tufeyl’in eğitim felsefesi. İnkılâb Yayınları.
• Tozlu, N. (1997). Eğitim felsefesi. Milli Eğitim Bakanlığı.
• Tozlu, N. (2005). Necmettin Tozlu ile eğitim meselelerimiz üzerine. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 2(6), 141-154.
• Usta, M. (1989). Mesnevi’de Mevlana’nın eğitim anlayışı (Doktora tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Usta, M. (1995). Divan-ı Kebir’de Mevlana’nın eğitim görüşü. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Ülken, H. Z. (1967). Eğitim felsefesi. Milli Eğitim Bakanlığı.
• Vural, M. (2018). Tanzimat’tan günümüze Türkiye’de felsefe. Elis Yayınları.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, G. (2015). İsmet İnönü’nün eğitim felsefesi (konuşmaları ve yazdıkları ışığında nitel bir analiz) (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.