Morkaraman ve İvesi Yapağılarının Bazı Morfolojik Özellikleri/Some Morphologic Characteristics of Redkaraman and Awassi SheepWool

Yıl 2011, Cilt: 20 Sayı: 1, 9 - 17, 23.03.2012

Elmas Topal Hakkı Emsen

Öz

Özet: Bu araştırma, Atatürk Üniversitesi Ziraat İşletmesinde yetiştirilen Morkaraman veİvesi yapağılarının bazı morfolojik özelliklerini tespit amacıyla yapılmıştır. Araştırmadamateryal olarak, dişi, tek doğmuş 20 adet Morkaraman ve 20 adet İvesi ırkının sağ yanbölgesinden alınan yapağı örnekleri kullanılmıştır. Morkaraman ve İvesi yapağı örneklerinde;lüle uzunluğu, sırasıyla, 9.366 cm ve 11.747 cm, elyaf uzunluğu 15.596 cm ve 17.905cm, incelik 32.877 mikron ve 31.246 mikron, sortiman 46'S ve 48'S, olarak tespit edilmiştir.Yapılan varyans analizi sonunda; Morkaraman ve İvesi ırkları arasında lüle ve elyafuzunluğu bakımından gözlenen farklılık önemli (P<0.05), incelik ortalamaları arasındakifarklılık önemsiz (P >0.05) bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Morkaraman, İvesi, elyaf özellikleri
Abstract: This study was carried out to investigate some morphologics characteristics ofRedkaraman and Awassi sheep wool, raising at the Agricultural Enterprise of AtatürkUniversity. A total 20 Redkaraman and Awassi, female and single born yearlings' woolsamples taken from their right side regions were used as a material in the study. The stapleand fibre length, fibre diameter, quality number were determined, as, 9.366 cm, and 11.747cm, 15.596 cm, and 17.905 cm, 32.877 micron and 31.246 micron, 46'S and 48'S,respectively, The staple and fibre length, were found significant (P<0.05), and fineness wasfound insignificant (P>0.05) between Redkaraman and Awassi sheep breeds.Keywords: Redkaraman, Awassi, fiber characteristics

Anahtar Kelimeler

Morkaraman, İvesi, elyaf özellikleri

Kaynakça

• Altın, T., Karaca, O. ve Cemal, İ. 1998. Halı yapağısı üretiminde önemli seleksiyon ölçütleri. Ege Bölgesi 1. Tarım Kongresi 7-11 Eylül, Aydın.
• Anonymous, 1969. Book of ASTM Standards With Related Material Part 25, Textile Materials-Fiber and Zippers ; High Modulus Fibers. 77 p. Philadelphia, U.S.A.
• Anonim, 2009. Tarım İstatistikleri Özeti, T.C. Başbakanlık İstatistik Kurumu. Ankara.
• Arıtürk, E., Utkanlar, N,, İmeryüz, F., Öznacar, K. ve Müftüoğlu., 1963. Karaköy Harası Karayaka x Merinos melezlerinin doğum ağırlıkları, üç yaş beden ölçüler ve yapağı verimleri üzerinde araştırmalar. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi, 3(3-4): 6, Ankara.
• Baş, S., Vanlı, Y., K.Özsoy, M., Emsen, H., Hanoğlu, H., 1994. İvesi yapağılarının halı tipi yapağı özelliklerine göre değerlendirilmesi. Tr. J. of Veterinary and Animal Sciences, 18: 67-72.
• Düzgüneş, O. ve Pekel, E., 1968. Orta Anadolu şartlarında çeşitli Merinos x Akkaraman melezlerinin verimle ilgili özellikleri üzerinde mukayeseli araştırmalar. Ankara Üniv. Ziraat Fakültesi Yayınları: 312, bilimsel araştırmalar ve incelemeler 194: 17-39, Ankara.
• Eliçin, A., Çelikkale, M.S. ve Tuncel, E., 1975. Ceylanpınar Devlet Üretme Çiftliği’nde yetiştirilen İvesi kuzu ve toklu yapağılarının bazı fiziksel özellikleri üzerinde araştırmalar. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı, 25, (fasikül 3’den ayrı basım): 339-544, Ankara.
• Emsen, H., 1982., Morkaraman ve İvesi ırkları ile bunların kendi aralarında ve Merinoslarla melezlenmelerinden elde edilen yapağıların halı sanayinde kullanılabilme olanakları. Doçentlik Tezi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Erzurum.
• Emsen, H., 1988., İvesi yapağılarının ideal halı tipi yapağı özelliklerine uygunluk derecesinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (2) , Erzurum
• Emsen, H., 2009. Hayvan Yetiştirme ders notu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Erzurum.
• Geliyi, C. ve İlaslan, M., 1978. Kars ili Karacaören Köyü’nde yetiştirilen Morkaraman’ların döl, süt ve yapağı verimleri. Kars Deneme ve Üretme İstasyonu Müdürlüğü, Yayın no:4, 13 s, Kars.
• Ghoneim, K.E., Ashmawy, G.E.M. and F. El-Mekkawai., 1971. Some wool characteristic of Awassi sheep. 3651 Animal Breeding Abstract, 37 (4): 625.
• Guirgis, R.A., Kazzal, N.T., Haddadine, M.S. and Abdallah, R.K., 1978. A study of some wool traits in two coarse wool breeds and their reciprocal crosses. 6021 Animal Breeding Abstract, 46(12).
• Hanoğlu, H., 1987. İvesi ve Tuj Yapağılarının Halı Tipi Yapağı Özelliklerine Uygunluk Derecesi.
• Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum. Heris, A.N., 1986. Mugani ve Morkaraman koyunlarının halı sanayinde kullanırlık yönünden yapağı özellikleri ve mukayeseleri. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• İmeryüz, F. ve Sandıkçıoğlu, M., 1968. Koyun Yetiştiriciliğinde Yapağı. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Yayınları, 22: 24-53, Ankara.
• İmeryüz, F., Müftüoğlu, Ş. ve Öznacar, K., 1970. İvesi koyunlarının bazı yapağı özellikleri. Lalahan Zootekni Araş. Ens. Dergisi, Cilt 10 (4): 3-13, Ankara.
• Keskin, İ., and Dag, B., 2009. İnvestigation of relationship amongst milk and wool yield traits of Awassi sheep by using canonical correlation analysis. Journal of animal science veterinary advances 8(3): 464-468.
• Kutadgu, İ. ve Davaslıgil, Ş., 1949. Yerli ve Türk Merinos yünlerinin menşe ve kalitelerine göre ştabel uzunluk ve incelik analizleri üzerine istatistik incelemeler.Üçler Basımevi, İstanbul.
• Küçük, M., Yılmaz, O. ve Ateş, C.T., 2000. Morkaraman, Hamdani ve Karagül yapağılarının halı tipi yapağı özelliklerine göre değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 11 (2): 54-59, Van.
• McFadden , W.D., 1967. Wool Science . Library of Congress no: 67-15830:19-42 p, Colorado, U.S.A.
• Özcan, H., 1969. Ulaş Devlet Üretme Çiftliği Akkaraman koyunlarında vücut yapılışı ve yapağı özelliklerinin kalıtım dereceleri tahmini üzerinde araştırmalar. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 335, bilimsel araştırma ve incelemeler: 208: 5-40, Ankara.
• Özcan, H., Güney, O. ve Gürsoy, O., 1983. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nde yetiştirilen İvesi koyunlarının yapağı özellikleri üzerinde bir araştırma. Çukurova Üniversitesi yıllığı, sayı 2’den ayrı baskı, Adana.
• Öznacar, K., 1971. Ile de France x Akkaraman melezlerinin yapağı özellikleri üzerine araştırma. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi, 11 (3-4): 56, Ankara.
• Özsoy, M.K, Emsen, H. ve Hanoğlu, H., 1989. Tuj Yapağılarının Halı Tipi Yapağı Özelliklerine Göre Değerlendirilmesi. Doğa Veteriner ve Hayvancılık D.C.13: 294-307.
• Papkov, S.L., 1964. Breeds of sheep producing wool for the carpet industry. 1470 Animal Breeding Abstract, 36(2): 237.
• Sandıkçıoğlu, M., 1960. Konya Harasında yapılan Akkaraman x Merinos melezleri üçüncü geriye melezlemeye kadar vücut, renk, yapağı özellikleri ve melezlerin diğer yerli koyunlarımızla mukayeseleri. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi yayınları 121, çalışma: 66: 17-59, Ankara.
• Sandıkçıoğlu, M., F, İmeryüz, Ş. Müftüoğlu ve K. Öznacar, 1968. Orta Anadolu Bölgesindeki halk yetiştirmesi Akkaraman koyunlarının önemli yapağı özellikleri ve yapağıların kullanılabilme yeteneklerinin tespiti. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi, 8(4): 105-125, Ankara.
• Sharafeldin, M.A., 1965. Wool characteristic of Iraqı Awassi Sheep. The Journal of Agricultural Science, 65:223-225 .
• Tabbaa, M.J., Al-Azzawi, W.A. and Campbell, D, 2001. Variation in fleece characteristics of Awassi sheep at different ages. Small Ruminant Research , 41(2):95-100.
• Tafta, V., Ene, I; Rarinca, C and Ispas L. 1980. Studies on the productive potential of Awassi sheep reared under Romanian conditions. 5811 Animal Breeding Abstract, 49(10): 676.
• Tekeş, M.A., 1973. İvesi x Akkaraman melezlerinde yapağı özellikleri. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi, 13(1-2):34-49.
• Tellioğlu, S., 1975. Merinos x Morkaramanlarla bunların F1 ve G1 melezleri arasında yapağı özellikleri bakımından mukayeseler. Doçentlik tezi. Atatürk Üniversitesi yayınları no.419 Zir. Fak.
• Yay. No.197, Araştırma serisi No.126: 16-43, Erzurum. Tellioğlu, S., Emsen, H. ve Geliyi, C., 1982. Tuj yapağılarının bazı fiziksel özellikleri üzerinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13: 61-69.
• Togay, C., Utkanlar, N., İmeryüz, F. ve Örkiz M., 1961. Çifteler Harası Dağlıç koyunlarının beden ölçüleri ve bazı yapağı özellikleri üzerinde araştırmalar. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi, 10: 54-73, Ankara.
• Turner, H.N., 1971. Exotic sheep breeds of possible value in North Australia. Wool Technology and Sheep Breeding, 18(1): 42-49, Australia
• Ulusan, H.O.K., 1995. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Çiftliğinde yetiştirilen Tuj ve Morkaraman koyunların verim performansları. 1.Yapağı özellikleri. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 1(1-2): 86-88.
• Utkanlar, N., F. İmeryüz , Ş. Müftüoğlu ve K. Öznacar, 1964. Trakya Bölgesi’ndeki halk yetiştirmesi Kıvırcık koyunlarının çeşitli yapağı özellikleri ve aralarındaki ilgiler. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi, 4(1): 22-54, Ankara.
• Utkanlar, N., İmeryüz, F., Müftüoğlu, Ş. ve Öznacar, K., 1965. Halk yetiştirmesi Dağlıç koyunlarının önemli yapağı özellikleri üzerine araştırmalar. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi, 5(3-4): 70-88, Ankara.
• Yalçın, B.C. ve Müftüoğlu, Ş., 1969. Merinos x Morkaraman melezlerinde canlı ağırlık ve yapağı özellikleri bakımından genotip gruplar arasında karşılaştırmalar. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi, 9(3-4): 55-71, Ankara.
• Yalçın, B.C. ve Aktaş, G., 1969. Ergin İvesi ve Akkaraman koyunlarının Konya Ereğlisi şartlarındaki performansları. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi, 9(3-4):1-13, Ankara.
• Yarkın, İ. ve Çelikkale, M.S., 1967. Ulaş Devlet Üretme Çiftliği nüve Akkaraman sürüsü yapağıları ile çiftlik civarındaki köylü Akkaraman sürüleri yapağılarında incelik ve tecanüs üzerinde mukayeseli araştırmalar. Ankara üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları 1:298, çalışmalar: 186: 10-14, Ankara.