Nation – Race Stereotypes in German Children’s Books: Turkish Image in the Sample of “Hatschi Bratschi's Luftballon”

Yıl 2022, , 106 - 130, 21.06.2022

Uğur Cansız , Hasan Bolat

https://doi.org/10.55143/alkad.1097118

Öz

Although children spend more time with digital materials in today's technology age, they also encounter children's books in the family or educational environments. The aim of this study is to identify the national-racial stereotypes attributed to images of other societies, nations or races in an example of children's books that enable individuals to get to know different social groups in childhood, as well as containing educational - didactic contents. In addition, this study is important as it indicates that children exposed to nation–race stereotypes at early ages can develop negative and even hostile images towards “other” communities, nations, or races in their subconscious. In the research, document analysis, one of the qualitative research methods, was employed. The data of the research were analyzed within content analysis. The sample of the research consists of the different versions of German children’s book “Hatschi Bratschis Luftballon” printed in different years, which was first published in 1904 and last published in 2019. The different publications of the children's book entitled “Hatschi Bratschis Luftballon” written by the poet and writer Franz Karl GINZKEY, who served as a military officer in the Austro–Hungarian Empire, are analyzed comparatively in terms of both written and visual content, and the findings containing stereotypes about the Turkish image are revealed in this study. It is discussed in this study how the nation–race stereotypes in children’s books, investigated in this study, can affect children’s beliefs, attitudes and perspectives towards Turkish society, that is as “other” presented, either negatively or positively.

Anahtar Kelimeler

Stereotype, Nation–Race Stereotypes, Turkish Image, German Children, “Hatschi Bratschi

ALMANCA ÇOCUK KİTAPLARINDA ULUS–IRK KALIP YARGILARI: “HATSCHI BRATSCHI'S LUFTBALLON” ÖRNEĞİNDE TÜRK İMGESİ

Öz

Günümüz teknoloji çağında her ne kadar çocuklar dijital materyallerle daha fazla vakit geçiriyor olsalar da ailede ya da eğitim ortamlarında çocuk kitapları ile de karşılaşmaktadırlar. Bu çalışmanın amacı da eğitici - öğretici içerikler barındırmalarının yanı sıra bireylerin çocuklukta farklı toplumsal grupları tanımalarına da olanak sağlayan çocuk kitaplarından bir örnekte yer alan diğer toplumlara, uluslara veya ırklara yönelik imgelere yüklenen ulus–ırk kalıp yargılarının (stereotiplerinin) tespit edilmesidir. Aynı zamanda bu çalışma, küçük yaşlarda ulus–ırk stereotipleriyle karşılaşan çocukların bilinçaltında ‘öteki’ toplum, ulus veya ırk hakkında olumsuz, hatta düşmanca imgelerin oluşabileceğini göstermesi bakımından önem taşımaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırma verileri içerik analizi çerçevesinde analiz edilmiştir. Araştırmanın örneklemini ilk basımı 1904, son basımı 2019 yılında gerçekleştirilen “Hatschi Bratschi’s Luftballon” adlı Almanca çocuk kitabının farklı tarihli yayınları oluşturmaktadır. Avusturya–Macaristan İmparatorluğu’nda subaylık yapmış şair ve yazar Franz Karl GINZKEY tarafından yazılan “Hatschi Bratschi’s Luftballon” adlı çocuk kitabının farklı tarihli yayınlarının yazılı ve görsel içerikleri karşılaştırmalı analiz edilerek Türk imgesine yönelik stereotip içeren bulgular bu çalışmada ortaya konulmaktadır. Bu çalışmada, incelenen çocuk kitaplarında yer alan ulus–ırk stereotiplerinin çocukların “öteki” olarak sunulan Türk toplumuna yönelik düşüncelerini, tutumlarını ve bakış açılarını olumlu veya olumsuz nasıl etkileyebileceği tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kalıp Yargı – Stereotip, Ulus–Irk Kalıp Yargıları, Türk İmgesi, Almanca Çocuk Kitapları, “Hatschi Bratschi’s Luftballon”

Teşekkür

İyi çalışmalar, sağlıklı günler dileğiyle teşekkür ederiz. Saygılarımla.

Kaynakça

• Alkan, Necmettin (2016). Karikatürlerle Oryantalizm. Avrupa’nın Türk ve Türkiye Algısı. İstanbul: Selis.
• Çakır, Mustafa (2012). Türklerin Alman Kültüründeki İmajı. Türk – Alman İşgücü Anlaşması’nın 50. Yılında Almanya Türkleri. Ed. Zehra Gülmüş. Eskişehir: T. C. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Yurtdışında Yaşayan Türk Vatandaşlarının Sorunlarını Araştırma Merkezi Yayınları. s. 27-52.
• Ginzkey, Franz Karl (1933). Hatschi Bratschi’s Luftballon. Salzburg: Verlag Anton Pustet.
• Ginzkey, Franz Karl (1943). Hatschi Bratschi’s Luftballon. Wien: Wiener Verlag.
• Ginzkey, Franz Karl (2019). Hatschi Bratschi’s Luftballon. Wien: Ibera Verlag.
• Gökçe, Orhan (1995). İçerik Çözümlemesi. Konya: Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
• Gökçe, Gülise & Gökçe, Orhan (2011). Avrupa’da İslam ve Türk İmajı. Ankara: Birleşik Dağıtım.
• Grätzner, Heinrich (t.y.) Hatschi Bratschis Luftballon, F. K. Ginzkey, 1968. 17.01.2021 tarihinde araştırma sitesi: http://www.antiquepool.at/de/artikel/14889.html adresinden alındı.
• İmançer, Dilek (2008). Stereotipleri anlamak. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi, (3), 301-320. 25.01.2021 tarihinde: https://dergipark.org.tr/en/pub/euifydhed/issue/45354/568254 adresinden alındı.
• İmançer, Dilek (2013). Sosyal psikolojik açıdan stereotip kavramının dil ve metin analizinde kullanımı. Selçuk İletişim, 3 (3), 128-142. 05.01.2021 tarihinde: https://dergipark.org.tr/en/pub/josc/issue/19009/200833 adresinden alındı.
• İstek, Emrah & İstek, Gülşen (2019). Almanca yazılmış çocuk kitaplarında Türk imajı: “Hatschi Bratschis Luftballon” örneği. Current Research in Social Sciences. 5 (1), 61-82. DOI: 10.30613/curesosc.490977. 03.01.2021 tarihinde: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/727840 adresinden alındı.
• Keleş, Nejdet (2003). Türk dili ve kültürünün Alman dili ve kültürüne etkileri. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 21, s. 33-51. 17.01.2021 tarihinde: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/32725 adresinden alındı.
• Kumrular, Özlem (2016). Dünyada Türk İmgesi. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Kurtbaş, İhsan (2017). Etnosantrizm kıskacında muhtarlık seçimleri: köy oligarşisi ve şifreli oy. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 49, 108- 120. 28.01.2021 tarihinde: https://web.b.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=46cdd2a7-0411-494c-9a7f-86f1cb34b492%40pdc-v-sessmgr03 adresinden alındı.
• Maculotti, Matteo (2015, 26 Ağustos). «Hatschi Bratschi’s Luftballon» di Franz Karl Ginzkey. 15.01.2021 tarihinde araştırma sitesi: https://www.bambinietopi.it/2015/08/hatschi-bratschis-luftballonfranz-karl-ginzkey.html adresinden alındı.
• Özsüer, Esra (2018). Türkokratia – Avrupa’da Türk İmajı. İstanbul: Kronik.
• Türk Dil Kurumu – TDK (t. y.). Türk Dil Kurumu Sözlükleri – Güncel Türkçe Sözlük. 17.04.2022 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Şimşek, Ahmet (2018). Dünyada Türk İmajı, Tarih Ders Kitaplarındaki Durum. Ankara: Pegem Akademi.
• Uluç, Talat Fatih (2003). Kültürlerarası Etkileşim Bağlamında Alman Gazetelerinde Türkiye İmgesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yabancı Diller Eğitimi Anabilim Dalı.
• Yıldırım, Ali & Şimşek, Hasan (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• ZVAB & Zentrales Verzeichnis Antiquarischer Bücher (t. y.) Hatschi Bratschis Luftballon. 17.01.2021 tarihinde araştırma sitesi: https://www.zvab.com/Hatschi-Bratschis-Luftballon-Rolf-RettichIllustr.Franz/22432951527/bd adresinden alındı.