Doğaltaş Üretim ve İşleme Tesis Atıklarının Değerlendirilmesi

Yıl 2020, , 62 - 77, 30.09.2020

Gökhan Aydın , İzzet Karakurt

https://doi.org/10.46740/alku.759847

Öz

Doğal taşlar, sahip oldukları önemli özellikleri sayesinde başta inşaat sektörü olmak üzere çeşitli alanlarda yapı malzemesi olarak kullanılmaktadır. Ancak, bu ürünlerin üretiminin/işlenmesinin çeşitli aşamalarında yüksek miktarlarda atık açığa çıkmaktadır. Bu atıklar topografya değişikliliği, yüzey/yeraltı sularında bozulma ve hava/görüntü kirliliği gibi çevresel problemlere yol açmaktadır. Üretimin/işlenmenin farklı aşamalarında açığa çıkan bu atıklar; yapı malzemesi ve beton üretiminde, yol yapımında, dolgu ve cam endüstrisinde ve taşkın önleme barikatlarının oluşturulmasında, toprağın nötralizasyonunda, çimento üretiminde, malzeme üretiminde, filtreleme işlemlerinde, plastik üretiminde, boya ve yem endüstrisinde gibi bazı diğer uygulamalarda değerlendirilebilmektedir. Ayrıca; granit gibi sert doğaltaş atıkları, aşındırıcılı sujeti ile kayaç kesmede veya doğal taşların aşındırma prosesleri gibi uygulamalarda aşındırıcı malzeme olarak da kullanılabilmektedir. Bu çalışmada, doğaltaş atıklarının endüstrinin farklı alanlarındaki kullanım seçeneklerine yönelik bir değerlendirme sunulmuştur. Doğaltaş atıklarının çalışmada da bahsedilen farklı alanlarda etkin değerlendirilmesi ile ciddi bir çevresel problemin önüne geçilmiş olacaktır. Ek olarak, bu atıklardan gelir elde edileceğinden doğaltaş işletmecilerine ve ülke ekonomisine önemli katkılar sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Doğaltaş, Atık, Kullanım

Kaynakça

• [1] Aydın G., Karakurt İ., Aydıner K (2012). ”Performance of abrasive waterjet in granite cutting: Influence of the textural properties”. Journal of Materials in Civil Engineering 24 (7), 944–949.
• [2] Aydın G., Karakurt İ., Aydıner K (2013a). ”Prediction of cut depth of the granitic rocks machined by abrasive waterjet (AWJ)”. Rock Mechanics and Rock Engineering 46 (5), 1223-1235.
• [3] Erkanol D., Aydındağ A (2013). “Türkiye geneli doğal taş potansiyel alanlarının belirlenmesi projesi”. Erişim Tarihi 28 Aralık 2019. http://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/hizmetler/kutuphane/ekonomi-bultenleri/2013_16/147.pdf
• [4] Aydın G., Karakurt İ., Aydıner K (2013b). ”Wear performance of saw blades in processing of granitic rocks and development of models for wear estimation”. Rock Mechanics and Rock Engineering 46 (6), 1559-157.
• [5] Karakurt İ., Aydın G., Aydıner K (2014). “An investigation on the kerf width in abrasive waterjet cutting of granitic rocks”. Arabian Journal of Geosciences 7(7), 2923-2932.
• [6] Karakurt İ, Aydın G, Aydıner K (2013a). “Predictive modelling of noise level generated during sawing of rocks by circular diamond sawblades”. Sadhana-Academy Proceedings in Engineering Science 38(3), 491-511.
• [7] Karakurt İ, Aydın G, Aydıner K (2013b). ”Experimental and statistical analysis of cutting force acting on diamond sawblade in sawing of granitic rocks”. Proceedings of the Institution of Mechanical Engineers, Part B: Journal of Engineering Manufacture 227, 286-300.
• [8] TB (2018). “Doğal taşlar sektör raporu”. Ticaret Bakanlığı, İhracat Genel Müdürlüğü: Maden, Metal ve Orman Ürünleri Dairesi. 8 sayfa.
• [9] Yalçın S., Uyanık T (2001). “Dünya mermer ticaretinde Türkiye’nin yeri”. Türkiye III. Mermer Sempozyumu, 3-5 Mayıs 2001, Afyon, 397-416.
• [10] Çetin T., (2003). “Türkiye mermer potansiyeli, üretimi ve ihracatı”. GÜ Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 23(3), 243-256.
• [11] Korkmaz E (2016). “Türkiye'de doğal taş ve nermer madenciliği ile dış ticaret ilişkisi”. Paradigma 1(1), 35-46.
• [12] Azizoğlu M.S (2005). “Çukurova bölgesindeki mermer ocaklarının pazar durumu ve ekonomik açıdan değerlendirilmesi”. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 114 sayfa.
• [13] Büyüksağış İ.S., Gürcan S (2005). “ASTM ve TSE doğal taş standartlarının karşılaştırılması”. Madencilik 44 (1), 33-41.
• [14] Şentürk A., Gündüz L., Tosun Y.İ., Sarıışık A (1996). “Mermer Teknolojisi”. Tuğra Offset, Isparta, 242 s.
• [15] Çelik M.Y (2003). “Dekoratif doğal yapı taşlarının kullanım alanları ve çeşitleri”. Madencilik, 42(1), 3-15.
• [16] Taşlıgil N., Şahin G (2016). “Yapı malzemesi olarak kullanılan Türkiye doğal taşlarının iktisadi coğrafya odağında analizi”. Maramara Coğrafya Dergisi 33, 607-640.
• [17] Kulaksız S (2012). “Doğal Taş (Mermer) maden işletmeciliği ve işleme teknolojileri. TMMOB Maden Mündisleri Odası Yayını 636 sayfa.
• [18] Ersoy M (2010). “Mermer ocaklarında delme çatlatma yönteminde üretim planlaması ve hesap çizelgesi programında uygulanması”. TÜBAV Bilim Dergisi 3(1), 23-34.
• [19] Aydın G., Karakurt İ., Aydıner K (2013d). ”Development of predictive models for specific energy of circular diamond sawblades in sawing of granitic rocks”. Rock Mechanics and Rock Engineering 46 (4), 767-783.
• [20] Soltan A.M.M., Kahl W., El-Raoof F.A., Abdel-Hamid B (2016). “Lightweight aggregates from mixtures of granite wastes with clay”. Journal of Cleaner Production 117, 139–149.
• [21] Ural N., Yakşe G (2015). “Atık mermer parçalarının yol temel malzemesi olarak değerlendirilmesi”. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 2(2), 53-62.
• [22] Yıldız A.H (2008). “Mermer toz atıklarının yol inşaatında değerlendirilmesi.” Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, 194 s.
• [23] Aydın G, Karakurt I, Hamzaçebi C (2015). “Performance prediction of diamond sawblades using artificial neural network and regression analysis”. The Arabian Journal for Science and Engineering 40, 2003-2012.
• [24] Aydın G (2014). “Recycling of abrasives in abrasive water jet cutting with different types of granite”. Arabian Journal of Geosciences 7 (10), 4425–4435.
• [25] Aydın G (2015). “Performance of recycling abrasives in rock cutting by abrasive waterjet”. Journal of Central South University 22 (3), 1055-1061.
• [26] Çavuş U.Ş (2015). “Mermer parça atıklarının taşkın koruma ve akarsu yatakları ıslah yapılarında kullanımı”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Dergisi 15, 19-28.
• [27] Akbulut H., Gürer, C (2006). “Atık mermerlerin asfalt kaplamalarda agrega olarak değerlendirilmesi”. İMO Teknik Dergi 261, 3943-3960.
• [28] Görgün B., Ural N (2015). “Mermer atığının geoteknik mühendisliğinde kullanılması”. II. International Sustainable Buildings Symposium, 28-30 May 2015 Ankara, Turkey, 219-132.
• [29] Aydın G., Karakurt I., Aydıner K (2013c). ”Investigation of the surface roughness of rocks sawn by diamond sawblades”. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences 61, 171-182.
• [30] Celep O., Aydın G., Karakurt İ (2013). “Diamond recovery from waste sawblades: A preliminary investigation”. Proceedings of the Institution of Mechanical Engineers, Part B: Journal of Engineering Manufacture 227, 417-421.
• [31] URL-1 (2018). Erişim tarihi 18 Aralık 2018 https://www.alamy.com
• [32] Sivrikaya O., Kıyıldı K.R., Karaca Z (2014). Recycling waste from natural stone processing plants to stabilise clayey soil”. Environmental Earth Sciences 71, 4397–4407.
• [33] Ceylan H (2000). “Mermer fabrikalarındaki mermer toz atıklarının ekonomik olarak değerlendirilmesi”. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, 53 sayfa. [34] Yıldız Ö., Eskikaya Ş (1995). “Afyon mermeri toz atıklarının değerlendirilmesi”. Türkiye I. Mermer Sempozyumu, 6-7 Nisan 1995, Ankara, 45-52.
• [35] Kayacı K., Köstebekçi N., Küçüker A.S., Uzun M., Kara A (2018). “Mermer kesim ve frit atıklarının porselen karo bünyelerinde beraber kullanımı”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi (Özel Sayı), 1-8.
• [36] Kürklü G., Görhan G., Boğa A.R (2018). “Atık mermer tozlarının seramik yapıştırma harcı olarak değerlendirilmesi”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi 18, 295- 305.
• [37] Menezes R.R., Ferreira H.S., Neves G.A., Ferreira H.C (2008). “se of granite sawing waste in the production of ceramic bricks and tiles”. Journal of the European Ceramic Society 25(7), 1149–1158.
• [38] Hojamberdiev M., Eminov A., Xu Y (2011). “Utilization of muscovite granite waste in the manufacture of ceramic tiles”. Ceramics International 37, 871–876.
• [39] Yeşilay S (2018). “Mermer atığı ilavesi ile mat sır bileşimlerinin üretimi”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi 26(3), 123-131.
• [40] Torres P., Fernandes H.R., Olhero S., Ferreira J.M.F., Torres P., Fernandes H.R., Olhero S., Ferreira J.M.F (2009). “Incorporation of wastes from granite rock cutting and polishing industries to produce roof tiles”. Journal of the European Ceramic Society 29, 23–30.
• [41] Dhanapandian S., Gnanavel B., Ramkumar T (2009). “Utilization of granite and marble sawing powder wastes as brick materials”. Carpathian Journal of Earth and Environmental Sciences” 4(2), 147-160.
• [42] Bilgin N., Yeprem H.A., Arslan S., Bilgin A., Gunay E., Marsoglu M (2012). “Use of waste marble powder in brick industry”. Construction and Building Materials 29, 449-457.
• [43] Cobo-Ceacero C.J.C., Cotes-Palomino M.T., Martínez-García C., Moreno-Maroto J.M., Uceda-Rodríguez M (2018). “Use of marble sludge waste in the manufacture of eco-friendly materials: applying the principles of the Circular Economy. http://uest.ntua.gr/naxos2018/proceedings/pdf/119_NAXOS2018_CoboCeacero_etal.pdf
• [44] Gürer C (2004). “Atık mermer parçalarının bitümlü yol kaplamalarında kullanılması”. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyon Kocatepe Üniversitesi, 91 sayfa.
• [45] Akbulut H., İçağa Y., Gürer C (2003). “Atık agregaların asfalt yol kaplamalarında tekrar kullanım imkanları ve CEN standartları”. III. Ulusal Kırmataş Sempozyumu, 3-4 Aralık 2003, 271-276.
• [46] Karakus A (2011). “Investigating on possible use of Diyarbakir basalt waste in Stone Mastic Asphalt”. Construction and Building Materials 25, 3502-3507.
• [47] Akbulut H., Gürer C (2003). “Mermer atıklarının çevresel etkileri ve yol katmanlarında kullanarak faydalanma ve atık azaltma imkanları”. Türkiye IV. Mermer Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 18-19 Aralık 2003; s.371-378.
• [48] Ergezer F (2018). “Sıcak Çermik Bölgesi (Sivas) traverten atıklarının yol temel ve alt temel tabakalarında kullanılabilirliğinin araştırılması”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 22(Özel Sayı), 181-188.
• [49] Ünal O., Kibici Y (2001). “Mermer tozu atıklarının beton üretiminde kullanılmasının araştırılması”. Türkiye III. Mermer Sempozyumu, 3-5 Mayıs 2001, Afyon, 317-325.
• [50] Arsoy Z., Ersoy B., Sert M., Çiftçi H., Çelik M.Y., Evcin A., Yentürk F (2018). “Afyonkarahisar Organize Sanayii Bölgesi mermer atıklarının beton agregası olarak dayanım özelliklerinin belirlenmesi”. I. International Engineering and Technology Symposium, 1020-1026.
• [51] Ceylan H., Mança S (2013). “Mermer parça atıklarının beton agregası olarak değerlendirilmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi Teknik Bilimler Dergisi 3(2), 21-25.
• [52] Hebhoub H., Aoun H., Belachia M., Houari H., Ghorbel E (2011). “Use of waste marble aggregates in concrete”. Construction and Building Materials 25, 1167–1171.
• [53] Arslantaş B (2009). “Karaburun kireçtaşı taşocakları atıklarının agrega olarak kullanılmasının araştırılması”. Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009. 92 sayfa.
• [54] Dursun G (2004). “İstanbul Anadolu yakasındaki kireçtaşlarının agrega kalitesi yönünden değerlendirilmesi”. İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 100 sayfa.
• [55] Zarif İ.H., Tuğrul A., Dursun G (2003). “İstanbul’daki kireçtaşlarının agrega kalitesi yönünden değerlendirilmesi”. İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yerbilimleri Dergisi 16, 61-70.
• [56] Çelik S.B., Çobanoğlu G., Çam O., Etiz H., Kurşun M (2015). “Traverten ocak artıklarının alternatif beton agregası olarak kullanılabilirliğinin araştırılması”. MÜHJEO’2015: Ulusal Mühendislik Jeolojisi Sempozyumu, 3-5 Eylül 2015, Trabzon, 335-342.
• [57] Binici H., Kaplan H., Yilmaz S (2007). “Influence of marble and limestone dusts as additives on some mechanical properties of concrete”. Scientific Research and Essay 2 (9), 372-379.
• [58] Singh S., Khan S., Khandelwal R., Chugh A., Nagar R (2016a). “Performance of sustainable concrete containing granite cutting waste”. Journal of Cleaner Production 119, 86–98.
• [59] Vijayalakshmi M., Sekar A.S.S., Sivabharathy M., Ganesh Prabhu G (2012). “Utilization of granite powder waste in concrete production”. Defect and Diffusion Forum 330, 49–61.
• [60] Ünal O., Demir İ., Ergün A (2018). “Mermer tozu katkılı betonların donma-çözülme özelliklerinin araştırılması”. Erişim tarihi 18 Aralık 2019. http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/10619.pdf
• [61] Singh S., Nagar R., Agrawal V (2016b). “Performance of granite cutting waste concrete under adverse exposure conditions”. Journal of Cleaner Production 127, 172–182.
• [62] Ghannam S., Najm H., Vasconez R (2016). “Experimental study of concrete made with granite and iron powders as partial replacement of sand”. Sustainable Materials and Technologies 9, 1-9.
• [63] Sadek D.M., El-Attar M.M., Ali H.A (2016). “Reusing of marble and granite powders in self-compacting concrete for sustainable development”. Journal of Cleaner Production 121, 19-32.
• [64] Lebar A., Junkar M (2004). “Simulation of abrasive water jet cutting process: Part 1, Unit event approach”. Modelling and Simulation in Materials Science and Engineering 12, 1159- 1170.
• [65] Rapple R.R (2014). “Selecting the Right Waterjet Abrasive”. The Fabricator. Erişim tarihi 07 Ekim 2016 http:// www.thefabricator.com/article/waterjetcutting/selecting-the-right-waterjetabrasive
• [66] Karakurt İ., Aydın G., Aydıner K (2011). “Analysis of the kerf angle of the granite machined by abrasive waterjet (AWJ)”. Indian Journal of Engineering & Materials Sciences 18(6), 435-442.
• [67] Karakurt İ., Aydın G., Aydıner K (2012). “A study on the prediction of kerf angle in abrasive waterjet machining of rocks”. Proceedings of the Institution of Mechanical Engineers, Part B: Journal of Engineering Manufacture 226, 1489-1499.
• [68] Fowler G., Pashby I.R., Shipway P.H (2009). “The effect of particle hardness and shape when abrasive water jet milling titanium alloy Ti6Al4V”. Wear 266, 613-620.
• [69] Labus T.J., Neusen K.F., Alberts D.G., Gores T.J (1991). “Factors influencing the particle size distribution in an abrasive waterjet”. Transactions of the American Society of Mechanical Engineers, Journal of Engineering for Industry 113, 402-411.
• [70] Babu M.K., Chetty O.V.K (2002). “Studies on recharging of abrasives in abrasive water jet machining”. International Journal of Advenced Manufacturing Technology 19, 697-703.
• [71] Aydın G., Kaya S., Karakurt I (2017). “Utilization of solid-cutting waste of granite as an alternative abrasive in abrasive waterjet cutting of marble”. Journal of Cleaner Production 159, 241-247.
• [72] Sarici D.E., Ozdemir E (2018). “Utilization of granite waste as alternative abrasive material in marble grinding processes”. Journal of Cleaner Production 201, 516-525.
• [73] Duman E (2015). “Taş Kağıt türünün basılabilirlik parametrelerinin belirlenmesi”. Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 104 sayfa.
• [74] Karademir A., Varlıbaş H., Çiçek M (2013). “Kağıt üretiminde CaCO3 dolgu maddesinin kimyasal tutunması üzerine bir araştırma”. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi 14, 48-52.
• [75] Sabah E., Erkan Z.E (2014). “Türkiye kağıt üretim teknolojisini değiştiren mineral: Kalsiyum Karbonat (CaC03)”. V. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu, 13-14 Mayıs 2004, İzmir, 101-109.
• [76] Tozsin G., Oztas T., Arol A.I., Kalkan E., Duyar O (2014). “The effects of marble wastes on soil properties and hazelnut yield”. Journal of Cleaner Production 81, 146-149.
• [77] Marras G., Bortolussi A., Peretti R., Careddu N (2017). “Charecterization methodology for re-using marble slurry in industrial applications”. Energy Procedia 125, 656-665.
• [78] Aruntaş H.Y., Guru M., Dayı M., Tekin I (2010). “Utilization of waste marble dust as an additive in cement production”. Materials and Design 31, 4039–4042.
• [79] Sağlam G (2012). “Çimento üretiminde atık mermer tozu ve atık alçının kullanılabilirliği”. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 94 sayfa.4
• [80] Shah W., Nafees M., Iqbal M (2015). “Evaluation of marble slurry waste for preparation of commercial grade cement”. Journal of Engineering and Applied Science 34(1), 1-10.
• [81] Shah W., Nafees M (2016). “Marble waste: A Problem or a resource?”. II. International Conference on Sustainable Utilization of Natural Resources, Poster.
• [82] Çelik M.Y (2001). “İscehisar (Afyon) mermer atıklarının hayvan yemi katkı maddesi olarak kullanılabilirliğinin araştırılması”. Türkiye III. Mermer Sempozyumu, 3-5 Mayıs 2001, Afyon, 309-316.