A Comparative Study of Kyrgyzstan's Education Policies During the Repression Period and Turkey's Education Policies During the Republican Period

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 1, 42 - 55, 30.11.2025

Ahmet Turan Eş

Öz

Each state organises its own education programmes with the aim of shaping its future and preserving its social and cultural heritage. One of the sub-components of these programmes is language education programmes. In our country, numerous teaching programmes have been prepared and implemented from the pre-Republican era to the present day with the aim of ensuring that language education is carried out in a systematic manner. In Kyrgyzstan, under the influence of the Soviet Union, language and education policies were shaped under the pressures of the Repressiya period. This study aims to examine Kyrgyzstan's education policies during the Repressiya period and Turkey's education policies during the Republican period in a comparative manner. The study was designed with a qualitative pattern. The study first examines the educational policies of the Republican era and the teaching programmes prepared during this period. It then presents and interprets the educational policies and language education initiatives implemented during the Repressiya period through direct quotations. Thus, the educational policies and language education initiatives implemented in both countries during similar periods are examined comparatively. The study concluded that education was used as a tool for social change and transformation in both countries, but that these transformations exhibited distinct differences in line with the political regimes, national identity construction processes, and ideological approaches of the countries.

Anahtar Kelimeler

Repression , Kyrgyzstan , Education in the Republican era , Language teaching.

Repressiya Dönemi Kırgızistan Eğitim Politikaları ve Cumhuriyet Dönemi Türkiye Eğitim Politikalarının Karşılaştırmalı İncelenmesi

Öz

Her bir devlet geleceklerini şekillendirmek, sosyal ve kültürel miraslarını sürdürmek amacıyla kendi eğitim programlarını düzenlemektedirler. Bu programların alt bileşenlerinden bir tanesi de dil eğitimi programlarıdır. Ülkemizde dil eğitiminin sistemli bir şekilde gerçekleşmesi amacıyla Cumhuriyet öncesinden günümüze kadar olan süreçte birçok öğretim programı hazırlanmış ve uygulanmıştır. Sovyetler Birliği etkisindeki Kırgızistan’da ise dil ve eğitim politikaları, Repressiya dönemi baskıları altında şekillenmiştir. Bu çalışmada Repressiya dönemi Kırgızistan eğitim politikaları ile Cumhuriyet dönemi Türkiye eğitim politikalarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma, nitel bir desenle tasarlanmıştır. Çalışmada öncelikle Cumhuriyet dönemi eğitim politikaları ve bu dönemde hazırlanan öğretim programları incelenmiş, ardından Repressiya döneminde gerçekleştirilen eğitim politikaları ve dil eğitimi çalışmaları doğrudan alıntılarla aktarılmış ve yorumlanmıştır. Böylelikle benzer dönemlerde her iki ülkede gerçekleştirilen eğitim politikaları ve dil eğitimi çalışmaları karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışma sonucunda, her iki ülkede de eğitimin toplumsal değişim ve dönüşümün bir aracı olarak kullanıldığı ancak bu dönüşümlerin, ülkelerin içinde bulunduğu siyasal rejimler, ulusal kimlik inşa süreçleri ve ideolojik yaklaşımlar doğrultusunda belirgin farklılıklar taşıdığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Repressiya , Kırgızistan , Cumhuriyet döneminde eğitim , Dil eğitimi

Kaynakça

• Akçay A., & Kardaş, M. (2020). Türkçe dersi öğretim programları. Ankara: Pegem Akademi.
• Akyüz, Y. (2020). Türk Eğitim Tarihi, 33. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Alp, H. (2011). Erken cumhuriyet dönemi eğitim ve ilköğretime genel bir bakış (1923-1929). Türkoloji Kültür Dergisi, 4(7), 97-110.
• Altımışova, Z. (2011). Kırgızistan’da Sovyet Repressiya siyaseti (1917-1953), (Ed. Semiha Nurdan, Muhammed Özler) XVIII. Türk Tarih Kongresi içinde (s. 891-903). Ankara: TTK Yayınları
• Altımışova, Z. (2013). Kırgızistan’da ilk millî gazetenin tarihçesi (1924-1940), SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29, 73-90.
• Atabey, İ. (2018). Kasım Tınıstanov’un Kırgız Türkçesi için hazırladığı Latin alfabesi. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Bahar (28), 7-19.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (2), 368-388.
• Baytok, A. (2019). Başlangıçtan günümüze Kırgızistan’da dil ve eğitim politikaları. Diyalektolog-Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, (22).
• Beşirli, H., & Ünal, A. (2015). Kırgızistan’da politik toplumsallaşma sürecinde eğitim kurumunun fonksiyonu –Manas’ın Yedi Öğüdü. Gazi Türkiyat (17), 1-22.
• Buran, Ahmet. (2019). Kurşunlanan Türkoloji. Akçağ Yayınları.
• Buran, Ahmet. (2023). Sovyetler Birliği ve Repressiya. (Ed. İbrahim Dilek). Türk Dünyasında Repressiya içinde. YTB Yayınları.
• Çakın, Ö. & Akman, E. (2017). Kırgızistan’da Kiril alfabesine geçiş süreci ve gazetelere yansıması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (38), 287-297.
• Demirbaş, İ., & Özalp, M. T. (2022). Türkiye’de cumhuriyet dönemi eğitim politikaları (1923-1950). Journal of History School, 59, 2604-2626
• Dilek, İbrahim. (2019). Türk Dünyası Edebiyatında Repressiya. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, Sayı: 48 (Güz)
• Gül, Y. E. (2021). Kırgızistan’da SSCB sosyo-politik eğitim sistemi ve Kahrolsun Cehalet Derneği’nin faaliyetleri (1924-1927). Bilig (99), 115-135.
• Gün, M., & Kaya, İ. (2020). Geçmişten günümüze Türkçe dersi öğretim programları -1- Cumhuriyet öncesi ve Cumhuriyet dönemi Türkçe dersi öğretim programları. A. Akçay & M. N. Kardaş (Eds.), Türkçe dersi öğretim programları içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Güngör, E. (2018). Kırgız millî aydınlarına karşı Bolşevik terörü: Repressiya (1937 – 1938). Journal of History Studies, (10) 4, 103-120.
• Hesapçıoğlu, M. (2013). Türkiye’de cumhuriyet döneminde eğitim politikası ve felsefesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 29(29), 121-138.
• İslam, İ. (2012). Kurtuluş savaşında milletvekili, vali, millî eğitim bakanı bir ittihatçı İsmail Safa (Özler) Bey (1885-1940). The Journal of Academic Social Science Studies, (5), 6, 263-285.
• Kalkan, İbrahim. (2023). Kırgızistan Cumhuriyeti. (Eds. Ahmet Kanlıdere, İlyas Kemaloğlu) Bağımsız Türk Cumhuriyetleri içinde. Ötüken Neşriyat.
• Kamçıbekova, K. (2006). Sovyet dönemi Kırgız Türkçesinde dil plânlaması. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 26, 31-40.
• Karslı, E. (2020). Kırgız Edebiyatına Yansıyan Ceditçilik Hareketi. Türkoloji (103), 80-98.
• Kasapoğlu Çengel, H. (2020). Kırgız Türkçesi grameri (Ses ve şekil bilgisi). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kılıçaslan, Y. (2024) Bolşeviklerin Kırgızistan’da eğitim üzerinden Ruslaştırma faaliyetleri (1917-1945). History Studies 16, (4): 459-470.
• Küçükmehmetoğlu, Ömer. (2017). Kırgız Türkolog Kasım Tınıstanov’un Bakü Türkoloji Kongresi'nde Latin alfabesine geçişle ilgili görüşleri ve Kırgızistan’ın Latin alfabesine geçişte bugünkü durumu. Türkoloji, (85), 118-124.
• Morgan, D. L. (1996). Focus groups as qualitative research (C. 16). Sage publications.
• Şenoğlu, K. (2021, Şubat 10). Heyet-i İlmiye. Atatürk Ansiklopedisi.
• Şimşek, U., Küçük, B., & Topkaya, Y. (2012). Cumhuriyet dönemi eğitim politikalarının ideolojik temelleri. Electronic Turkish Studies, 7(4), 2809-2823.
• Şişman, M. (2019). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları
• Temizyürek, F., & Balcı, A. (2006). Cumhuriyet dönemi ilköğretim okulları Türkçe programları. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınevi.