Poetry and Musıc In the Republican Era: Minstrelsy Tradition

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 16, 07.08.2015

İzzet Yücetoker Meral Bahar

Öz

The relationship between literature and music, "word" and "sound" was born from in brotherhood. Since the most ancient art of these two feed off each other, enriching been has been a continuous interaction between these distant or close. Literature is possible to establish a link to the music of many kinds. However, this convergence, type of association is widespread "poetry".Turkish literature until the Tanzimat period is mainly a literary poetry. Reforms only political, military, not our economic life, social life, we, have deeply influenced our culture and art. Starting with the Tanzimat period, Western-oriented movements of the Republic also remains in effect. However, in 1912 the National Literature Young Period Items starting with the magazine in Thessaloniki, more of a "public right" movement. Aims to nationalization in all areas, especially language. Benefit from folk poetry, integration trend will continue during the Republican era with modern poetry traditional poetry. Althought many artists Anatolia during the Republican period, especially those adopting the concept of art and the process and syllabic the beauty of the human, using verse poetry unit patterns that are specific to such folk poetry into . Orhan Seyfi ORHON, almost all of Cemal Safi poem was composed. Both the music and the literature that evaluated under "singing" and "folk" rapidly changing tastes of a new world vision extends to the present day as thoughts and feelings that they evolved witnesses. The aim of this study is to summarize the literature companionship with our music to the Republic; Republican era novels, poetry, music, theater, after mentioning the effects by developing new motifs in accordance with the changing times, to evaluate the enrichment of the Turkish Saz Poetry and the minstrel tradition

Anahtar Kelimeler

-

CUMHURİYET DÖNEMİNDE ŞİİR VE MÜZİK: ÂŞIKLIK GELENEĞİ

Öz

Edebiyat ve müzik arasındaki ilişki “söz” ve “ses”in kardeşliğinden doğmuştur. En eski çağlardan beri bu iki sanat birbirini beslemiş, zenginleştirmiş, aralarında uzak ya da yakın sürekli bir etkileşim söz konusu olmuştur. Edebiyatın birçok türünde müzikle bağ kurmak mümkündür. Ancak bu yakınlaşmanın, birlikteliğin en yoğun yaşandığı tür “şiir”dir. Kaynak tarama modeli ile yapılan bu araştırmada Tanzimat’a kadar olan süre içinde edebiyatımızın şiir ağırlıklı bir edebiyat olduğu belirlenmiştir. Tanzimat, sadece siyasi, askeri, iktisadi yaşantımızı değil, içtimai yaşantımızı, kültür ve sanatımızı da derinden etkilemiştir. Tanzimat’la başlayan Batı’ya yönelme hareketi Cumhuriyet döneminde de etkisini sürdürür. Ancak 1912’de Selanik’te Genç Kalemler dergisiyle başlayan Milli Edebiyat Dönemi, daha çok bir “halka doğru” hareketidir. Başta dil olmak üzere her alanda millileşmeyi hedefler. Halk şiirinden faydalanma, modern şiir anlayışını geleneksel şiir anlayışıyla kaynaştırma eğilimi Cumhuriyet döneminde devam eder. Memleketçi sanat anlayışını benimseyenler başta olmak üzere Cumhuriyet döneminde pek çok sanatçı Anadolu coğrafyası ve insanının güzelliklerini işleyip hece ölçüsü, dörtlük nazım birimi gibi halk şiirine özgü kalıpları kullanırken, halk şiirimiz de yaşanan çağın sosyo-kültürel değişimine göre içine yeni motifler alarak gelişimini sürdürür. Türk saz şiiri zaten müzik eşliklidir. Saf (Öz) şiir, sözcüklerle yaratılacak bir bestenin peşindedir. Modern şiir alanındaki ürünlerin bestelenerek gönüllerde yer ettiği gözlemlenir. Orhan Seyfi Orhon, Cemal Safi şiirlerinin neredeyse hepsi bestelenmiştir. Hem müziğin hem edebiyatın kapsamında değerlendirilen “ şarkı” ve “türkü” hızla değişen zevklerin, yeni bir dünya görüşünün, duygu ve düşünce evirilmelerinin tanıkları olarak günümüze uzanır. 1929 ekonomik buhranı, II. Dünya savaşı, çok partili hayata geçiş, darbeler, muhtıralar, Kore Harbi, yurt dışına işçi gönderme, Kıbrıs Barış Harekâtı, köyden kente göç… derken 21. yüzyıl kapımızı çalar. İnsanlığın bu uzun yüzyılı boyunca yaşananlar edebiyat ve müzik serüvenimizi de etkiler. Konu ile ilgili tarihi süreci yansıtan bilgiler, kaynak taraması sonucu elde edilenlerin genel özeti şeklinde verilmektedir. Bu çalışmada amaç, Cumhuriyet’e kadar edebiyatımızın müzikle olan yoldaşlığını kısaca özetlemek; Cumhuriyet döneminde romanda, şiirde, tiyatroda müzik etkilerine değindikten sonra değişen zamana göre içine yeni motifler alarak gelişen, zenginleşen Türk Saz Şiiri ve âşıklık geleneğini irdelemektir.

Anahtar Kelimeler

Şiir, Müzik, Aşıklık Geleneği

Kaynakça

• Abacı, T. (2006), “Edebiyat ve Müzik: Bitmemiş Senfoni”, Varlık Dergisi, İstanbul.
• Altınay, F. R. (2004), "Cumhuriyet Döneminde Türk Halk Müziği" Balçova Kaymakamlığı, İzmir.
• Ayvazoğlu, B. (1998), "Müzik ve Cumhuriyet" Türk Yurdu Dergisi.
• Beyatlı, Y. K. (1999), Kendi Gök Kubbemiz, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul.
• Cevher, M. H.(2003), "Ali Ufkî Hâzâ Mecmûa-i Sâz ü Söz"(Çeviriyazım-İnceleme), İzmir.
• Fevzioğlu, N. (2005), “Geleneksel Türk Sanat Musikisi Bestekarlığı’nda Söz-Beste İlişkisi”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Sayı.14, Erzurum.
• Gazimihal, M. R. (1936), "Türk Halk Müziklerinin Kökeni Meselesi" Akşam Matbaası
• Gökyay, O. Ş. (1993), "Cönk" İslam Ansiklopedisi, T.D.V, İstanbul.
• Güvenç, B. (1993), " Türk Kimliği Kültür Tarihinin Kaynakları", Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Dilçin, C. (1983), “Örneklerle Türk Şiir Bilgisi”, TDK Yayınları. Ankara.
• Heziyeva, Ş. (2010) “Tarihi Süreç İçinde Türkiye’de Âşıklık ve Âşıklık Geleneği” (Âşıklık and Tradition of Âşıklık in Turkey Through the Historical Process), Türk Dünyası İnceleme Dergisi, Cilt:X, Sayı 1, İzmir.
• Kabaklı, A. (1985), “Türk Edebiyatı”, Türk Edebiyatı Yayınları, İstanbul.
• Kahyaoğlu, O. (2006), “Şair-Şarkı Yazarı/ Şiir- Şarkı Sözü”, Varlık Dergisi, Nisan Sayısı, İstanbul.
• Kaplan, M. (1984), “Şiir Tahlilleri II”, Derğah Yayınları. İstanbul.
• Karaalioğlu, S. K. (1982), “Türk Edebiyatçılar Sözlüğü”, İnkılap ve Aka Yayınevi, İstanbul.
• Köprülü, M. F. (1989), "Edebiyat Araştırmaları I" Ötüken Yayınları İstanbul.
• Köprülü F. (1962), “Türk Saz Şairleri”, Güven Basımevi, Ankara.
• Meragî, A. Câmiü’l-Elhân, Nuruosmani Kütüphanesi 3644, 11. bâb, 1. fasıl
• Önal M. (1999), “ En Uzun Asrın Hikayesi”, Akçağ Yayınevi, Ankara.
• Özdemir, A. (2007), “Bütün Yönleriyle Türk Halk Edebiyatı Bilgileri”, Bordo-Siyah Yayınları, İstanbul.
• Özdemir, F. (2006) “Müzik, Edebiyat, Hayat”, Varlık Dergisi, Nisan Sayısı, İstanbul
• Parlatır, İ. (1993) “Dağlar Çiçek Açar Veysel Dert Açar”, Türk Dili Dergisi, Mayıs Sayısı.
• Sakaoğlu, S. (1998) “Türk Saz Şiiri”, Türk Dünyası El Kitabı, C.III, Türk Kültürü ve Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
• Salcı, V. L. (1940), "Gizli Türk Halk Musikisi ve Türk Musikisinde Armoni Meseleleri" Numune Matbaası, İstanbul.
• Sümer, F. (1989), "Eski Türklerde Musiki ve Oyun" Türk Dünyası Tarih Dergisi, Sayı 30, İstanbul.
• Şahin, S. (1983), “Ozanlık Gelenekleri ve Doğulu Saz Şairleri” Ankara.
• Şenel, S. (1991), Âşık Musikisi" T.D.V. İslam Ansiklopedisi
• Şenel, S. (2001), "Âşık Edebiyatı Türlerinin Belirlenmesinde Musiki Unsuru" VII. Türk Halk Edebiyatı Semineri.
• Şenel, S. (2014), Cumhuriyet Dönemi Türk Halk Müziği Çalışmalarının Ana Hatları (1922-1960/ 1960-1980)"- Yeni Türkiye Dergisi , Sayı 57
• Tanrıkorur, C. (1998), “ Müzik Kimliğimiz Üzerine Düşünceler”, Ötüken Yayınevi, İstanbul.
• Tanrıkulu N. (1998), “İrfan, Aşıklar Divanı”, İstanbul.
• Tura, Y. (1984), " Cumhuriyet Döneminde Türk Musikisi" Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi.
• Yazıksız, N. A. (1918), "Dilimiz Musikimiz" Türk Yurdu Dergisi.