MÜZİK DİNLEMEYE SOSYOLOJİK YAKLAŞIM; DENORA VE “GÜNDELİK YAŞAMDA MÜZİK”

Yıl 2022, Cilt: VIII Sayı: 16, 234 - 244, 20.09.2022

Bekir Bora Kumpasoğlu

Öz

DeNora, bireylerin gündelik yaşam pratikleri içinde müziği, duygudurum düzenleyici bir “öz-düzenleme(self-regulation)” aracı olarak kullanma eğiliminden bahseder (DeNora, 2000:46). Bu eğilimin temel sebebi, DeNora’nın yaklaşımıyla müziğin bir “benlik teknolojisi” olarak insanların hafıza, kimlik ve bireysel özerkliklerini organize etme ve sürdürme ihtiyacıdır. Bu bağlamda DeNora kişiliği genel olarak sosyo-kültürel ve biyolojik etkenlerle gelişen, davranışlar, algılar, bilişsel ve duygusal tepkiler bütünü olarak ele alır. Dolayısıyla müzik beğenisi ve müzik tercihleri de bu ihtiyaçlar ekseninde bireysel olarak şekillenir.
Bireyler, duygudurumlarını sürekli ve yeniden üretme eğilimindedir. Gündelik yaşamda müziğin kullanımı da bu ortamlar içinde bireysel anlam ilişkilerini oluşturur. Müzik türlerine yaklaşım ve müzik tercihleri de bu nedenle değişkendir. Dolayısıyla aynı müziğin farklı zamanlardaki tercihi, DeNora’nın duygudurum düzenleme aracı olarak gördüğü “benlik teknolojisinin” oluşma motivasyonu ile doğrudan ilişkilidir. Örnek olarak bireyin beğendiği bir rock parçası, her dinlemesinde ona farklı motivasyon yaratabilir ya da farklı duygudurumları etkileyebilir. Bu bağlamda DeNora’nın amacı, müziğin kullanımında dinleyicinin rolünü sorunsallaştırmaktır. Dolayısıyla DeNora’nın müziğin kullanımına ilişkin argümanları, insan ve müzik arasında kurulan bireysel etkileşimi üzerinedir. DeNora geçmişten günümüze müzik üzerine yapılan çalışmaların, sosyo-kültürel bütüncül bir yaklaşımla değil, bireysel olarak ele alınması gerektiğini savunur. Bu çalışmada, DeNora’nın müziğin gündelik yaşam içinde kullanım amaçları ve bu amaçların neden bireysel olarak ele alınması gerektiği ile ilgili yaklaşımlar incelenmiştir. Çalışmanın amacı DeNora’nın perspektifinden, bireyin müzik ve gündelik yaşam olguları arasında kurduğu ilişkiler biçimini incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Gündelik Yaşamda Müzik, Öz Düzenleme, Bireysellik

Kaynakça

• CAVICCHI, Daniel (2002). From the Bottom Up Thinking About Tia Denora’s Music in Everyday Life, ed. Thomas A. Regelski, Wayne Bowman, Darryl A. Coan, Action, Criticism, and Theory for Music Education, Cilt:1, Sayı: 2, s.4-19.
• ÇEREZCİOĞLU, Aykut (2013). Popüler Müzik ve Gündelik Yaşam Deneyimi, Folklor ve Edebiyat, Cilt: 19, Sayı: 75, sf. 159-172.
• DENORA, Tia (2000). Music in Everyday Life, Cambridge: Cambridge University Press.
• FLEISCHER, Rasmus (2015). Towards a Postdigital Sensibility: How to get Moved by too Much Music Culture Unbound: Journal of Current Cultural Research, Cilt:7, Sayı: 2, sf. 255-269.
• FRITH, Simon (2003). Music and Daily Life, The Cultural Study of Music, ed. M. Clayton, T. Herbert, R. Middleton, New York: Routledge Publications, s. 92-101.
• GARDINER, Michael (2016) Gündelik Hayatın Eleştirileri, Çev. Deniz Özçetin, Babacan Taşdemir ve Burak Özçetin, Ankara: Heretik Yayınları.
• GEDİK, Ali Cenk (2007). Popüler Müzikte Beğeni Farklılıkları: Bir FMRI Çalışması, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• LEFEBVRE, Henri (2013) Gündelik Hayatın Eleştirisi II, Çev. Işık Ergüden, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• NORTH, Adrian & HARGREAVES David ve HARGREAVES Jon J. (2004). Uses of Music in Everyday Life, Music Perception, Cilt:22, Sayı: 1, s.41-77.
• SICILLIANO, Michael (2013). Tia DENORA, Music in Everyday Life, Cambridge: Cambridge University Press, Cilt:10, Sayı:1, s.306-309.
• SWINGEWOOD, Alan (2010) Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi, Çev. Osman Akınbay, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.