ERCÜMENT BATANAY’IN TANBÛR TAKSİMİ ÜZERİNE İNCELEME: SÛZ-İ DİLÂRÂ MAKAMI ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 20, 171 - 191, 16.07.2024

Yusuf Daşkın Cenk Çöl

Öz

Ercüment Batanay’ın Klasik Türk müziği geleneğinde kendine özgü icrâsı, teknik ve tavır özellikleriyle tanbûr icrâsında, kendinden sonraki tanbûrileri etkileyerek bir ekol haline geldiği düşünülmektedir. Klasik Türk müziğinde önemli bir yeri olan taksim, icrâcının makam kullanımı ve icrâ tekniklerini ön plana çıkaran çalgısal bir türdür. Bu bağlamda Batanay’ın Yenikapı Müzik albümünde yer alan “Sûz-i Dilârâ” tanbûr taksimi örnek olarak seçilmiş, notaya alınarak makam ve icrâ teknikleri açısından incelenmiştir. Teknik analizde; Batanay'ın tanbûr icrâsında kullandığı süsleme elemanları ve ifade unsurları detaylı bir şekilde ele alınarak örnekler ile sunulmuştur. Makamsal analiz de ise seyir, geçki, çeşni ve perde kullanımı gibi özellikler açıklanmıştır. Tarama modelini temel alan, müzikal analiz ve nitel yöntemleri içeren betimsel bir araştırma olan bu çalışmada makam ve icrâ analizi sonucu elde edilen bulgulara dayanarak sonuç sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ercüment Batanay, Tanbur, Taksim

Kaynakça

• Akan, E. (2007). Tanbur Metodu. İstanbul: Çaplar Mûsikî Yayınları.
• Akdoğu, O. (1989). Taksim Nedir Nasıl Yapılır. İzmir: İhlâs A.Ş.
• Akdoğu, O. (1995). Türk Müziği’nde Türler ve Biçimler. İzmir: Can Ofset.
• Avar, B. (Yapımcı). (Temmuz 1999). Hayatım Müzik Ercüment Batanay Belgesel. [Televizyon Programı]. İstanbul: Tv 8.
• Avni, A. R. (Yapımcı). (bt). Ses ve Saz Dünyamızdan [Radyo Programı]. İstanbul: TRT.
• Bilgin, K. (2011). Necdet Yaşar’ın Taksimlerinden Hareketle Tanbur Etüdleri. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çöl, C. (2017). Yaylı Tanbur’un Türk Müziğindeki Yeri Önemi ve Kullanımı. (Yayımlanmış Doktora Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Fışkın, Ü. (2018). Sistematik Müzikolojide 20. Yüzyıl Analiz Yöntemleri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(12), 281-314.
• Gönül, M. (2010). Nevres Bey’in Ud Taksimlerinin Analizi ve Ud Eğitimine Yönelik Alıştırmaların Oluşturulması. (Yayımlanmış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Gürel, M. (2016). Nubar Tekyay’ın Keman Taksimlerinin Tahlîli. (Yayımlanmış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Kaçar, G. (2009), Türk Mûsikîsi Üzerine Görüşler (Analiz ve Yorumlar). Ankara: Maya Akademi.
• Karataş, Z. (2017). Sosyal Bilim Araştırmalarında Paradigma Değişimi: Nitel Yaklaşımın Yükselişi. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırma Dergisi, 1 (1), 68-86.
• Kaya, B. (2022). Ercüment Batanay’ın Hicâz Makamında Yaptığı Dört Tanbur Taksiminin Makamsal ve Form Analizi. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Kozak, M. (2018). Bilimsel Araştırma: Tasarım ve Yayım Teknikleri. Ankara: Detay Yayıncılık
• Martino, D. (1966). Notation in General-Articulation in Particular. Perspectives of New Music, 4(2), 47–58.
• Özalp, N. (1992). Türk Mûsikîsi Beste Formları. İstanbul: TRT Genel Sekreterlik Basım ve Yayın Müdürlüğü.
• Özbilen, N. Ö. (2007). Fasıl Şarkıcılığı Açısından Türk Makam Müziği’nde Süslemeler. (Yayımlanmış Sanatta Yeterlilik Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özkan, İ. H. (2010. "Taksim", https://islamansiklopedisi.org.tr/taksim-- musiki (Erişim Tarihi: 17.07.2023).
• Tanrıkorur, C. (2016). Osmanlı Dönemi Türk Mûsikîsi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tura, Y. (2001). Kantemiroğlu Kitabu ‘İlmi’l Mûsikî ‘alâ vechi’l Hürûfât Mûsikîyi Harflerle Tesbît ve İcrâ İlminin Kitabı I Cilt. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş.
• Turgay, N. Ö. Ayangil, R. (2016). Fasıl Müziği İcrasında Nota Dışı Farklılıklar. Rast Müzikoloji Dergisi, 4(1), 1165-1184.