TÜRK MÛSIKÎSİNDE TRANSPOZE UYGULAMALARI SÜPÜRDE AKORT KÜRDÎLÎHİCAZKÂR MAKAMI KEMAN ÖRNEKLEMİ

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 20, 192 - 208, 16.07.2024

Yavuz Tutuş

Öz

Türk mûsıkîsi içerisinde bir çok çalgısal ve sözel formları barındıran makamsal bir müziktir. Çalgısal formlarda yapılan uygulamalarda eserin icra edileceği ton teknik ve estetik açıdan belirlenirken sözel formlarda yapılan uygulamalarda tonun belirlenmesi sözel formu seslendirecek kişinin ses özelliklerine göre belirlenmektedir. Bu yüzden Türk mûsıkîsi uygulamalarında transpoze ile sıklıkla karşılaşılır. Toplu uygulamalarda genelde dört ses diye tabir edilen Kız akordun tercih edildiği gözlemlenirken solo uygulamalarda süpürde akord (bir ses), müstahsen akord (bir buçuk ses), mansur (beş ses) akordlarının kullanıldığı görülmektedir. Bu araştırmada bu uygulamalardan bir tanesi olan süpürde akord incelenmiştir. Makam olarak Kürdîlihicazkâr çalgı ise keman seçilmiştir. Keman ile Kürdîlihicazkâr makamı uygulamalarında karşılaşılan güçlükler incelenmiş ve çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türk Müziği, Keman, Traspoze

Kaynakça

• Akdoğu, O. (1996). Türk Müziği’nde Türler ve Biçimler, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
• Cevher, M.H. (1993). Rehber-i Mûsıkî, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
• Özkan, İ. H. (2021). Türk Mûsıkîsi Nazariyatı ve Usûlleri Kudüm Velveleri (19. Baskı). Ankara: Ötüken Neşriyat.
• Öztürk, O. M. (2014). Makam Müziğinde Ezgi ve Makam İlişkisinin Analizi ve Yorumlanması Açısından Yeni Bir Yaklaşım: Perde Düzenleri ve Makamsal Ezgi Çekirdekleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Say, A. (2005). Müzik Ansiklopedisi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara.
• Tanrıkorur, C. (2016). Osmanlı Dönemi Türk Musikisi (4. Baskı). İstanbul: Dergah Yayınları.