Is The Human Dignity? Is el-Kerâmet’u-Nâs? An Analysis for Fundamentaling of Human Value in Bioethics

Yıl 2020, Sayı: 14, 229 - 258, 30.06.2020

Nurten Zeliha Şahin

https://doi.org/10.18498/amailad.698420

Öz

Human Dignity is mentioned in international human rights documents as a protective universal value. While human dignity is an intangible right, autonomous choices of human have come to the fore as the determinant of this dignity. It is seen that this concept does not have suffıcient protection in terms of people who do not have autonomy or use them in the face of scientific and technological developments. On the other hand, It can be said that mukarram attribution is a concept that is based on the dignity of the human being only human. The mukarram is also a characteristic given to the Qur’an. with this aspect, in Islamic Law, this concept is considered not to touched and changed as an attribute a quality attributed to the human species and It has been given a normative content. This feature has content that protects all human beings and the human body, whether alive or not, in any stage of biologicial life. Because human beings are the only creatures with reason ,will and consciousness among other creatures.Therefore, the approach to human should be in a way to protect this repeat indepedently of all religious beliefs and moral attitudes. This study aimed to show that mukarram has an inclusive and protective content of human species in the face of bioethical dilemmas with its content defined in Islamic Law. 

Summary

The expression of human dignity includes a value-based definition of what a person is. The first question that comes to mind when people are defined as a dignity being is what the source of dignity is. The content of a concept is not independent from its meaning, and the content of the meaning is not independent from the world idea where the concept exists. The field that is subject to the most evaluations at the point that human dignity is a value that needs to be protected is bioethics. Modern bioethics concept adopts secular and objective principles as it is based on western moral philosophy and biomedicine perspective. In this sense, it keeps the individual and autonomy equal, regardless of cultural ties and beliefs. The principle of autonomy also takes its foundation from human dignity. Because the right to protect one's own identity and dignity is based on her autonomous preferences. This conceptual content has turned human dignity into the basic basis of rights in the demand for individual rights. For this reason, human dignity has begun to form the basis of the opposite claim, which has made this concept uncertain in terms of content. both those who support euthanasia, and researchers on human embryos or advocates and critics of assisted reproductive technologies can use the concept of human dignity. Identification of such opposing rights within the same concept show how uncertain this concept has become. Despite the concept of human dignity, which stands out as a human defining concept in human rights and bioethics, there is a mukarram of human in Islam. In Islam, on the other hand, Şâri has formed the perception that contains value for the human body. It is accepted that, with the qualification of the human body as “mukarram”, Şâri’ has an obligation to protect herself and to the legal order in which she is protected. el-Kerâmet’u-nâs is a attribute attributed to the humanity in the Qur'an and Its content has been defined by Islamic lawyers in a protective way from all kinds of floods that may occur to her and from all kinds of harmful acts that change human species. This concept aims to protect people as subjects. For this reason, el-Kerâmet’u-nâs is a concept that Islamic lawyers have gained a normative quality to protect people. Since human dignity is focused on the addressee, it is a value containing request from the other side. Therefore, for those who cannot claim their rights from the other side, the protective umbrella cannot be sufficient. el-Kerâmet’u-nâs quality brings responsibility to the subject and this feature includes an inclusive protection for humanity, regardless of human biological life cycle. With this aspect, mukarram refers to a more protective feature in terms of its conceptual content for bioethics that evolves towards protecting the subject, as it only belongs to human existence. In the face of many different dilemmas brought by medicine, genetics and biology today, if the person is given the kind of mukarram nature, it will be protected against all kinds of effects that may lose not only this person of today but also future generations. The source of human dignity is autonomous choices of man. This gives man the right to define his own dignity and to determine how to protect it. The autonomy within this meaning content revealed a result that human can do whatever he wants, as long as he does not harm anyone else on his own body. el-Kerâmet’u-Nâs is defined as the duty of protecting it, primarily as a task which must be fulfilled against its own body, as it is a characteristic given by the creator. In this context, the legal order also has an obligation to make arrangements to protect the the human species. Since human dignity is defined as a qualification of people, it has not yet passed into the stage of existence, but it does not express protection in terms of embryo that has the potential to be human. On the other hand, el-kerâmet’u-Nâs cannot be considered as independent from human identity. For this reason, all the people are included in this respect in terms of being human. This respect does not begin with birth, but with the aspect of belonging to the the human species, starting from the first stage of creation. Because this qualification is not given to man, but to human type. As the human species does not change after the embryo phase, it also does not change its respectability. In addition, mukarram is a valid feature in every stage of human biological life. Therefore, there is no life that can be overlooked by saying that one of the biological stages of human beings has more rights to medical support than the other. el-Kerâmet’u-nâs has transformed it into a respectable, legally protected value. This value is attributed not only to the person but also to her body, whether it is in her body or not, and this qualification is made unique to the human body regardless of life and death. Islamic jurists acted with the dignity and innocence when it comes to human beings. For this reason, el-Kerâmet’u-nâs as a legal value that needs to be protected, it has included the next generations in this protection. With this aspect, it should be noted that the mukarram qualification will be more effective and functional in terms of the protective nature of the human species in bioethical dilemmas and its content is more distinctive and identifiable than human dignity.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Bioethics, al-Mukarram, The Human Dignity, al-Muhtaram

İnsanın Onuru mu? Mükerremliği mi? Biyoetikte İnsanın Değerinin Temellendirilmesine Yönelik Bir Analiz

Öz

İnsan onuru, uluslararası insan hakları belgelerinde insanı koruyucu evrensel bir değer olarak geçmektedir. İnsan onuru dokunulamaz mutlak bir hak olması ile birlikte insanın özerk seçimleri bu onurun belirleyicisi olarak öne çıkmıştır. Bilimsel ve teknolojik gelişmeler karşısında özerkliği bulunmayan veya kullanamayan insan açısından bu kavramın çokta yeterli bir koruyuculuğu olmadığı görülmektedir. Buna karşılık insana yüklenen mükerremlik vasfının, insanın sadece insan olmasıyla saygınlığını temel alan bir kavram olduğu söylenebilir. Mükerremlik Kur’an da âdemoğluna verilen bir vasıftır. Bu yönü ile İslam Hukukunda bu kavram, insan türüne yüklenen ve dokunulamaz, değiştirilemez olan bir vasfın ifadesi olarak ele alınmış ve ona normatif bir içerik kazandırılmıştır. Bu vasıf, biyolojik yaşamın hangi evresinde olursa olsun bütün insanları ve canlı olsun olmasın insan bedenini koruyucu içeriğe sahiptir. Çünkü insanoğlu diğer yaratılmışlar arasında akıl, irade, bilinç sahibi tek varlıktır. Bu yönü ona kendi varlığını yaratıldığı şekli ile koruma sorumluluğu yüklemektedir. Bu nedenle insana yaklaşım, her türlü dini inanç ve ahlaki tutumundan bağımsız olarak bu mükerremliğini koruyacak şekilde olmalıdır. Bu çalışma, mükerremliğin, İslam Hukukunda içeriği tanımlanmış şekli ile biyoetik ikilemler karşısında insan türünü kapsayıcı ve koruyucu bir niteliğe sahip olduğunu göstermeyi amaçlamıştır.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Biyoetik, Mükerremlik, İnsan Onuru, Muhteremlik.

Kaynakça

• “Âdemiyye”. Mevsûatü’l-fıkhi’l-İslâmî. 45 Cilt. Kuveyt: Vizaretü'l-Evkaf ve'ş-Şuuni’l-İslâmiyye, 1983/1404.
• Âlûsî, Ebü's-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh b. Mahmûd el-Hüseynî. Rûḥu’l-meʿânî fî tefsîri’l-Ḳurʾâni’l-ʿaẓîm ve’s-sebʿi’l-mes̱ânî. tsh. Muhammed Hüseyin Arab. 31 Cilt. Beyrut: Dâru İhyai't-Türasi'l-Arabi, ts.
• Baranzke, Heike. Batıdaki Biyomedikal Etik Tartışmalarında Özerklik ve İnsanlık Onuru. çev. M. Kemal Temel. İstanbul: Betim Beşikçizade Tıp ve İnsani Bilimler Merkezi, 2018.
• Barroso, Luís Roberto. “Here, There, and Everywhere: Human Dignity in Contemporary Law and in the Transnational Discourse”. Boston College International and Comparative Law Review 35/2 (2012): 331-393.
• Beauchamp, Tom L. - Childress, James E. Biyomedikal Etik Prensipler. çev. Kemal Temel. 7. Basım. İstanbul: Betim Kitapliğı, 2017.
• Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’. Meʿâlimü’t-tenzîl. thk. Muhammed Abdullah en-Nemr vd.. 8 Cilt. Riyad: Dâru Taybe, 2. Basım, 1411.
• Beysan, Nazime. Hak Kavramının Hukuk Felsefesi Açısından Analizi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2015.
• Bilgiz, Musa. Kur’an’da İnsanlık Onuru. Ankara: Fecr Yayınları, 2012.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. tsh. Mustafa Dib Buga. 6 Cilt. Dımaşk: Dâru İbn Kesir, 1993/1414.
• Bulut, Nihat. “Eski Yunan’dan Aydınlanma Çağına İnsan Onuru Kavramının Gelişimine Genel Bir Bakış”. Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 12/3-4 (2008), 1-12.
• Burhâneddin el-Buhârî, Mahmûd b. Ahmed b. Abdilazîz el-Mergìnânî. el-Muhîtü′l-Burhânî fî’l-fıkhi′n-Nu’mânî. thk. Abdulkerim Sami el Cündi. 9 Cilt. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1424/2004.
• Byk, Judge Chrıstıan. “Is Human Dignity a Useless Concept? Legal Perspectives”. The Cambridge Handbook of Human Dignity Interdisciplinary Perspectives. ed. Marcus Düwell vd.. 362-367. Cambridge: Cambridge University Press, 2014.
• Cürcânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî es-Seyyid eş-Şerif. et-Ta'rîfât. thk. Muahmmed Sıddık el-Minşavi. Kahire: Dârü’l-Fazile, ts.
• Çelik, Elif. “İnsan Hakları Hukukunda İnsan Onurunun Yeri ve Önemi”. Hacettepe HFD 9/2 (2019), 282-310.
• Çelik, Elif. İnsan Onurundan İnsanın Kırılganlığına: İnsan Haklarının Temelinde Yatan Kavramları Yeniden Ele Almak. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı. “Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı”. Erişim 20 Şubat 2020. https://kurul.diyanet.gov.tr/Karar-Mutalaa-Cevap/9669/organ-nakli.
• Düzgün, Şaban Ali. “İnsan Onuru Kaynağı Sınırı ve Temellendirmesi”. Hz Peygamber ve İnsan Onuru. 153-168. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2013.
• Ebû Dâvûd es-Sicistânî, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk el-Ezdî. es-Sünen. Amman: Beytü’l-Efkari’d-Devliyye, ts.
• Ebüssuûd Efendi. Tefsiru Ebüssuud = İrşadü'l-akli's-selim ila mezaya'l-Kur'ân-ı Kerim. 9 Cilt. Kâhire: Dârü’l-Mushaf, ts.
• Ekşi, Ahmet. “İslam Hukuku Bakımından Organ Nakli Etrafındaki Tartışmalar”. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi 5/2 (2019), 838-397.
• Ekşi, Ahmet. İslam Tıp Hukuku Çağdaş Tıp Problemlerine İslam’ın Getirdiği Hukuki Çözümler. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2011.
• Erkoç Baydar, Tuba. “Fıkhî Açıdan İnsan Kavramı: Bezm-i Elesten Kabre İnsanın Mükellef Oluşunun Sebebi”. İnsan Nedir? İslam Düşüncesinde İnsan Tasavvurları. ed. Ömer Türker - İbrahim Halil Üçer. 467-500. İstanbul: İlim Yayınları, 2019.
• Eşkar, Ömer Süleyman vd.. Dirasatun fıkhiyye fî kazâyâ tıbbiyye muasıra. Amman: Dârü’n-Nefâis, (2001/1421).
• Fahreddin er-Râzî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer b. Hüseyn. et-Tefsirü’l-kebir=Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. b.y.: Dârü’l-fikr, 1981.
• Gürbüz, Nagehan. Biyotıp Hukukunda İnsan Onuru. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2014.
• Haraşi, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah el-Maliki. el-Haraşi ala Muhtasari Seyyidi Halil. Bulak: Matbaatü’l - Kübra’l-Emiriyye, h. 1317.
• HHS, Office for Human Research Protections “The Belmont Report”. Erişim 09 Nisan 2020. https://www.hhs.gov/ohrp/regulations-and-policy/belmont-report/read-the-belmont report / index.h tml.
• Hökelekli, Hayati. “Fıtrat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 13/47-48. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz el-Hüseynî ed-Dımaşkī. Reddü'l-muhtâr ‘ale'd-Dürri'l-muhtâr. thk. Adil Ahmed Abdülmevcud - Ali Muhammed Muavvaz. 13 Cilt. Riyad, Dâru Âlemi’l-Kütüb, ts.
• İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Zekeriyyâ b. Muhammed er-Râzî el-Kazvînî el-Hemedânî. Mu'cemu mekayisi'l-luga. thk. Abdüsselam Muhammed Harun. 6 Cilt. Beyrut: Dârü'l-Fikr, ts.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullāh b. Ahmed b. Muhammed el-Cemmâîlî el-Makdisî. el-Kâfî fî fıkhi’l-İmâmi’l- Ahmed b. Hanbel. thk Muhammed Farisi. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1994/1414.
• İbn Nüceym, Zeynüddin b. İbrâhim b. Muhammed el-Mısrî. el-Eşbâh ve'n-Nezâir. thk. Muhammed Muti' Hafız. Dımaşk: Dârü'l-Fikr, 1983/1403.
• İHD, İnsan Hakları Derneği. “İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi”. Erişim 13 Şubat 2020.
• İsfahânî, Ebü'l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal er-Râgıb. Müfredatu elfazi'l-Kur'ân. thk. Safvan Adnan Davudi. Dimeşk: Dârü’l-Kalem, 2009/1430.
• Kalkan Oğuztürk, Burcu. Türk Medeni Hukukunda Biyoetik Sorunlar. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2011.
• Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes’ûd b. Ahmed. Bedâʾiʿu’ṣ-ṣanâʾiʿ fî tertîbi’ş-şerâʾiʿ. 7 Cilt. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1986/1406.
• Kohen, Ari. “The Problem of Secular Sacredness: Ronald Dworking, Michael Perry and Human Rights Foundationalism”. Journal of Human Rights 5 (2006), 235-256.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türki vd.. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risale, 2006/1427.
• Macklin, Ruth. “Dignity is a useless concept”. British Medical Journal 327/20-23 (2003), 1419-1420.
• Mevsılî, Ebü'l-Fazl Mecdüddîn Abdullãh b. Mahmûd b. Mevdûd. el-İhtiyâr li-ta'lili'l-Muhtâr. thk. Mahmut Ebu Dakika. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, ts.
• O’neill, Onora. Autonomy and Trust in Bioethics. Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
• Perry, Michael J. The Idea of Human Rights. Oxford: Oxford University Press, 1998.
• Rao, Neomi. “The Trouble with Dignity and Rights of Recognition”. Virginia Law Review 99/1 (2013), 29-38.
• Rao, Neomi. “Three Concepts Of Dignity In Constitutional Law”. Notre Dame Law Review 86/1 (2011), 183-271.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. el-Mebsût. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, ts.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. Usûlü's-Serahsî. thk. Ebü'l-Vefâ el-Efganî. 2 Cilt. Haydarabad: Dâiretü'l-Maârifi'l-Osmaniyye, 1993/1414 .
• Şahin, Nurten Zeliha. “Niçin Her Şey Satamayız? İnsanın Biyolojik Varlığı ve Biyolojik Maddelerinin Satım Akdine Konu Olabilirliğinin İsla Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. 1. Uluslararası İslan Ekonomisi ve Finansı Kongresi Bildiri Kitabı. ed. Abdülkadir Atar. 422-432. Karabük: Karabük Üniversitesi Yayınları, 2018.
• Şahin, Nurten Zeliha. “İslam Hukuku Açısından İnsan Kökenli Biyolojik Maddelerin Hukuki Statüsü”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 13/25 (Nisan 2015), 205-223.
• Şahin, Nurten Zeliha. “İslam Hukuku ve İnsan Hakları Bağlamında Eşcinsellik Sorunu”. Ekev Akademi Dergisi 19/62 (Bahar 2015), 507-530.
• Şentürk, Recep. “İsmet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 23/137-138. Ankara: TDV Yayınları, 2001.
• Şentürk, Recep. İnsan Hakları ve İslam Sosyolojik ve Fıkhi Yaklaşımlar. İstanbul: İz Yayıncılık, 2. Basım, 2017.
• Taberî, Ebû Ca′fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Amülî. Câmiu’l-beyân fi tefsîri’l-Kur’ân. 7 Cilt. Beyrut: Müess’tü'r-Risâle, 1994/1415.
• Tâhûn, Rıf’at Muhammed Mursî. Mevsûatu hukûki’l-insan fi’l-İslam. Beyrut: Darü’n-Nevadir, 2013/1434.
• TDK, Türk Dil Kurumu Sözlükleri. “Onur”. Erişim 30 Ocak 2020. https://sozluk.gov.tr.
• UN, United Nations. “General Assembly Adopts United Nations Decleration on Human Clonning by Vote of 84-34-37”. Erişim 13 Ocak 2020. https://www. un. Org/press/e /2005/ga 10333.doc.htm.
• WHO, Islamic Code of Medical and Health Ethics. ”World Health Organization Regional Office for the Eastern Mediterranean”. Erişim 09 Nisan 2020. http://applications. emro. who. int/ docs/EM_RC52_7_en.pdf.
• Yalçın, İsmail. İslam Hukuku Açısından Yaratılışı Değiştirme Fıtratı Bozma. Ankara: Fecr Yayınları, 2017.
• Yazır, Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur'an Dili. 10 Cilt. İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl el-Bağdâdî. Meʿâni’l-Ḳurʾân ve iʿrâbüh. thk. Abdülcelil Abduh Şelebi. 5 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1988/1408.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşaf ‘an hakâ’ikı gavâmizi’t-tenzil ve ‘uyûni’l-ekâvil fî vücuhi’t-te’vîl. thk. Halil Me’mun Şiha. Beyrut: Dârü'l-Ma'rife, 1430/2009.
• Zengin, Mehmet Ali. Biyoloji Uygulamaları ve Tıbbi Müdahaleler Karşısında İnsan Haklarının Korunması. Ankara: Adalet Yayınevi, 2012.
• Zeylaî, Ebû Muhammed Fahruddîn Osmân b. Alî b. Mihcen b. Yûnus es-Sûfî el-Bariî. Tebyînü'l-hakãik fî şerhi Kenzi'd-dekãik. 6 Cilt. Bulak: el-Matbaatü'l-Kübra'l-Emiriyye, 1313.