Maneviyat ve Öznel İyi Oluş Değişkenlerinin Hayatın Anlamını Yordaması

Yıl 2021, Sayı: 17, 41 - 77, 30.12.2021

Cüneyd Aydın , Mevlüt Kaya

https://doi.org/10.18498/amailad.961401

Cited By: 2

Öz

İnsanın ruhsal olarak sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi için hayatına anlam katabilmesi oldukça önemlidir. Çünkü hayatına anlam katamayan insan, zamanla anlamsızlık duygusuna kapılarak birtakım ağır psikolojik sorunlarla karşı karşıya kalabilirken; hayatına anlam katabilen insan ise bu tür sorunlardan daha uzakta bir yaşam sürdürebilmektedir. Öte yandan konuyla doğrudan ve dolaylı olarak yapılan birtakım saha çalışmalarının sonuçları, insanların kendi hayatlarına anlam kazandırmalarında ve anlamsızlık duygusundan kurtulmalarında dini inanç, amaç, sorumluluk gibi bazı faktörlerin olumlu etkilerinin olduğunu; buna karşın depresyon, stres, kaygı, amaç eksikliği gibi diğer bazı faktörlerin ise hayatın anlamını olumsuz yönde etkilediğini ortaya koymaktadır. Buradan hareketle, maneviyat ve öznel iyi oluş değişkenlerinin hayatın anlamlandırılmasında etkili olup olmadıklarının; eğer etkili ise bu etkinin ne yönde ve düzeyde olduğunun araştırılmasının önemli olduğu düşünülmektedir.
Araştırmanın temel amacı, ilk olarak maneviyat ve öznel iyi oluş değişkenleri ile hayatın anlamı arasında anlamlı bir ilişkinin olup olmadığını; eğer ilişki varsa bu ilişkinin ne yönde ve düzeyde olduğunu tespit etmektir. İkinci olarak ise maneviyat ve öznel iyi oluş değişkenlerinin hem ayrı ayrı hem de birlikte hayatın anlamı üzerinde yordayıcı etkilerini araştırmaktır. Böylece konuyla ilgili alan yazında var olduğu düşünülen boşluğun doldurulmasına, konu üzerinde belli genellemelerin yapılabilmesine, değişkenler arasındaki muhtemel ilişkilerin sonuçlarına dayanarak birtakım önerilerin sunulmasına ve bu konu çerçevesinde yeni çalışmaların yapılmasına imkân sağlanabilir.
Araştırma nicel bir niteliğe sahiptir ve çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini, 2018-2019 eğitim öğretim yılında Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nin İlahiyat Fakültesi ile İletişim Fakültesi’nde öğrenim gören ve tesadüfi yöntemle seçilmiş olan toplam 486 öğrenci oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında Manevi Yönelim, Öznel İyi Oluş ile Hayatın Anlam ve Amacı Ölçekleri kullanılmıştır. Verilerin analizi, SPSS 20.0 istatistik programı ile yapılmıştır. Ölçeklerin güvenirliklerini test etmek için iç tutarlılık katsayısı (Cronbach Alfa) hesaplanmış ve ölçeklerin Cronbach Alfa değerleri (MY=0,87; ÖİO=0,92; HAAÖ=0,84) olarak tespit edilmiştir. Araştırmada, bağımlı değişken olarak “hayatın anlamı”; bağımsız değişkenler olarak ise “maneviyat” ve “öznel iyi oluş” belirlenmiştir. Buradan hareketle, maneviyat ve öznel iyi oluş değişkenlerinin hayatın anlamı üzerindeki yordayıcılığına ayrı ayrı bakarken basit regresyon; maneviyat ve öznel iyi oluş değişkenlerinin birlikte hayatın anlamı üzerindeki yordayıcılığına bakarken ise çoklu regresyon testi kullanılmıştır. Hipotezlerin test edilmesinde hata payı en çok 0,05 olarak kabul edilmiştir.
Ölçeklerin uygulanmasıyla elde edilen veriler üzerinde yapılan analizler, öğrencilerin maneviyat puanları ile hayatın anlamı puanları arasında pozitif yönde ve ortanın altı düzeyde (r=0,364); öznel iyi oluş puanları ile hayatın anlamı puanları arasında ise pozitif yönde ve ortanın üstü düzeyde anlamlı bir korelasyon olduğunu ortaya koymuştur (r=0,646). Yine maneviyat ve öznel iyi oluş değişkenlerinin hem ayrı ayrı (maneviyat: R=0,364, R2=0,133, F(1/484)=74,01, p<0.001; özel iyi oluş: R=0,646, R2=0,417, F(1,484)=346,568, p<0.001) hem de birlikte (maneviyat + öznel iyi oluş: R=0,682, R2=0,466, F(2,483)=210,541, p<0,001) hayatın anlamı üzerinde önemli yordayıcı etkilere sahip olduğu tespit edilmiştir. Analiz sonuçları ayrıca hayatın anlamına ilişkin toplam varyansın %13,3’ünün maneviyat, %41,7’sinin öznel iyi oluş tarafından açıklandığını; iki değişkenin birlikte yordayıcı unsur olarak ele alınması durumunda ise hayatın anlamına ilişkin toplam varyansın %46,6’sını açıkladığını ortaya koymuştur. Çalışmada elde edilen tüm bu analizlerin sonuçlarına bakıldığında gerek maneviyat gerekse öznel iyi oluş değişkenlerinin hayatın anlamı ile hem olumlu ilişkilerinin hem de onun üzerinde belli düzeyde etkilerinin olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Maneviyat, Öznel İyi Oluş, Hayatın Anlamı

The Prediction of the Variables of Spirituality and Subjective Well-Being About the Meaning of Life

Öz

It is highly important for a person to give meaning to his life in order to live a spiritually healthy life. Because the person who cannot give meaning to his life may face some serious psychological problems by feeling meaningless in course of time; while the person who can give meaning to his life can live a life away from such problems. On the other hand, the results of some direct and indirect field research on the subject show that various factors such as religious belief, purpose and responsibility have positive effects on people who give meaning to their lives and get rid of the sense of meaninglessness, while it indicates that some other factors such as depression, stress, anxiety, lack of purpose have negative affects the meaning of life. Thence, it is considered to be important to investigate whether also spirituality and subjective well-being variables are effective in making sense of life and, if it is effective, what direction and level of this effect.
The main purpose of the research is to first determine whether there is a significant relationship between spirituality and subjective well-being variables and the meaning of life and, if there is a relationship, it is to determine what direction and level of this relationship. Secondly, it is to investigate the predictive effects of spirituality and subjective well-being variables on the meaning of life, both separately and together. Thus, it will be possible to fill the gap that is thought to exist in the literature on the topic, to make certain generalizations on the topic, to present some suggestions based on the results of the possible relationships between the variables, and to conduct new studies within the framework of this topic.
The research has a quantitative nature and the relational survey model was used in the study. The sample of the study consists of a total of 486 students selected randomly, studying in the Faculty of Theology and the Faculty of Communication at Ondokuz Mayıs University during 2018-2019 academic year. Spiritual Orientation, Subjective Well-being and Meaning and Purpose of Life Scales were used for data collection. SPSS 20.0 statistical software was used for data analysis. In order to test the reliability of the scales, the internal consistency coefficient (Cronbach's Alpha) was calculated and the Cronbach's Alpha values of the scales were determined as (SO=0.87; SW=0.92; MPLS=0.84). In the research, “the meaning of life” as the dependent variable, “spirituality” and “subjective well-being” were used as independent variables. So, while simple regression test was used looking separately at the predictor of spirituality and subjective well-being variables on the meaning of life, the multiple regression test was used to examine the predictors of spirituality and subjective well-being together on the meaning of life. The margin of error was accepted as 0.05 at most in testing the hypotheses.
The analyzes made on the data obtained by applying the scales indicates that there is a positive and below the middle level significant correlation (r=0.364) between the students' spirituality scores and the meaning of life scores and a positive and above-average significant correlation between subjective well-being scores and meaning of life scores (r=0.646). Thus, it is determined that the variables of spirituality and subjective well-being which are both separately (spirituality: R=0.364, R2=0.133, F(1/484)=74.01, p<0.001; subjective well-being: R=0.646, R2=0.417, F(1.484)=346.568, p<0.001) and together (spirituality + subjective well-being: R=0.682, R2=0.466, F(2.483)=210.541, p<0.001) have significant predictive effects on the meaning of the life. The result of analysis also shows that 13.3% of the total variance regarding the meaning of life was explained by spirituality and 41.7% by subjective well-being. It is also revealed that when two variables are considered together as a predictor, it explains 46.6% of the total variance regarding the meaning of life. Reviewing the results of all these analyzes obtained in the study, it can be said that both spirituality and subjective well-being variables have both positive relations with the meaning of life and some effects on it.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Spirituality, Subjective Well-Being, Meaning of Life

Kaynakça

• Adler, Alfred. Yaşamanın Anlam ve Amacı. çev. Kamuran Şipal. İstanbul: Say Yayınları, 4. Basım, 1998.
• Akıncı, Adem. “Hayata Anlam Vermede Dinî Değerlerin ve Din Öğretiminin Rolü”. Değerler Eğitimi Dergisi 3/9 (2005), 7-24.
• Aksoy, Elif. Yetişkinlik Döneminde Hayatı Anlamlandırma ve Dindarlık İlişkisi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Alandete, Joaquín García vd. “Meaning in Life and Psychological Well-Being in Spanish Emerging Adults”. Acta Colombiana de Psicología 21/1 (2018), 196-205. http://www.dx.doi.org/10.14718/ ACP.2018.21.1.9
• Alandete, Joaquín García. “Does Meaning in Life Predict Psychological Well-being?”. The European Journal of Counselling Psychology 3/2 (2015), 89-98. https://doi.org/10.5964/ejcop.v3i2.27
• Alim, Ecran. Ergenlerde Mükemmeliyetçilik, Öznel İyi Oluş ve Depresyon Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Altıparmak, Demet. Öğretmenlerin Yaşam Amacı ve Anlamı Düzeyleri ve İyi Oluşları Arasındaki İlişkide Öz-Duyarlık Değişkeninin Aracı Rolü. İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Altuntaş, Serkan. Ergenlerde İyi Oluşun Yordayıcısı Olarak Yaşamda Anlam, Minnettarlık ve Affedicilik. Malatya: İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
• Apak, Hıdır - Acar, Muhammet Cevat. “Dindarlığın Bir Boyutu Olarak Maneviyat”. Din Bilimleri Klasik Sorunlar Güncel Tartışmalar. ed. M. Nesim Doru - Ömer Bozkurt. 365-378. Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları, 2018.
• Apak, Hıdır. “Sosyal Hizmet Uygulamasında Din ve Maneviyatın Rolü (SHUDMR) Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 7/3 (2018), 1889-1903. https://doi.org/10.15869/itobiad.421314
• Arvas, Fatma Balcı. “Öznel İyi-Olma Hali ile Dini İnançlar Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26 (2017/2), 165-202.
• Aştı, Nesrin vd. “Cerrahi Hemşirelik Bakımının Manevi Boyutu”. İstanbul Üniversitesi F.N.H.Y.O Dergisi 13/54 (2005), 27-34.
• Ayan, Altan. “Makyavelist Kişilik Eğilimi Algılarının Yaşamın Anlamı ve Yaşam Doyumu Üzerine Etkisi”. Yönetim ve Ekonomi 24/1 (2017). 53-72. https://doi.org/10.18657/yonveek.307496
• Aydın, Cüneyd vd. “Hayatın Anlam ve Amacı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 38 (2015), 39-55. https://doi.org/10.17120/omuifd.80248
• Aydın, Cüneyd. “Üniversite Öğrencilerinin Dini Tutum ile Hayattaki Anlam Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi 6/4 (2017), 89-108.
• Aydınay, Ayşin Satan. “Dini İnanç ve Bilişsel Esneklik Düzeylerinin Öznel İyi Oluş Düzeyine Olan Etkisi”. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum 3/7 (2014), 56-74.
• Aydıner, Berent Burcu. Üniversite Öğrencilerinin Yaşam Amaçlarının Alt Boyutlarının Genel Öz-Yeterlik Yaşam Doyumu ve Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Bahadır, Abdülkerim. “Hayatın Sorgulayıcılığı Karşısında İnsan ve Üretkenlik”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10 (2000), 443-477.
• Bahadır, Abdülkerim. Hayatın Anlam Kazanmasında Psiko-sosyal Faktörler ve Din. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1999.
• Bamonti, Patricia vd. “Spirituality Attenuates the Association Between Depression Symptom Severity and Meaning in Life”. Aging & Mental Health 20/5 (2016), 494-499. https://doi.org/10.1080/13607863.2015.1021752
• Bash, Anthony. “Spirituality: The Emperor’s New Clothes?”. Journal of Clinical Nursing 13 (2004), 11–16. DOI: 10.1046/j.1365-2702.2003.00838.x
• Baş, Aslı Uz. “Psikolojik Danışman Adaylarında Psikolojik İyi Oluşun Yordayıcıları Olarak Minnettarlık, Yaşamın Anlamı ve Psikolojik Farkındalık”. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi 8/1 (2019), 1-9.
• Baş, Veysi - Hamarta, Erdal. “Üniversite Öğrencilerinde Değerler ve Yaşamın Anlamı Arasındaki İlişki”. Değerler Eğitimi Dergisi 13/29 (2015), 369-391.
• Baş, Veysi. Üniversite Öğrencilerinde Değerler ve Yaşamın Anlamı Arasındaki İlişki. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Battista, John - Almond, Richard. “The Development of Meaning in Life”. Psychiatry: Interpersonal and Biological Processes 36/4 (1973), 409-427. http://dx.doi.org/10.1521/00332747.1973.11023774
• Beyhan, Yahya - Boz, Abdulvehap. “Öz-Yeterliliğin Arkasındaki İtici Güç: Öznel İyi Oluş”. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi 4/3 (2020), 122-144. https://doi.org/10.47525/ulasbid.784350
• Boztilki, Melike - Ardıç, Elif. “Maneviyat ve Sağlık”. JAREN 3 (2017), 39-45. DOI: 10.5222/jaren.2017.1008
• Büyüköztürk, Şener vd. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayını, 2016.
• Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayını, 2011.
• Canda, Edward R. "Spiritual Connections in Social Work: Boundary Violations and Transcendence". Journal of Religion & Spirituality in Social Work: Social Thought 27/1-2 (2008), 25-40. https://doi.org/10.1080/15426430802113749
• Chandler, Cynthia K. vd. “Counseling for Spiritual Welness: Theory and Practice”. Journal of Counseling & Development 71/2 (1992), 168-175. https://doi.org/10.1002/j.1556-6676.1992.tb02193.x
• Çamur, Zeliha. Yaşamda Anlam ve Dindarlık İlişkisi (Geç Ergenlik Dönemi). Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Çilingir, Lokman. “Hayatın Anlamı Nedir veya İyi Bir Hayat Nasıl Olmalıdır?”. Düşünen Siyaset 18 (2003), 1-6.
• Daştan, Nihal Bostancı - Buzlu, Sevim. “Meme Kanseri Hastalarında Maneviyatın Etkileri ve Manevi Bakım”. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 3/1 (2007), 73-78.
• Dein, Simon. “Din, Maneviyat ve Depresyon: Tetkik ve Tedavi İçin Öneriler”. çev. Nurten Kımter. Ekev Akademi Dergisi 58 (2014), 739-750.
• Delbecq, André L. “Spiritually-Informed Management Theory: Overlaying the Experience of Teaching Managers”. Journal of Management Inquiry XX/X (2004), 1-5. https://doi.org/10.1177/1056492605276844
• Demirbaş, Nur. Yaşamda Anlam ve Yılmazlık. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Deniz, Elif. Lise Öğrencilerinde Yaşam Amaçları ve Umudun Öznel İyi Oluşla İlişkisinin İncelenmesi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Diener, Ed-Seligman, Martin E. P. “Very Happy People”. American Psychological Society 13/1 (2002), 81-84. https://doi.org/10.1111/1467-9280.00415
• Diener, Ed - Ryan, Katherine. “Öznel İyi Oluş: Genel Bir Bakış”. çev. Nevzat Gencer. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 11/3 (2018), 2621-2638. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.457382
• Diener, Ed. “Assessing Subjective Well-Being: Progress and Opportunities”. Social Indicators Research Series 39 (2009), 25-65. DOI 10.1007/978-90-481-2354-43
• Diener, Ed. “Subjective Well-being: The science of Happiness and a Proposal for a National Index”. American Psychologist 55/1 (2000), 34-43. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.34
• Diener, Ed. “Subjective Well-Being”. Psychological Bulletin 95/3 (1984), 542-575. DOI 10.1007/978-90-481-2350-6 2
• Diener, Ed. “Assessing Subjective Well-Being: Progress and Opportunities”. Social Indicators Research 31 (1994), 103-157. https://doi.org/10.1007/BF01207052
• Doğan, Tayfun - Eryılmaz, Ali. “İki Boyutlu Benlik Saygısı ve Öznel İyi Oluş Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 33 (2013/I), 107-117. https://doi.org/10.9779/PUJE434
• Doğan, Tayfun vd. “Meaning in Life and Subjective Well-Being among Turkish University Students”. Procedia-Social and Behavioral Sciences 55 (2012), 612-617. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.09.543
• Dost, Meliha Tuzgöl. “Öznel İyi Oluş Ölçeği'nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi III/23 (2005), 103-111.
• Duran, Nagihan Oğuz-Tan, Şeref. “Minnettarlık ve Yaşam Amaçları Yazma Çalışmalarının Öznel İyi Oluşa Etkisi”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 5/40 (2013), 154-166.
• Dursun, Neslihan. Evli ve Bekâr Bireylerin Yaşamın Anlamı ve Maneviyat Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Emmons, Robert A. - Paloutzian, Rayond. “Din Psikolojisi”. çev. Ali Ayten. M. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 21 (2001/2), 105-124.
• Emmons, Robert A. “Maneviyat Bir Zekâ mıdır? Güdülenme, Biliş ve Nihaî İlgi Psikolojisi”. çev. Ali Ulvi Mehmedoğlu - Fatma Şengül. M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi 35 (2008), 133-158.
• Eryılmaz, Ali - Atak, Hasan. “Ergen Öznel İyi Oluşunun Öz Saygı ve İyimserlik Eğilimi ile İlişkisinin İncelenmesi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 10/37 (2011), 170-181.
• Eryılmaz, Ali. “Amaçlar: Ruh ve Beden Sağlığını Korumanın Önemli Bir Aracı”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 4/4 (2012a), 428-448. https://doi.org/10.5455/cap.20120426
• Eryılmaz, Ali. “Pozitif Psikoterapi Bağlamında Yaşam Amaçları Belirleme Ölçeğinin Üniversite Öğrencileri Üzerinde Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi”. Klinik Psikiyatri 15 (2012b), 166-174.
• Frankl, Victor E. İnsanın Anlam Arayışı. çev. Selçuk Budak. Ankara: Öteki Yayınları, 2000.
• Girgin, Yılmaz. Üniversite Öğrencilerinin Yaşam Anlamı ve Psikolojik İyi Oluşları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Göcen, Gülüşan. “Pozitif Psikoloji Düzleminde Psikolojik İyi Olma Ve Dini Yönelim İlişkisi: Yetişkinler Üzerine Bir Araştırma”. Toplum Bilimleri Dergisi 7/13 (2013), 97-130.
• Göçen, Ahmet. “Öğretmenlerin Yaşam Anlamı, Psikolojik Sermaye ve Cinsiyetinin Psikolojik İyi Oluşlarına Etkisi”. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi 8/1 (2019), 135-153. https://doi.org/10.30703/cije.457977
• Göka, Erol. Hayatın Anlamı Var mı?. İstanbul: Timaş Yayınları, 2013.
• Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 14 Mayıs 2021. https://sozluk.gov.tr/
• Gürsu, Orhan - Ay, Yaşar. “Din, Manevi İyi Oluş ve Yaşlılık”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 11/61 (2018), 1176-1190. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.3007
• Harlos, Karen P. “Toward a Spiritual Pedagogy: Meaning, Practice and Applications in Management Education”. Journal of Management Education 24/5 (2000), 612-627. https://doi.org/10.1177/105256290002400506
• Hill, Peter C. vd. “Din ve Maneviyatı Kavramlaştırma: Birleşme ve Ayrılma Noktaları”. çev. Nurten Kimter. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3 (2013), 85-118.
• Ho, Man Yee vd. “The Role of Meaning in Life and Optimism in Promoting Well-being”. Personality and Individual Differences 48 (2010), 658–663. https://doi.org/10.1016/j.paid.2010.01.008
• Ingrid, Brdar vd. “Life Goals and Well-being: Are Extrinsic Aspirations Always Detrimental to Well-being”. Psychological Topics 18/2 (2009), 317-334.
• Ivtzan, Itai vd. “Linking Religion and Spirituality with Psychological Well-Being: Examining Self-Actualisation, Meaning in Life, and Personal Growth İnitiative”. Journal of Religion and Health 52/3 (2013), 915-929. Doi: 10.1007/s10943-011-9540-2
• İlhan, Tahsin-Özbay, Yaşar. “Yaşam Amaçlarının ve Psikolojik İhtiyaç Doyumunun Öznel İyi Oluş Üzerindeki Yordayıcı Rolü”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 4/34 (2010), 109-118.
• İlhan, Tahsin. Üniversite Öğrencilerinin Benlik Uyumu Modeli: Yaşam Amaçları, Temel Psikolojik İhtiyaçlar ve Öznel İyi Oluş. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
• Judge, Timothy A. vd. “Core Self-Evaluations and Job and Life Satisfaction: The Role of Self-concordance and Goal Attainment”. Journal of Applied Psychology 90/2 (2005), 257-268. https://doi.org/10.1037/0021-9010.90.2.257
• Karslı, Necmi. “Üniversite Öğrencilerinde Hayatın Anlamı ve Dindarlık İlişkisi”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 48 (2020), 169-201. https://doi.org/10.17120/omuifd.718108
• Kasapoğlu, Figen. “Manevi Yönelim Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16/3 (2016), 51-68. https://doi.org/10.17679/iuefd.16360640
• Kaya, Mevlüt - Küçük, Nurettin. “İbadetler ile Hayatın Anlamı ve Psikolojik İyi Olma Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 42 (2017), 17-44.
• Keskinoğlu, Muhammet Şerif vd. “İyi Oluşun Maneviyat Endeksi Ölçeğinin Uyarlanması”. Turkish Studies 14/3 (2019), 723-737. DOI: 10.29228/TurkishStudies.22717
• Kızılırmak, Özlem. Genç Yetişkinlerde Yaşamda Anlamın Maneviyat ve Kişilik Özellikleri Açısından İncelenmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Kleftaras, George - Psarra, Evangelia. “Meaning in Life, Psychological Well-Being and Depressive Symptomatology: A Comparative Study”. Psychology 3/4 (2012), 337-345. https://doi.org/10.4236/psych.2012.34048
• Krok, Dariusz. “When is Meaning in Life Most Beneficial to Young People? Styles of Meaning in Life and Well-Being Among Late Adolescents”. Journal of Adult Development 25 (2018), 96–106. DOI: 10.1007 / s10804-017-9280-y
• Macić, Merve Altınlı - Coleman, Thomas J. “Spirituality and Religion: An Empirical Study Using a Turkish Muslim Sample”. Psychology of Religion in Turkey. ed. Zuhal Ağılkaya Şahin vd. 160-176. Leiden: Brill, 2015.
• Neck, Christopher P.-Milliman, John F. “Thought Self-Leadership: Finding Spiritual Fulfillment in Organizational Life”. Journal of Managerial Psychology 9/6 (1994), 9-16. https://doi.org/10.1108/02683949410070151
• Ok, Eyyüp. Anlam Arayışı Eğitim Programının Lise Öğrencilerinin Öznel İyi Oluş Düzeylerine Etkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Onur, Ferhat. “Sorgulanmamış Hayat Yaşanmaya Değer mi?”. Beytulhikme an International Journal of Philosophy 6/1 (2016), 307-322. Doi: 10.18491/bijop.xxxxx
• Önder, Fulya Cenkseven - Mukba, Gamze. “Üniversite Öğrencilerinde Umut ve Psikolojik İyi Oluş Arasındaki İlişkide Yaşam Amacının Aracı Rolü”. The Journal of Academic Social Science Studies 62 (2017), 103-116. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7246.
• Örgev, Mehmet - Günalan, Mustafa. “İşyeri Maneviyatı Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 1/2 (2011), 51-64.
• Özbiler, Şerife vd. “Çocukluktaki Anne Kabul-Reddinin Yetişkinlikteki Öznel İyi Oluşa Yansıması: Fonksiyonel Olmayan Tutumların Aracı Rolü”. Aile Psikolojik Danışmanlığı Dergisi 2/1 (2019), 53-75.
• Özen, Özlem. Ergenlerin Öznel İyi Oluş Düzeyleri. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Öztürk, Abdülkadir. “Öğretmenlerin Sahip Oldukları Yaşam Amaçları ve Sosyal Desteğin Öznel İyi Oluş Üzerindeki Yordayıcı Rolü”. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi (2015), 338-347.
• Pargament, Kenneth I. “Din Psikolojisi mi, Din ve Maneviyat Psikolojisi mi? Gerekçeler ve İtirazlar”. çev. Ahmet Rifat Geçioğlu. Bilimname XXIX/2 (2015), 365-382.
• Rio, Carlos Del M. - White, Lyle J. “Maneviyatı Dindarlıktan Ayırmak: Hilomorfik Bir Bakış Acısı”. çev. Selma Baş. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 37 (2016), 73-113.
• Ryff, Carol D. “Happiness is Everything, or is It? Explorations on the Meaning of Psychological Well-being”. Journal of Personality and Social Psychology 57/6 (1989), 1069-1081. https://doi.org/10.1037/0022-3514.57.6.1069
• Sağlam, Murat - Topsümer, Füsun. “Dijital Oyunlar ve Öznel İyi Oluş İlişkisi: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Örneği”. Humanities Sciences (NWSAHS) 14/2 (2019), 31-50. http://dx.doi.org/10.12739/NWSA.2019.14.2.4C0230
• Sarı, Tuğba - Çakır, Gülfem. “Mutluluk Korkusu ile Öznel ve Psikolojik İyi Oluş Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi 5/Özel Sayı 2 (2016), 222-229.
• Sarvimäki, Anneli - Hult, Bettina Stenbock. “Quality of Life in Old Age Described as a Sense of Well-Being, Meaning and Value”. Journal of Advanced Nursing 32/4 (2000), 1025-1033. https://doi.org/10.1046/j.1365-2648.2000.01568.x
• Seligman, Martin E. P. Gerçek Mutluluk. çev. S. K. Akbaş. Ankara: HYB Basım Yayın, 2002.
• Sevinç, Kenan vd. “Dindar ve Spiritüel Olmama (DİSOL) Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması”. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6 (2015), 59-86. Sezer, Sevgi. “Yaşamın Anlamı Konusuna Kuramsal ve Psikometrik Çalışmalar Açısından Bir Bakış”. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences 45/1 (2012), 209-227.
• Sheldon, Kennan M. - Eliot, Andrew J. “Goal Striving, Need Satisfaction, and Longitudinal Well-being: The Self-concordance Model”. Journal of Personality and Social Psychology 76/3 (1999), 482-497. https://doi.org/10.1037/0022-3514.76.3.482
• Sørensen, Torgeir vd. “Meaning-Making, Religiousness and Spirituality in Religiously Founded Substance Misuse Services-a Qualitative Study of Staff and Patients’ Experiences”. Religions 6 (2015), 92-106. https://doi.org/10.3390/rel6010092
• Soylu, Cem. Orta Yetişkinlikte Benlik Saygısı, Hayatın Anlamı ve Psikososyal Uyum Arasındaki İlişkiler: Meme Kanseri Hasta Örneklemi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Söylemez, Aydın. Manevi Zekânın Yaşamın Anlamı ve Yaşam Doyumunun Yordayıcısı Olarak İncelenmesi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Steger, Michael F. vd. “The Meaningful Life in Japan and the United States: Levels and Correlates of Meaning in life”. Journal of Research in Personality 42 (2008), 660–678. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2007.09.003
• Swinton, J. Spirituality and Mental Health Care Rediscovering a ‘Forgotten’ Dimension. London: Jessica Kingsley Publishers, 2001.
• Şahin, Mustafa vd. “Öznel İyi Oluşu Açıklamada Umut ve Yaşamda Anlamın Rolü”. Kastamonu Eğitim Dergisi 20/3 (2012), 827-836.
• Şahin, Rukiye vd. “Manevi Anlam ile Maneviyat İlişkisinin İncelenmesi”. Turkish Studies 12/28 (2017), 681-702. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.
• Şentürk, Habil - Yakut, Selahattin. “Hayatın Anlamı ve Din”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 33 (2014), 45-60.
• Şimşek, Ali. “Araştırma Modelleri”. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. ed. Ali Şimşek. 80-107. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını, 2015.
• Tanrıverdi, Abdullah - Ulu, Mustafa. “Lise Öğrencilerinde Hayatın Anlam ve Amacı ile Değer Yönelimleri Arasındaki İlişki”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/2 (2018), 1198-1234. https://doi.org/10.30627/cuilah.469850
• Tarhan, Senanur. Yaşamda Anlam, Hayat Memnuniyeti, Dindarlık İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Toprak, Yasin. Maneviyat, Yaşam Amaçları ve İyi Oluş Arasındaki İlişki. Tokat: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Topuz, Cemrenur. Üniversite Öğrencilerinde Özgeciliğin Öznel İyi Oluş ve Psikolojik İyi Oluş İle İlişkisinin İncelenmesi. İstanbul: Fatih Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Ulu, Mustafa. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Psikolojik İyi Oluşları ile Değer Yönelimleri Arasındaki İlişki”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XX/37 (2018), 183-215. https://doi.org/10.17335/sakaifd.414012
• Usborne, Esther vd. “Goals and Social Relationships: Windows into the Motivation and Well-being of Street Kids”. Journal of Applied Social Psychology 39/5 (2009), 1057-1082. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.2009.00472.x
• Yalom, Irvin. Varoluşcu Psikoterapi. çev. Z. İ. Babayiğit. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2001.
• Yıkılmaz, Murat - Güdül, Meryem Demir. “Üniversite Öğrencilerinde Yaşamda Anlam, Bilinçli Farkındalık, Algılanan Sosyoekonomik Düzey ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkiler”. Ege Eğitim Dergisi 16/2 (2015), 297-315.
• Yıldırım, Murat vd. “Meaning in Life, Religious Coping, and Loneliness During the Coronavirus Health Crisis in Turkey”. Journal of Religion and Health 60 (2021), 2371–2385. https://doi.org/10.1007/s10943-020-01173-7
• Yüksel, Ruşen. “Genç Yetişkinlerde Yaşamın Anlamı”. Sakarya University Journal of Education 2/2 (2012), 79-91.
• Zastrow, Charles. Sosyal Hizmete Giriş. Ankara: Nika Yayınları, 2013.
• Zinnbauer, Brian J.-Pargament, Kenneth I. “Dindarlık ve Maneviyat”. çev. Sevdenur Düzgüner. Din ve Maneviyat Psikolojisi: Temel Yaklaşımlar ve İlgi Alanları. haz. Raymond F. Paloutzian - Crystal L. Park. 61-103. Phoenix Yayınevi: Ankara, 2013.