Sosyal Bilgiler ve Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programlarında Meteorolojik Kaynaklı Afetler

Yıl 2024, , 41 - 56, 21.12.2024

Elif Aladağ , Mert Bilen

https://doi.org/10.17539/amauefd.1486983

Öz

Türkiye ve diğer ülkelerde, meteorolojik afetlerin sayılarının, etki sürelerinin ve şiddetlerinin giderek arttığı, daha önce sık karşılaşılmayan bazı meteorolojik afetlerle sıklıkla karşılaşıldığı görülmektedir. Ortaya çıkan bu durumda iklim değişikliğinin etkisi büyüktür. Farklı bilimsel kuruluşlar ve Dünya Meteoroloji Örgütü, iklim değişikliği nedeniyle ortalama sıcaklıkların artacağını ve meteorolojik afetlere yol açacağını belirtiyor. Meteorolojik kaynaklı afetlerin önüne geçebilmenin veya hazırlıklı olmanın en önemli yolu ise afet eğitimidir. Bu doğrultuda çalışmanın amacı; Sosyal Bilgiler ve Fen Bilimleri dersi öğretim programlarında meteorolojik afetlere ne düzeyde yer verildiğini belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda gerçekleştirilen çalışmanın ilerleyen yıllarda program geliştirme ve eğitim-öğretim faaliyetlerinde meteorolojik afetler konusunda bir farkındalık yaratacağı düşünülmektedir. Araştırmada doküman incelemesi kullanılmıştır. Veri kaynağı olarak 2018 yılında yayımlanan Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (SBDÖP) ve Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (FBDÖP) incelenmiştir. Çalışma sonucunda Sosyal Bilgilerin, meteorolojik afetler yönünden daha geniş içeriğe sahip olduğu fakat genel anlamda hem Fen Bilimleri hem de Sosyal Bilgiler öğretim programının meteorolojik afetler bakımından yeterli düzeyde içeriğe sahip olmadığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Afet Eğitimi, Fen Bilimleri, Meteorolojik Afet

Etik Beyan

Yapılan bu çalışmada “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir. Yazarlar bu çalışmanın etik kurul iznine tabi olmadığını ve çalışmanın tüm aşamalarında Committee on Publication Ethics (COPE)'in belirlediği kurallara bağlı kalındığını beyan etmektedir. Yazarlar bu çalışmanın etik kurul iznine tabi olmadığını ve çalışmanın tüm aşamalarında Committee on Publication Ethics (COPE)'in belirlediği kurallara bağlı kalındığını beyan etmektedir.

Meteorological Disasters in Social Studies and Science Curricula

Öz

In Türkiye and other countries, it is observed that the number, duration, and severity of meteorological disasters are gradually increasing, and some meteorological disasters that were not frequently encountered before are now occurring regularly. Climate change has a great impact on this. Climate change will cause an increase in average temperatures, leading to meteorological disasters, as reported by the World Meteorological Organization and other scientific organizations. The most important way to prevent or be prepared for meteorological disasters is disaster education. Accordingly, the aim of this study is to determine the extent to which meteorological disasters are included in the Social Studies and Science curricula. It is thought that the study carried out in line with this purpose will create awareness about meteorological disasters in curriculum development and education-training activities in the following years. Document analysis was used in the study. The Social Studies Curriculum (SSC) and Science Curriculum (SC) were examined as data sources. As a result of the study, it was concluded that the Social Studies course has a broader content in terms of meteorological disasters, but in general, both curricula do not have sufficient content in terms of meteorological disasters.

Anahtar Kelimeler

Social Studies, Disaster Education, Science, Meteorological Disaster

Kaynakça

• Astuti, N. M. W., Werdhiana, I. K. ve Wahyono, U. (2021). Impacts of direct disaster experience on teachers’ knowledge, attitudes and perceptions of disaster risk reduction curriculum implementation in Central Sulawesi, Indonesia. International Journal of Disaster Risk Reduction, 53, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2020.101992
• Büyükbaş, E. ve Ormanoğlu, B. (2013). Afetler ve afet yönetiminde meteorolojinin yeri. Türk İdare Dergisi, 476, 13-46.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi.
• Ceylan, A. ve Kömüşçü, A. Ü. (2008). Meteorolojik karakterli doğal afetlerin uzun yıllar ve mevsimsel dağılımları. İklim Değişikliği ve Çevre, 1(1), 1-10.
• Çalımlı, A. (2022). İlköğretimdeki öğretim programları, ders ve çalışma kitaplarında afet ile ilgili kavramlara yer verilme düzeyinin incelenmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 9(81), 331-343. https://doi.org/10.26450/jshsr.3004
• Çelik, A. A. (2020). İlkokul öğretmenlerinin afete hazırlık düzeyleri ile afet eğitiminin eğitim programlarındaki yerine yönelik görüşleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Değirmenci, Y., Kuzey, M. ve Yetişensoy, O. (2019). Sosyal bilgiler ders kitaplarında afet bilinci ve eğitimi. E-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 33-46.
• Dikmenli, Y. ve Yakar, H. (2019). Öğretmen adaylarının afet bilinci algı düzeylerinin incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 386-416.
• Dikmenli, Y. ve Gafa, İ. (2017). Farklı eğitim kademelerine göre afet kavramı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (44), 21-36.
• Fuhrmann, S., Stone, L. D., Casey, M. C., Curtis, M. D., Doyle, A. L., Earle, B. D. ve Schermerhorn, S. M. (2008). Teaching disaster preparedness in geographic education. Journal of Geography, 107(3), 112-120. https://doi.org/10.1080/00221340802458482
• İnal, E., Kaya, E. ve Altıntaş, K.H. (2018). Türkiye’de örgün eğitimin afet eğitimi yeterliliği açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 114-127.
• Kadıoğlu, M. (2007, Aralık 5-7). İklim değişiklikleri ve etkileri: meteorolojik afetler [Sözlü bildiri]. TMMOB Afet Sempozyumu, Ankara, Türkiye.
• Kayan, A. ve Küçük, A. (2022). Küresel iklim krizinin oluşmasında politik kararların etkisi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 501-526.
• Küçükoğlu, İ. ve Ülker, O. (2022). Evrensel tasarım bakış açısıyla acil durum barınaklarında iç mekân ergonomisi. Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 14(3), 173-186. https://doi.org/10.29137/umagd.1199675
• MEB. (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). MEB Yayınevi.
• MEB. (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). MEB Yayınevi.
• Miles, M.B. ve Huberman, A.M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook (İkinci baskı). Sage Publishing.
• Öcal, A., Yıldırım, E., Yakar, H. ve Erdoğan, E. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının afetlere yönelik inanışlarının incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 59-72.
• Şahan, C. ve Dinç̧, A. (2020). Afet eğitim merkezlerinde yapılan afet eğitimlerinin ortaokul öğrencileri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (58), 478-500.
• Şengün, H. ve Küçükşen, M. (2019). Afet yönetimi eğitimi niçin gerekli?. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33(46), 193-211.
• Şulek, N. ve Aktın, K. (2023). Sosyal bilgiler eğitiminde doğal afetler. Uluslararası Sosyal Bilimlerde Mükemmellik Arayışı Dergisi (USMAD), 5, 68-82.
• Torani. S., Majd, P.M., Maroufi, S.S., Dowlati, M. ve Sheikhi, R.A. (2018). The importance of education on disasters and emergencies: A review article. Journal of Education and Health Promotion, 8, 85. https://doi.org/10.4103/jehp.jehp_262_18
• Tuncer, N., Sözen, Ş. ve Sakar, Ş. (2021). Okul öncesi eğitimde deprem farkındalığı: “deprem benden küçüksün” projesi, Tokat ili örneği. Uluslararası Eğitim Spektrumu Dergisi, 3(1), 1-27.
• Turan, İ. ve Kartal, A. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin doğal afetler konusu ile ilgili kavram yanılgıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 67- 81.
• Türk Dil Kurumu. (2023). Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. Erişim Tarihi: 06.04.2023 https://sozluk.gov.tr/
• Türkeş, M. ve Deniz, Z. A. (2010). Klimatolojik/meteorolojik ve hidrolojik afetler ve sigortacılık sektörü. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 996-1020.
• Türkiye Bilimler Akademisi (2023). Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü. Erişim Tarihi: 10.04.2023 http://terim.tuba.gov.tr/
• Usta, E. ve Yükseler, M. (2021). Afetlerde sosyal medya kullanımı ve etik ikilemler: izmir seferihisar depremi örneği. Afet ve Risk Dergisi, 4(2), 249-269. https://doi.org/10.35341/afet.981246
• Varol, N. ve Gültekin T. (2016). Afet antropolojisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1431-1436. https://doi.org/10.17755/esosder.263244
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (Onuncu Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, H.B. (2007). Küresel ısınma, iklim değişikliği ve Türkiye. Ziraat Mühendisliği Dergisi, (349), 22-29.