Fen Bilgisi Öğretmen Adayları için Mikroteknoloji ve Nanoteknolojiye Yönelik Farkındalık Ölçeğinin Geliştirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 1, 121 - 153, 03.06.2020

Soner Yavuz , Merve Bektaş

Öz

Bu çalışmada, fen bilgisi öğretmen adaylarının mikroteknoloji ve nanoteknoloji ile ilgili dünyadaki gelişmelerden ne kadar farkında olunduğunu, bu bilime ne kadar önem verildiğini sorgulayan bir farkındalık ölçeğinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Uygulamalar, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Ereğli Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği ile Sınıf Öğretmenliği lisans programlarında öğrenim gören öğrenciler ile yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu, 2018-2019 Eğitim-Öğretim yılı bahar döneminde, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Ereğli Eğitim Fakültesi, Fen Bilgisi Öğretmenliği lisans programında öğrenim gören 1., 2., 3. ve 4. Sınıflardan toplam 97 öğrenci ile Sınıf Öğretmenliği lisans programlarında öğrenim gören 1., 2., 3. ve 4. Sınıf öğretmenliği öğrencilerinden toplam 406 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın ilk kısmında, farkındalık ölçeğinin madde havuzunu oluşturabilmek amacıyla farklı dersler için geliştirilen ölçekler incelenmiştir. Çalışmada; geliştirilen ölçeğin maddelerinin ölçülmek istenen davranışları yeterince yansıtıp yansıtmadığını ortaya koymak amacıyla, içerik geçerliğinin sağlanması amaçlanmıştır. İçerik geçerliğini sağlamak için, ölçekte yer alan maddelerin nicel ve nitel anlamda yeterli olup olmadığının belirlenmesinde, uzman görüşlerine başvurulmuştur. Ölçeğin pilot çalışmaları için hazırlanan deneme formu, 60 farkındalık ifadesinden oluşmaktadır. Ölçeğinin, yapı geçerliliğini ortaya koyabilmek amacıyla açımlayıcı faktör analizi yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda 5 faktör ve 31 maddeden oluşan farkındalık ölçeği oluşturulmuştur. Çalışma devamında doğrulayıcı faktör analizi sonucunda, 5 faktör ve 28 maddeden oluşan farkındalık ölçeğine son hali verilmiştir. Hazırlanmış olan 28 maddelik ölçeğin Cronbach’s Alpha değeri 0,902 olarak bulunmuş ve güvenirliğinin yeterince yüksek olduğuna karar verilmiştir. Araştırmanın ikinci kısmında, fen bilgisi öğretmen adaylarının mikroteknoloji ve nanoteknolojiye yönelik farkındalık düzeylerinin, cinsiyet, sınıf düzeyi, akademik genel ortalamalarına göre anlamlı bir farklılık olup olmadığı incelenmiştir. Öğrencilerin cinsiyet, sınıf düzeyi ve akademik genel ortalamalarına göre farkındalıkları arasında anlamlı bir farklılık bulunamamışken, öğrencilerin konu hakkında duydukları bilgilerin düzeyleri ile farkındalıkları arasında pozitif fakat zayıf düzeyde bir ilişki saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mikroteknoloji, Nanoteknoloji, Farkındalık Ölçeği, Ölçek Geliştirme

Kaynakça

• Aslan, O. ve Şenel, T. (2015). Fen alanları öğretmen adaylarının nanobilim ve nanoteknoloji farkındalık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 363-389.
• Akın, A., Uysal, R. ve Akın, Ü. (2015). Ergenler için ostrasizm (sosyal dışlanma) ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 895-904.
• Aydemir, H., Koçoğlu, E. ve Karalı, Y. (2015). Grasha-Reichmann ölçeğine göre öğretmen adaylarının öğrenme stillerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1881-1896.
• Aydın, M. (2010). Eğitim yönetimi. Ankara: Hatiboğlu Yayınevi.
• Ban, K. & Kocijancic, S. (2011). Introducing topics on nanotechnologies to middle and high school curricula. The annual meeting of the 2nd World Conference on Technology and Engineering Education, Ljubljana, Slovenia, September 5-8.
• Büyüköztürk, Ş. (2008), Veri analizi el kitabı, istatistik, araştırma deseni spss uygulamaları ve yorum. 9. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, 20. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri, 3.baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Cabı, E. (2015). Dijital teknolojiye yönelik tutum ölçeği. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 1229-1244.
• Can, A. (2013), SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi, 1. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Comrey, A. & Lee, H. (1992). A first course in factor analysis. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Çetinkaya, A. Ş. (2007). Bilişim teknolojilerinin konaklama işletmeleri performansına etkileri: beş yıldızlı otellere yönelik bir araştırma. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Çıkrıkçı, Ö. (2015). Çocuk ve ergenler için bilinçlilik ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 905-916.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik spss ve lisrel uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Duyan, V. ve Gelbal, S. (2008). Barnett çocuk sevme ölçeği’ni türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 33, 148, 40-48.
• Eminoğlu, E. (2008). Üniversite öğrencilerinin akademik sahtekârlık eğilimlerinin ölçülmesine yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Enil, G. ve Köseoğlu, Y. (2016). Fen bilimleri (fizik, kimya ve biyoloji) öğretmen adaylarının nanoteknoloji farkındalık düzeyleri, ilgileri ve tutumlarının araştırılması. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(1), 50-63.
• Gül, Ş. ve Sözbilir, M. (2015). Fen ve matematik eğitimi alanında gerçekleştirilen ölçek geliştirme araştırmalarına yönelik tematik içerik analizi, Eğitim ve Bilim, 40(178), 85-102.
• Güzeloğlu, E. (2015). Akıllı ürünleriyle nano yeniliği: gençlerin nanoteknoloji farkındalığı, Fayda/Risk Algıları, International Journal of Human Sciences, 12(1), 274-297.
• Harman, G. ve Şeker, R. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının nanoteknoloji kavramı hakkında farkındalıkları. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 429-450.
• Hinkin, T. R. (1995). A review of scale development practices in the study of organizations. Journal of Management, 21(5), 967-988.
• Hooper D., Coughlan J. & Mullen M. R. (2008). Structural equation modelling: guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
• Jackson, S. E., Schuler, R. S. & Werner, S. (2009), Managing human resources, 11th Ed., New York: South-Western, Cengage Learning.
• Kaban, A. (2013). Uzaktan eğitim kalite standartlarının belirlenmesi ve Atatürk Üniversitesi uzaktan eğitim sisteminin incelenmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. 18. Baskı Ankara Nobel Yayın Dağıtım.
• Karataş, F. Ö. ve Ülker, N. (2014). Kimya öğrencilerinin nanobilim ve nanoteknoloji konularındaki bilgi düzeyleri. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 11(3), 103-118.
• Kass, R. A. & Tinsley, H. E. A. (1979). Factor Analysis, Journal of Leisure Research, 11(2), 120-138.
• Kesik, F. ve Balcı, E. (2015). AB projelerinin okullara sağladığı katkılar açısından değerlendirilmesi: Bir ölçek geliştirme çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1621-1640.
• Kline, R. B. (2010). Principles and practice of structural equation modeling, 3rd.Ed., New York: Guilford Press.
• Kurnaz, M. A. ve Bayraktar, G. (2012). Nanoteknoloji tutum ölçeği: geliştirilmesi, geçerliliği ve güvenilirliği. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 41-53.
• Kurnaz, M. A. ve Yiğit, N. (2010). Fizik tutum ölçeği: Geliştirilmesi, geçerliliği ve güvenilirliği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 4(1), 29-49.
• MEB (2013). İlköğretim fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Munro, B. H. (2005). Statistical methods for health care research. Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins.
• Norusis, M. J. (1990). SPSS base system user’s guide. Chicago: SPSS Inc.
• Nunnally, J.C. (1978). Psychometric theory. 2nd Edition, McGraw-Hill, New York.
• Sagun Gököz, B. (2012). Nanobilim ve nanoteknoloji atölye çalışması tasarımı ve uygulanması: 11. sınıf öğrencilerinin nanobilim ve nanoteknoloji farkındalığının ve kavramsal anlamalarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Schermelleh-Engel, K. & Moosbrugger, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8, 23-74.
• Schumacker, R.E. , Lomax, R. G. (2004). A Beginner’s guide to structural equation modeling, 2nd Ed., Mahlah, New Jersey, London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Şahin, İ. (2009). Eğitsel internet kullanım özyeterliği inançları ölçeğinin geçerliği ve güvenirliği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 461-471.
• Şenel, A. (2009). Nanoteknoloji kavramlarına ilişkin rehber materyal geliştirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: temel ilkeler ve lisrel uygulamaları. Ankara: Ekinoks.
• Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S. (2001). Using multivariate statistics. 4th Edition, Allyn and Bacon, Boston.
• Tagay, Ö. ve Demir, K. (2015). Öğretmen adayları için mesleki dayanıklılık inancı ölçeğinin geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1603-1620.
• Tezci, E. (2015). Öğretmenlerin bit entegrasyon yaklaşımlarının ölçülmesine yönelik ölçek geliştirme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 975-992.
• Turan, E. Z. (2013). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmen yetiştirme programlarına ilişkin kalite standartlarının belirlenmesi. Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Waltz C. F., Strcikland O. L. & Lenz E. R. (2010). Measurement in nursing and health research. New York: Springer Publishing Company.
• Yılmaz, V. ve Çelik, H. E. (2009). Lisrel ile yapısal eşitlik modellemesi, Ankara: Pegem Akademi.