Din Görevlilerinde Meslekî Tükenmişlik: Amasya Örneği

Yıl 2018, Sayı: 10, 7 - 37, 22.06.2018

Halil Apaydın , Şuayip Özdemir , Ayşegül Gün

https://doi.org/10.18498/amauifd.397344

Cited By: 2

Öz

Bu
çalışmada, Amasya ilinde Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı olarak il müftülüğü
bünyesinde görev yapmakta olan din görevlilerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri
araştırılmıştır. Bilindiği gibi ülkemizde insanlarımıza din hizmeti sunma
görevi, yasalarla Diyanet İşleri Başkanlığına verilmiştir. Din görevlisi olarak
nitelendirilen bu insanların başında imam-hatipler, müezzinler ve Kur’an kursu
öğreticileri gelmektedir. Araştırmanın veri toplama işlemi, Amasya İl
Müftülüğüne bağlı merkez, köy ve kasabalarda görev yapan din görevlileri
üzerinden gerçekleştirilmiştir. Veriler, Maslach Tükenmişlik Ölçeği ve
demografik bilgilerin yer aldığı soru formlarının uygulanmasıyla toplanmış ve
SPSS for Windows 11,5 Paket Programı ile analiz edilmiştir. Sonuç itibariyle;
sosyo-demografik değişkenler “tükenmişlik” konusunda farklı sonuçlar
göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

meslekî tükenmişlik, din görevlileri, kişisel başarı, duygusal tükenme, duyarsızlaşma

Vocational Burnout of Religious Officials: The Case of Amasya

Öz

In this study,
occupational burnout levels of religious officials working in the
provincial office of mufti, under the Presidency of Religious Affairs, in
Amasya were investigated. As it is known, this duty was given to the
Presidency of Religious Affairs by law to provide religious services to our
people in our country. These people, who are described as religious officials,
are imam-hatips, muezzins and teachers of
the Qur'an Course primarily. The data collection process of the research was
carried out through religious officials
working in the center, village and townships as a staff of Amasya Provincial
Office of Mufti. The data were collected by applying questionnaires including
Maslach Burnout Inventory and demographic information form and the results were
analyzed by SPSS for Windows 11.5 Packet Program. As a result;
socio-demographic variables show different results regarding burnout.

Anahtar Kelimeler

vocational burnout, religious officials, personal accomplishment, emotional burnout, depersonalization

Kaynakça

• Abacı, Z. K. (2004). Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’na Bağlı Saray ve Ayaş Rehabilitasyon Merkezlerinde Bakıma İhtiyaç Duyan Bireylerin Bakımından Sorumlu Personelin İş Doyumu, Tükenmişlik, Stres ve Depresyon Düzeyleri Açısından Karşılaştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akten, S. (2007). Rehber Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aköz, F. (2011). Kur’an Kursu Öğrencilerinin Gözüyle Öğreticilerin İletişim Davranışlarının Din Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı, Adapazarı: Sakarya Yayıncılık.
• Apaydın, H., Eker, R. (2015). Din Görevlilerinde Mesleki Tükenmişlik: Kahramanmaraş Örneği, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 15(1), 207-234.
• Arabacı, İ. B., Akar, H. (2010). Eğitim Müfettişlerinin Bazı Sosyal, Demografik ve Mesleki Özelliklerine Göre Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 78–91.
• Arık, A., Turunç, Ö. (2016). Tükenmişlik ve Örgütsel Bağlılık İlişkisinde Demografik Değişkenlerin Rolü: Isparta Sağlık Çalışanlarında Bir Uygulama. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 109-130.
• Arıkan Saltık, I., Avcı, U. ve Kaya, U. (2016). Mesleki Bağlılık ve Mesleği Bırakma Niyeti Üzerinde Etken Faktörler Olarak Birey-Meslek Uyumu ve Mesleğin Sosyal Statüsü: Turizm Sektöründe Görgül Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8 (3), 42-63.
• Avşaroğlu, S., Deniz, M. E. ve Kahraman, A. (2005), Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu, İş Doyumu ve Meslekî Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-129.
• Aydoğan, O. (2008). İş Stresinin Tükenmişlik ve Örgütsel Bağlılıkla İlişkisi: Kamu Sektöründe Bir Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü.
• Baysal, A. (1995). Lise ve Dengi Okul Öğretmenlerinde Meslekte Tükenmişliğe Etki Eden Faktörler, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Budak, G., Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (2), 95-108.
• Cengil, M. (2010). Din Görevlileri ve Kur’an Kursu Öğreticilerinin Tükenmişlik Düzeyleri. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10(1), 79-101.
• Çam, O. (1989). Hemşirelerde Tükenmişlik ve Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.Çam Kırlangıç, M. O. (1995). Tükenmişlik. İzmir: Saray Medikal Yayıncılık.
• Çelik, C. K. (2006). Eğitim Yöneticilerinin Meslekî Tükenmişlikleri ile Evlilik Doyumları Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirkan, E. (2007). Hemşirelerde Meslekî Motivasyon Eksikliğinin Nedenleri ve Sonuçları Üzerine Sosyolojik Bir Çözümleme, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dinler, A. (2010). Isparta İli Otel İşletmelerinde Çalışanların İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri İle Etkileyen Etmenler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Diyanet İşleri Başkanlığı Görev ve Çalışma Yönetmeliği. (2014). 6 Şubat 2018 tarihinde http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.19795&sourceXmlSearch=diyanet&MevzuatIliski=0 adresinden erişildi.
• Dolunay, A. B., Piyal, B. (2003). Öğretmenlerde Bazı Meslekî Özellikler ve Tükenmişlik. Kriz Dergisi, 11(1), 35-48.
• Eker, R. (2013). Din Görevlilerinde Meslekî Tükenmişlik: Kahramanmaraş Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Engin, A. (2006). Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Müfettişlerinin Tükenmişlik Duygusu Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa: Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ensari, H., Tuzcuoğlu, S. (1995). Marmara Üniversitesine Bağlı Fakültelerde Görev Yapan Yönetici ve Öğretim Elemanlarının Meslekten Yılgınlıklarında Kişilik Özelliklerinin Rolü. Öneri Dergisi, 2(11), 51-63.
• Erdemoğlu Şahin, D. (2007). Öğretmenlerin Meslekî Tükenmişlik Düzeyleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği’nin Uyarlanması, 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Hacettepe Üniversitesi, Editörler: R. Bayraktar ve İ. Dağ, Ankara,143-154.
• Ergin, C. (1995). Akademisyenlerde Tükenmişlik ve Çeşitli Stres Kaynaklarının İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12 (1-2), 37-50.
• Ersoy Yılmaz, S., Yazıcı, N. ve Yazıcı, H. (2014). Öğretmen ve Yönetici Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 24, 135-157.
• Gökçakan, Z., Özer, R. (1999). Rehber Öğretmenlerde Tükenmişlik. Rize: Rize Rehberlik Araştırma Merkezi Yayınları.
• Gümüş, S., Sezgin, B. (2012). Motivasyonun Örgütsel Bağlılığa ve Performansa Etkisi. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Gün, A. (2016). Veli ve Öğretici Görüşleri Doğrultusunda 4-6 Yaş Grubu Kur’an Kursu Eğitimi: Samsun İli Örneği. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7, 33-66.
• Gürses, İ. (2006). Avukatların Meslekî Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: Sakarya Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Izgar, H. (2001). Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik, Ankara: Nobel Yayınevi.
• İstatistikler (2016). 25 Ocak 2018 tarihinde https://www.diyanet.gov.tr/tr-TR/Kurumsal/Detay//6/diyanet-isleri-baskanligi-istatistikleri adresinden erişildi.
• Karacelil, S. (2013). Kur’an Kursu Öğreticilerine Göre Kur’an Kurslarının Eğitim Problemleri: Şırnak İli Örneği. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2 (3), 274-295.
• Karakaplan Özer, E., Doğan, E. (2017). Yaşam Doyumu ve Performans İlişkisi: Adıyaman Üniversitesi Akademik Personeli Uygulaması. International Journal of Academic Value Studies, 3 (13); 307-315.
• Karataş, H. (2009). Öğretmenlerin Meslekî Tükenmişlikleri Ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destekleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaya, M., Nazıroğlu, B. (2008). Din Görevlilerinin Mesleki Tutum ve Motivasyon Düzeylerini Etkileyen Bazı Faktörler. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 26-27, 25-53.
• Kayabaşı, Y. (2008). Bazı Değişkenler Açısından Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 191-210.
• Kayıklık, H. (2007). Din Görevlilerinde Tükenmişlik. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7 (2), 1-19.
• Kirman, M. A. (2016). Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü. Adana: Karahan Kitabevi.
• Korkmaz, M. (2009). Kur’an Kursu Öğreticilerinin Eğitim-Öğretim Yeterlikleri Açısından Kendilerini Değerlendirmeleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ören, N., Türkoğlu, H. (2006). Öğretmen Adaylarında Tükenmişlik, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16. (http://dergipark.gov.tr/musbed/issue/23524/250644).
• Özdemir, K., Özdemir, D., Çoşkun, A. ve Çınar, Z. (1999). Diş Hekimliği Fakültesi Öğretim Elemanlarında Meslekî Tükenmişlik Ölçeğinin Değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, 2(2), 98-104.
• Özdemir, Ş., Güneş, A. ve Kavak R. (2012). Göreve Yeni Başlayan Din Görevlilerinin Mesleki Problemleri. Hikmet Yurdu, 5 (10), 13-31.
• Pepe, Ş. (2008). Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinin Meslekî Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü.
• Polatçı, S. (2007). Tükenmişlik Sendromu ve Tükenmişlik Sendromuna Etki Eden Faktörler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sayıl, I., Haran, S., Ölmez, Ş. ve Özgüven, H. D. (1997). Ankara Üniversitesi Hastanesinde Çalışan Doktor ve Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri. Kriz Dergisi, 5(2), 71-77.
• Seferoğlu, S.S., Yıldız, H., Avcı Yücel, Ü. (2014). Öğretmenlerde Tükenmişlik: Tükenmişliğin Göstergeleri ve Bu Göstergelerin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Eğitim ve Bilim, 39(174), 348-364.
• Sünter, A. T., Canbaz, S., Dabak, Ş., Öz, H. ve Peşken, Y. (2006). Pratisyen Hekimlerde Tükenmişlik, İşe Bağlı Gerginlik ve İş Doyumu Düzeyleri. Genel Tıp Dergisi, 16(1), 9-14.
• Sürgevil, O. (2006). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu, Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sipahi, B., Yurtkoru, E. S. ve Çinko, M. (2008). Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi. İstanbul: Beta Basım.
• Şanlı, Ş. (2006). Adana İlinde Çalışan Polislerin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Taşlıyan, M., Hırlak, B. ve Çiftçi, G. E. (2014). Akademisyenlerin Duygusal Zeka, İş Tatmini ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6 (3), 63-80.
• Torun, A. (1996). Stres ve Tükenmişlik. Suna Tevruz (Editör), Endüstri ve Örgüt Psikolojisi (ss. 43-53). İstanbul: Türk Psikologlar Derneği ve Kalite Derneği Ortak Yayını.
• Tugut, M. (Ed.) (2015). Türkiye Boşanma Nedenleri Araştırması 2014. İstanbul: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. 30.01.2018 tarihinde http://ailetoplum.aile.gov.tr/data/54292ce0369dc32358ee2a46/tbna2014_kitap.pdf adresinden erişildi.
• Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki Tükenmişliğin Sosyo-Demografik Özellikler ve İş Ortamı İle İlişkisi. III. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi (ss. 245-253). Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Ünler, E., Kılıç B. ve Çıray, J. C. (2014). İletişim İkliminin, İş Doyumu ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisine Etkisi. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 11 (41), 237-250.
• Yavuzer, H. (2012). Din Görevlilerinin Meslekleriyle İlgili Memnuniyet, Beklenti ve Performansları Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma: Nevşehir Örneği. NEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (2012), 64-81.
• Yellice Yüksel, B., Kaner, S. ve Güzeller, C. O. (2011). Öğretmenlerin Mesleki Yetkinlik, Mesleki Sosyal Destek ve Tükenmişlik İlişkisinin Yapısal Eşitlik Modeli ile İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (21), 1-25.