TURGUTREİS AKYARLAR’DA ÜNİK BİR TAŞ EV -BALIK, GÜVERCİN VE HAYAT AĞACI- İKONOGRAFİSİ

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 4, 90 - 109, 11.07.2018

Mustafa Gürbüz Beydiz

Öz

Bodrum
İlçesinin Akyarlar Köyü’nün Kemer Mahallesi Sarnıç Sokak’ta bulunan yıkık dökük
vaziyetteki tarihi bir taş ev örneği üzerinden yapılan bu araştırmada, eski
Bodrum evlerinin iç mekân duvar süslemeciliğinin farklı bir yansıması ortaya
konulacaktır.

            Evin yıkılmamış duvarlarının iç
yüzeylerinde gözlerinde mavi boncuk bulunan ikişer adet kabartma tekniğinde
yapılmış balık ve güvercin motiflerine rastlanılmıştır. Güvercinler uçar
vaziyette ayaklarıyla hayat ağaçlarını taşımaktadır.

            Sembolik açıdan tarihi inanç
motifleri bakımından farklı anlamlar taşıyabilen bu zoomorfik ve bitkisel
süslemeler Bodrum mimari tarihi açısından ilgi çekecek niteliktedir.

            XIX. yüzyıl için Bodrum’da Akyarlar gibi balıkçı
köyündeki bir evde bulunan bu süslemeler, dönem insanlarının estetik değerlere
verdikleri önemi göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Bodrum, Akyarlar, Mimari, Süsleme

Kaynakça

• AĞAÇ Saliha, Menekşe SAKARYA, “Hayat Ağacı Sembolizmi”, Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), Aralık 2015, s.1-14AKGÜNLÜ Volkan Levent (Ed. Ahmet YİĞİT), Temettuat Kayıtlarına Göre XIX. Yüzyılın Ortalarında Muğla’nın Sosyo-Ekonomik Yapısı, Muğla, 2008ALPTEKİN Ali Berat, “Türk Halk Hikâyelerinde Ağaç Motifi Üzerine”, Milli Folklor, S.76, Yıl:19, 2007, s.33-39AND Metin, Minyatürlerle Osmanlı-İslam Mitologyası, İstanbul, 2007ARMUTAK Altan, “Doğu ve Batı Mitolojilerinde Hayvan Motifi II. Sürüngenler, Balıklar, Kanatlılar ve Mitolojik Hayvanlar”, İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, C.30, S.2, 2004, s.1-13ARMUTAK Altan, “Yahudi ve Hıristiyan Dini Kutsal Kitaplarında Hayvan Hakları, İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 34(1), 2008, s.39-55ARSEVEN Celâl Esad, “Güvercin”, Sanat Ansiklopedisi, C.II, İstanbul, 1947ARSEVEN Celâl Esad, “Mukaddes Ağaçlar ve Ağaca Tapınma”, Sanat Ansiklopedisi, C.III, İstanbul, 1950AYSEL Nezih R., “Bodrum-Ortakent (Müsgebi)’de Geleneksel Ev Tipleri Üzerine Bir İnceleme”, Tasarım + Kuram, Mimar Sinan Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, C.2, S.3, Mayıs 2003, s.16-26BAHADIR Ülkü, “Hıristiyan İkonografisinde Nuh Tufanı”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2013BAYKARA Arzu, “XIX. Yüzyıl Bodrum Kazası’nın Sosyal ve İktisadi Hayatı”, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yakınçağ Tarihi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir, 2010BAYLADI Derman, Uygarlıklar Kavşağı Anadolu, İstanbul, Ocak 1996BEYDİZ Mustafa Gürbüz, Osmanlı Gemi Tasvirleri, Aralık 2014BUDGE Wallis, The Gods Of The Egyptians or Studies in Egyptian Mythology, Volume II, London, 1904CÖMERT Bedrettin, Mitoloji ve İkonografi, İstanbul, Kasım 2010CRAWFORD Harriet, Sumer and The Sumerians, Cambridge University Press, 2nd Edition, October 2004ÇORUHLU Yaşar, Türk Mitolojisinin Ana Hatları, İstanbul, Kasım 2012ERBEK Mine, Çatalhöyük’ten Günümüze Anadolu Motifleri, Ankara, 2002ERKE A. Ülker, Hasan Ali GÖKSOY, Minyatürde Gemiler, Ankara, 1999EROĞLU Zekai, Muğla Tarihi, Muğla Belediyesi Yayınları:7, Muğla, Ağustos 2011ERSOY Necmettin, Semboller ve Yorumları, Bölüm I, İstanbul, Nisan 2000ERTUĞRUL Özkan, Mitoloji İkona ve İkonografya, Ankara, Haziran 2013İLTER Fügen, “Batı Anadolu Azınlık Kiliselerinden İkonografik Betimlemeler ve Kimi İrdelemeler”, Sanat Tarihinde İkonografik Araştırmalar, Güner İnal’a Armağan, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Armağan Dizisi:4, Ankara, 1993, s.213-238İNAN Abdülkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar, Ankara, 2013MÈLİKOFF Irène (Çev. Turan ALPTEKİN), Hacı Bektaş Efsaneden Gerçeğe, İstanbul, Aralık 2010NEFES Eyüp, “Kastamonu-Çatalzeytin İlçesi Çağlar Köyü Merkez Camii Haziresinde Bulunan Balık Figürlü Mezar Taşı”, OMÜİFD, 16, 1 / 2003, s.205-213ÖNKAL Hakkı, Zeynep ATILGAN, “Bodrum Ortakent (Müsgebi) Evleri Hakkında Notlar”, 2. Uluslararası Her Yönüyle Bodrum Sempozyumu, 9-12 Mayıs 2011, Bodrum, 2011ÖZTÜRK Mustafa, “Konya ve Çevresinde Anadolu Selçuklu Dönemi Çinilerinde Kullanılan Bitkisel Motiflerin Dili ve Resim Dili Açısından İncelenmesi”, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Güzel Sanatlar Anabilim Dalı, Resim-İş Öğretmenliği Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya, 2008ÖZTÜRKER Hazal Ceylan, “Bektaşi Mezar Taşları Üzerine Bir İnceleme, Şemsi Baba Tekkesi Örneği”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.4, Ekim 2013, s.155-193SEVİN Veli, Assur Resim Sanatı, Ankara, 2010ŞEN Aylin, “Lezzetin Serüveni”, Müze Dergisi, Nisan-Mayıs-Haziran 2011, S.1, s.70-71YÖRÜKOĞLU Tamer, “Batılılaşma Devri Resim Sanatında Edirne Bulgar Kilisesindeki İkonaların Yeri”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne, Temmuz 2006YÜCEL BESİM Devrim, “Özgün Kentsel Mekânların Okunması ve Belirlenmesi Üzerine Analitik Bir Çalışma: Bodrum Türkkuyusu Örneği”, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2007ZGOLL Annette (Ed. Emre ERGÜVEN), Mitoloji, “Kadim Yakındoğu Mitolojisi”, NTV Yayınları, 5. Baskı, İstanbul, Ekim 2013