Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 11, 172 - 185, 26.12.2021

Gülferi Akın Ertek

https://doi.org/10.48122/amisos.992838

Öz

The phenomenon of nationalism, which emerged as a result of the French Revolution in 18th century Europe, led to the acceleration of archaeological excavations, which is the most important step in the search for the past, and the unearthing cultural remains of Ancient Greek and Roman civilizations. With the effect of the Grand Tour, which was organized in parallel with the developments in transportation after the Industrial Revolution, people had the opportunity to visit the geographies where their civilizations flourished and see the remains of Ancient Greek and Roman civilizations, which they regarded as their ancestors. In parallel with these developments, in the 18th century, Europeans began to prefer the advanced forms of Ancient Greece and Rome in architecture, depending on the fact of belonging to the origin. These practices have become an international style called "Neoclassicism" in the history of architecture and art, spreading not only in Europe, but also almost all over the world with the practices of Europeans.
In the 18th century, although this common heritage was still seen as a common value by some nations, in parallel with the effort of any nation to show itself as separate and superior to other nations, an attempt to go back to the past in architecture, to seek, evaluate and reveal its own self-formation is seen. In this case, the revealed style coincides with the nomenclature of "Neoclassicism", as it can be interpreted as the re-emergence of the classical architecture of the nation to which it belongs.
In this context, in our study, the effects of the phenomenon of nationalism on 19th century architecture are explained through the selected examples of Neogothic, Rundbogenstil, Neomudejar and the I. National Architecture Movement, and the points that should be considered in the evaluation of the mentioned styles in the fields of art and architectural history are mentioned.

Anahtar Kelimeler

architecture style Neoclassicism search national

Kaynakça

  • Açıkyıldız, B. 1997, 19. Yüzyıl Osmanlı Mimarlığı’nda Neo-Gotik Üslup, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
  • Aslanoğlu, İ. 2010, Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı 1923-1938, Bilge Kültür Sanat, İstanbul.
  • Bars, M. E. 2017, “Ziya Gökalp ve Türkçülük Üzerine Bazı Değerlendirmeler”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4/2, 38-51.
  • Baytar, İ., Beşkonaklı, J. 2016, Sultan Abdülmecid’in Bir Mimari: William James Smith, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, İstanbul.
  • Bloxam, M. H. 2018, The Principles of Gothic Ecclesiastical Architecture, Gece Kitaplığı, Ankara.
  • Bozdoğan, S. 2015, Modernizm ve Bir Ulusun İnşası, Metis Yayınları, İstanbul.
  • Bullen, J. B. 2004, “A Nineteenth-century Revival: Romanesque Revisited”, The Art Book, 11/3, 9-11.
  • Busch, H., Lohse, B. 1959, Baukunst der Romanik in Europe, Umschau Verlag, Frankfurt.
  • Can, C. 2020, İstanbul’un Yabancı ve Levanten Mimarları, Arketon, İstanbul.
  • Cephanecigil, V. G., Akın, G. 2010, “Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiyesinde Milliyetçilik ve Mimarlık Tarihi”, İTÜ Dergisi, 9/2, 29-40.
  • Clark, K. 1994, The Gothic Revival, Icon Editions, New York.
  • Curran, K. 1988, “The German Rundbogenstil and Reflection on the American Round-Arched Style”. Journal of the Society of Architectural Historians, 7, 351-373.
  • Damjanovic, D. 2017, “Byzantine Revival as National Style in Croatian Architecture 1910-1945”. International Conference: “Balkans Patterns in Urbanism and Architecture: Challenges”, 19-22.12.2017, Belgrade, 26.
  • Dolgner, D. 1993, Historismus: Deutsche Baukunst 1815-1900, E. A. Seemann, Leipzig.
  • Domingo, J. M. R. 1999. “Neomudejar versus neomusluman definicion y concepto el medievalismı islamico en Espana”, Espacio, Tiempo y Formai Serie VII. H. Del Arte, T. 12, 265-285.
  • Göğüş, C. 2015, Bir II. Alman İmparatorluğu Projesi: Kaiser Wilhelm Anıtı’ndan Alman Çeşmesi’ne, İstanbul Teknik Üniversitesi, Doktora Tezi, İstanbul.
  • Hübsch, H. 1828, “In What Style Should We Bulild?”, In What Style Should We Bulild, Santa Monica.
  • Jimenez, J. F. 1862, “De la architectura”christiano-mahometana”, El arte en Espana, I, 11-16.
  • Kidson, P. 1967, The Medieval World, Landmark of the World’s Art, London.
  • Kitzinger, E. 1940, Early Medieval Art, The British Museum, London.
  • Kubach, H. E. 1978, Romanesque Architecture, History of World Architecture, Electa, Milan.
  • Langley, B. 1747, Gothic Architecture, Improved by Rules and Proportions, John Milan, London.
  • Martindale, A. 1967, Gothic Art, Thames and Hudson, Norwich.
  • McKitterick, R. 1999, The Frankish Kingdoms under the Carolingians, Pearson Education Limited, London.
  • McSweeney, A. 2017, “Mudejar and the Alhambresque: Spanish Pavilions at the Universal Expositions and the Invention of a National Style”, Art in Translation, 9/1, 50-70.
  • Middleton, R., Watkin, D. 1980, Neoclassical and 19th Century Architecture, Electa, Milan.
  • Möllinger, K. 1854, Elemente des Rundbogenstiles, Verlag von Emil Roller, Münih.
  • Müller-Mertens, E. 2020, “The Ottonians as king and emperors”, The New Cambridge Medieval History, 3, 31-266.
  • Özkan Altınöz, M. 2013, Idiosyncratic Narratives: Mudejar Architecture and Its Historiography in Spain, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
  • Özkan Altınöz, M. 2016. “Mudejar (Müdeccen) Mimarisi’nin İspanya Mimarlık Tarihi Referans Kaynaklarında Yaşadığı Sorunlar”, Megaron, 1/1 (3), 310-317.
  • Pugin, A. 1823, Specimens of Gothic Architecture, Architectural Library, London.
  • Pugin, A. W. 1895, The True Principles Pointed or Christian Architecture, John Grant, Edinburg.
  • Rickman, T. 1848, An Attempt to Discriminate the Stles of Architecture in England, John Henry Parker, London.
  • Ruskin, J. 2018, The Seven Lamps of Architecture Lectures on Architecture on Architecture and Painting The Study of Architecture, Gece Kitaplığı, Ankara.
  • Sözen, M. 1984, Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı 1923-1983, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
  • Summerson, J. 1993. Architecture in Britain 1530-1830, Yale University Press, New Haven.
  • Taş, K., Göksüçukur, B. 2019, “Osmanlı Dönemi Batıcılık, İslamcılık, Türkçülük Fikir Akımları ve Din”, Dini Araştırmalar Dergisi, 22/56, 463-488.
  • Tekeli, İ. 2009, “Kemalettin ve Eseri Hangi Ortamda Gelişti?”, Mimar Kemalettin ve Çağı: Mimarlık/Toplumsal Yaşam/Politika, TMMOB Mimarlar Odası ve Vakıflar Genel Müdürlüğü, Ankara, 23-39.
  • Tekeli, İ., İlkin, S. 1997, Mimar Kemalettin’in Yazdıkları, Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı, Ankara.
  • Thompson, E. P. 1991, The Making of the English Working Class, Penguin Books, Toronto.
  • Toman, R. 2007, Romanesque, Ullmann & Könemann, China.
  • Türkman, S. 2003, “Yusuf Akçura ve Ziya Gökalp”, Atatürk Dergisi, 3/4, 135-161.
  • Viollet le Duc, E. E. 2015, 19. Yüzyılda Gotik Üslup Üzerine, (çev. Alp Tümertekin), Janus Yayıncılık, İstanbul.
  • Von Bunsen, C. C. J. 1843. Die Basiliken des Christlichen Roms, Münih.
  • Von Mirbach, E. F. 1902, Die Drei Ersten Kirchen der Kaiserin für Berlin-Erlöser-Kirche, Himmelfahrt-Kirche, Gnaden-Kirche, Sittenfeld, Berlin.
  • Weigmann, R. 1841, “Gedanken über die Entwicklung eines zeitgemassen nationalen Baustyles”, Allgemeine Bauzeitung, 6, 207-214.
  • Yavuz, M. 2014, Bahnhofsarchitektur Der Anatolischen bahnen und der Bagdadbahn, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
  • Yavuz, Y. 2009, İmparatorluktan Cumhuriyete Mimar Kemaleddin 1870-1927, TMMOB Mimarlar Odası, Ankara.
  • Yıldız, F. 2016, Sevilla’da Mudejar Şehirciliği: 13.-15. Yüzyıllarda Hristiyan Şehirciliği Üzerindeki İslam Etkileri, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
  • Yiğitpaşa, N. T., Akın Ertek, G. 2020, “XVIII. Yüzyıl Berlin Kiliselerinde Neoklasik Üslup”, Amisos Dergisi, 5/8, 219-258.

XIX. YÜZYILDA MİMARİ ÜSLUP ARAYIŞLARINA ULUSALCILIK OLGUSUNUN ETKİSİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 11, 172 - 185, 26.12.2021

Gülferi Akın Ertek

https://doi.org/10.48122/amisos.992838

Öz

XVIII. yüzyıl Avrupası’nda Fransız Devrimi’nin sonucunda ortaya çıkan milliyetçilik olgusu, geçmişi arama adına atılan adımların en önemlileri olan arkeolojik kazıların hız kazanmasına ve özellikle Antik Yunan ve Roma medeniyetlerini ait kültür kalıntıları gün yüzüne çıkarılmasına neden olmuştur. Sanayi Devrimi sonrasında ulaşımdaki gelişmelere paralel olarak düzenlenen Büyük Tur’un etkisiyle de insanlar, medeniyetlerinin yeşerdiği coğrafyaları ziyaret ederek ataları olarak kabul ettikleri Antik Yunan ve Roma medeniyetlerinin kalıntılarını yerinde görme fırsatı bulmuşlardır. Bu gelişmelerin paralelinde XVIII. yüzyılda Avrupalılar, Antik Yunan ve Roma’nın mimarideki gelişmiş biçimlenişlerini, köken aidiyeti olgusuna bağlı olarak tekrar tercih etmeye başlamıştır. Bu uygulamalar yalnızca Avrupa’da değil, yine onların uygulamalarıyla hemen hemen tüm Dünya’ya yayılarak mimarlık ve sanat tarihinde “Neoklasisizm” olarak adlandırdığımız uluslararası bir üslup halini almıştır.
XIX. yüzyıla gelindiğinde ise bu ortak miras bazı uluslar tarafından hala ortak değer olarak görülse de herhangi bir milletin kendini diğer milletlerden ayrı ve üstün gösterme çabası paralelinde mimaride geçmişe dönüp, kendi öz şekillenişlerini arama, değerlendirme ve gün yüzüne çıkarma girişimi görülmektedir. Bu durumda da ortaya çıkarılan üslup ait olduğu milletin klasik mimarisinin yeniden ortaya çıkması şeklinde yorumlanabildiği için “Neoklasisizm” isimlendirmesiyle örtüşmektedir.
Bu bağlamda çalışmamızda, ulusalcılık olgusunun XIX. yüzyıl mimarlığına etkisi örneklem seçilen Neogotik, Rundbogenstil, Neomudejar ve I. Ulusal Mimarlık Akımı üzerinden anlatılarak sanat ve mimarlık tarihi alanlarında söz konusu üslupları değerlendirmede göz önünde bulundurulması gereken noktalara değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

mimari üslup Neoklasisizm arayış ulusal

Kaynakça

  • Açıkyıldız, B. 1997, 19. Yüzyıl Osmanlı Mimarlığı’nda Neo-Gotik Üslup, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
  • Aslanoğlu, İ. 2010, Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı 1923-1938, Bilge Kültür Sanat, İstanbul.
  • Bars, M. E. 2017, “Ziya Gökalp ve Türkçülük Üzerine Bazı Değerlendirmeler”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4/2, 38-51.
  • Baytar, İ., Beşkonaklı, J. 2016, Sultan Abdülmecid’in Bir Mimari: William James Smith, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, İstanbul.
  • Bloxam, M. H. 2018, The Principles of Gothic Ecclesiastical Architecture, Gece Kitaplığı, Ankara.
  • Bozdoğan, S. 2015, Modernizm ve Bir Ulusun İnşası, Metis Yayınları, İstanbul.
  • Bullen, J. B. 2004, “A Nineteenth-century Revival: Romanesque Revisited”, The Art Book, 11/3, 9-11.
  • Busch, H., Lohse, B. 1959, Baukunst der Romanik in Europe, Umschau Verlag, Frankfurt.
  • Can, C. 2020, İstanbul’un Yabancı ve Levanten Mimarları, Arketon, İstanbul.
  • Cephanecigil, V. G., Akın, G. 2010, “Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiyesinde Milliyetçilik ve Mimarlık Tarihi”, İTÜ Dergisi, 9/2, 29-40.
  • Clark, K. 1994, The Gothic Revival, Icon Editions, New York.
  • Curran, K. 1988, “The German Rundbogenstil and Reflection on the American Round-Arched Style”. Journal of the Society of Architectural Historians, 7, 351-373.
  • Damjanovic, D. 2017, “Byzantine Revival as National Style in Croatian Architecture 1910-1945”. International Conference: “Balkans Patterns in Urbanism and Architecture: Challenges”, 19-22.12.2017, Belgrade, 26.
  • Dolgner, D. 1993, Historismus: Deutsche Baukunst 1815-1900, E. A. Seemann, Leipzig.
  • Domingo, J. M. R. 1999. “Neomudejar versus neomusluman definicion y concepto el medievalismı islamico en Espana”, Espacio, Tiempo y Formai Serie VII. H. Del Arte, T. 12, 265-285.
  • Göğüş, C. 2015, Bir II. Alman İmparatorluğu Projesi: Kaiser Wilhelm Anıtı’ndan Alman Çeşmesi’ne, İstanbul Teknik Üniversitesi, Doktora Tezi, İstanbul.
  • Hübsch, H. 1828, “In What Style Should We Bulild?”, In What Style Should We Bulild, Santa Monica.
  • Jimenez, J. F. 1862, “De la architectura”christiano-mahometana”, El arte en Espana, I, 11-16.
  • Kidson, P. 1967, The Medieval World, Landmark of the World’s Art, London.
  • Kitzinger, E. 1940, Early Medieval Art, The British Museum, London.
  • Kubach, H. E. 1978, Romanesque Architecture, History of World Architecture, Electa, Milan.
  • Langley, B. 1747, Gothic Architecture, Improved by Rules and Proportions, John Milan, London.
  • Martindale, A. 1967, Gothic Art, Thames and Hudson, Norwich.
  • McKitterick, R. 1999, The Frankish Kingdoms under the Carolingians, Pearson Education Limited, London.
  • McSweeney, A. 2017, “Mudejar and the Alhambresque: Spanish Pavilions at the Universal Expositions and the Invention of a National Style”, Art in Translation, 9/1, 50-70.
  • Middleton, R., Watkin, D. 1980, Neoclassical and 19th Century Architecture, Electa, Milan.
  • Möllinger, K. 1854, Elemente des Rundbogenstiles, Verlag von Emil Roller, Münih.
  • Müller-Mertens, E. 2020, “The Ottonians as king and emperors”, The New Cambridge Medieval History, 3, 31-266.
  • Özkan Altınöz, M. 2013, Idiosyncratic Narratives: Mudejar Architecture and Its Historiography in Spain, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
  • Özkan Altınöz, M. 2016. “Mudejar (Müdeccen) Mimarisi’nin İspanya Mimarlık Tarihi Referans Kaynaklarında Yaşadığı Sorunlar”, Megaron, 1/1 (3), 310-317.
  • Pugin, A. 1823, Specimens of Gothic Architecture, Architectural Library, London.
  • Pugin, A. W. 1895, The True Principles Pointed or Christian Architecture, John Grant, Edinburg.
  • Rickman, T. 1848, An Attempt to Discriminate the Stles of Architecture in England, John Henry Parker, London.
  • Ruskin, J. 2018, The Seven Lamps of Architecture Lectures on Architecture on Architecture and Painting The Study of Architecture, Gece Kitaplığı, Ankara.
  • Sözen, M. 1984, Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı 1923-1983, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
  • Summerson, J. 1993. Architecture in Britain 1530-1830, Yale University Press, New Haven.
  • Taş, K., Göksüçukur, B. 2019, “Osmanlı Dönemi Batıcılık, İslamcılık, Türkçülük Fikir Akımları ve Din”, Dini Araştırmalar Dergisi, 22/56, 463-488.
  • Tekeli, İ. 2009, “Kemalettin ve Eseri Hangi Ortamda Gelişti?”, Mimar Kemalettin ve Çağı: Mimarlık/Toplumsal Yaşam/Politika, TMMOB Mimarlar Odası ve Vakıflar Genel Müdürlüğü, Ankara, 23-39.
  • Tekeli, İ., İlkin, S. 1997, Mimar Kemalettin’in Yazdıkları, Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı, Ankara.
  • Thompson, E. P. 1991, The Making of the English Working Class, Penguin Books, Toronto.
  • Toman, R. 2007, Romanesque, Ullmann & Könemann, China.
  • Türkman, S. 2003, “Yusuf Akçura ve Ziya Gökalp”, Atatürk Dergisi, 3/4, 135-161.
  • Viollet le Duc, E. E. 2015, 19. Yüzyılda Gotik Üslup Üzerine, (çev. Alp Tümertekin), Janus Yayıncılık, İstanbul.
  • Von Bunsen, C. C. J. 1843. Die Basiliken des Christlichen Roms, Münih.
  • Von Mirbach, E. F. 1902, Die Drei Ersten Kirchen der Kaiserin für Berlin-Erlöser-Kirche, Himmelfahrt-Kirche, Gnaden-Kirche, Sittenfeld, Berlin.
  • Weigmann, R. 1841, “Gedanken über die Entwicklung eines zeitgemassen nationalen Baustyles”, Allgemeine Bauzeitung, 6, 207-214.
  • Yavuz, M. 2014, Bahnhofsarchitektur Der Anatolischen bahnen und der Bagdadbahn, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
  • Yavuz, Y. 2009, İmparatorluktan Cumhuriyete Mimar Kemaleddin 1870-1927, TMMOB Mimarlar Odası, Ankara.
  • Yıldız, F. 2016, Sevilla’da Mudejar Şehirciliği: 13.-15. Yüzyıllarda Hristiyan Şehirciliği Üzerindeki İslam Etkileri, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
  • Yiğitpaşa, N. T., Akın Ertek, G. 2020, “XVIII. Yüzyıl Berlin Kiliselerinde Neoklasik Üslup”, Amisos Dergisi, 5/8, 219-258.
Toplam 50 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm MAKALELER / ARTICLES
Yazarlar

Gülferi Akın Ertek 0000-0002-8753-9206

Yayımlanma Tarihi 26 Aralık 2021
Gönderilme Tarihi 8 Eylül 2021
Kabul Tarihi 29 Kasım 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Cilt: 6 Sayı: 11

Kaynak Göster

Chicago Akın Ertek, Gülferi. “XIX. YÜZYILDA MİMARİ ÜSLUP ARAYIŞLARINA ULUSALCILIK OLGUSUNUN ETKİSİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME”. Amisos 6, sy. 11 (Aralık 2021): 172-85. https://doi.org/10.48122/amisos.992838.
 Kapak Resmi İndir

Tarihi aydınlatabilmek ümidi ile...

.................AMİSOS.................