ŞANLIURFA MÜZESİ’NDEN UZANAN SYMPOSİAST TİPİNDE İKİ ADET PİŞMİŞ TOPRAK FİGÜRİNİN İKONOGRAFİSİ

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 12, 139 - 154, 29.06.2022

Cennet Pişkin Ayvazoğlu

https://doi.org/10.48122/amisos.1074081

Öz

Bu makalede Şanlıurfa Müzesi'nde korunan uzanan symposiast tipinde iki pişmiş toprak figürin ele alınmaktadır. Figürinler makale içinde Figürin 1 ve Figürin 2 olarak adlandırılmış olup özellikle ikonografik açıdan değerlendirilmiştir. Figürin 1 sol yanına uzanmış, bir elinde çiçek çelengi diğer elinde olasılıkla bir içki kabı tutmaktadır. Bir klinede uzanmış olan Figürin 2'nin elindeki nesneler aşınma sebebiyle anlaşılamamaktadır. Ancak kolların konumunun Figürin 1 ile aynı olması sebebiyle benzer ikonografiye sahip olduğunu düşünüyoruz. Bu tipte figürinler MÖ VI. yy.dan Hellenistik Dönem içlerine kadar Akdeniz Havzası'nın batısındaki Yunan etki alanında görülürken Hellenistik Dönem'den itibaren Mezopotamya’da görülmeye başlar. Benzerlerini yakındaki Zeugma'da bulduğumuz figürinlerin Yunan örneklerinden bilinmeyen bir ikonografiye sahip oldukları anlaşılmıştır. Figürinlerin elinde bulunan ve ölü kültü ile ilgili özel bir anlama sahip olan çiçek çelengi, tipin mezar ikonografisi ile ilgili anlama sahip olduğu yönündeki düşünceyi güçlendirmektedir.
Bu makale ile figürinlerin tanıtılarak repertuvara kazandırılması ve gerek aynı tipteki figürinlerin gerekse tipin betimlendiği diğer eserlerin ikonografisine katkıda bulunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

pişmiş toprak figürin, symposiast, ikonografi

Kaynakça

• Ağtürk, T.Ş.-Arlan, N. 2015, A Terracotta Treasure at Assos, İstanbul.
• Allen, H.L. 1974, “Excavations at Morgantina (Serra Orlando), 1970-1972: Preliminary Report XI” AJA 78-74, 361-383, 2016
• Amann, P. 2016, “"Banquet and Grave". The Material Basis, Aims and First Results of a Recent Research Project” Dining and death: interdisciplinary perspectives on the 'funerary banquet' in ancient art, burial and belief, Leuven, Peeters.
• Baughan, E.P., 2011, “Sculpted Symposiasts of Ionia” AJA 115-1, 19-53.
• Bell, M. 1981, Morgantina Studies Volume I. The Terracottas, Princeton.
• Bencze, A. 2010, “Symposia Tarentina. The artistic sources of the first Tarentine banqueter terracottas” BABesch 85, 25-41.
• Burr, D. 1934, Terra-cottas from Myrina in the Museum of Fine Arts, Boston, Vienna.
• Carpenter, T.H. 2007, Antik Yunan’da Sanat ve Mitoloji, İstanbul.
• Çekilmez, M. 2015, Tire Müzesi Hellenistik ve Roma İmparatorluk Dönemi Mezar Stelleri, İzmir.
• Dentzer, J.M. 1982, Le motif du banquet couché dans le Proche-Orient et le monde grec du VIIe au IVe siècle avant J.-C., Rome. Dieudonne-Glad, N. vd. 2013, Zeugma V Les objets, Lyon.
• Draycott C.M. 2016, “Drinking to Death: the Totenmail, Drinking Culture and Funerary Representation in Late Archaic and Achaemenid Western Anatolia” Dining and death: interdisciplinary perspectives on the 'funerary banquet' in ancient art, burial and belief, Leuven, Peeters.
• Dunbabin, K.M.D. 2003, The Roman banquet. Images of conviviality, Cambridge.
• Dunbabin K.M.D. 2008, “Domestic Dionysus ? Telete in mosaics from Zeugma and the Late Roman Near East” JRA 21/1, 193-224. Fıratlı, N. 1965, “İstanbul’un Yunan ve Roma Mezar Stelleri” Belleten XXIX /114, 263-328.
• Gingras, J.-Aylward, W. 2013, “Terracotta Figurines” Excavations at Zeugma: Conducted by Oxford Archaeology, Los Altos, California. Grandjouan, C. 1961, The Athenian Agora: Terracottas and Plastic Lamps of the Roman Period, Princeton, New Jersey.
• Hasselin Rous, I. 2015, “Yunan ve Roma Dönemleri Pişmiş Toprak Figürinleri” Antik Anadolu’nun Tanıkları: Muharrem Kayhan Koleksiyonu, İzmir.
• Higgins, R.A. 1969, Catalogue of the Terracottas in the Department of Greek and Roman Antiquities British Museum (Text-Plates), London.
• Ingen, W.v. 1939, Figurines from Seleucia on the Tigris. Discovered by the expeditions conducted by the University of Michigan with the cooperation of the Toledo Museum of art and the Cleveland Museum of Art, 1927-1932, Ann Arbor.
• Kingsley B.M. 1979, “The Reclining Heroes of Taras and Their Cult” CalifStClAnt 12, 201-220.
• Klengel Brandt, H-Cholidis, N. 2006, Die Terrakotten von Babylon im Vorderasiatischen Museum in Berlin / Teil 1 . Die anthropomorphen Figuren, Saarwellingen.
• Langin Hooper S.M. 2007, “Social Networks and Cross-Cultural Interaction: A New Interpretation of the Female Terracotta Figurines of Hellenistic Babylon”, OJA 26-2, 145-146.
• Langin Hooper S.M. 2014, “Terracotta Figurines and Social Identities in Hellenistic Babylonia” Critical Approaches to Ancient Near Eastern Art, Boston; Berlin, 451-479.
• Langin-Hooper S.M. 2016, “Seleucid-Parthian Figurines from Babylon in the Nippur Collection: Implications og Misattribution and Re-evaluating the Corpus” IRAQ 78, 49-77.
• Lebe, F. 2013, İDÇ Nekropolü'nde 2009-2011 Yılları Arasında Mezar Dışından Gelen Figürinler, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir.
• Legrain, L. 1930, Terracottas from Nippur, Philadelphia.
• Menegazzi, R. 2019, “A Look from the Outside: Mediterranean Influences on the Terracotta Figurines from Seleucia on the Tigris” Hellenistic and Roman Terracottas, Leiden; Boston, 395-401.
• Merker, G.S. 2000, Corinth XVIII-4: The Sanctuary of Demeter and Kore: Terracotta Figurines of the Classical, Hellenistic, and Roman Periods, Princeton.
• Milleker, E.J. 2000, The Year One: Art of the Ancient World East and West, New York.
• Muller, A. 2009, “Artisans, techniques de production et diffusion. Le cas de la coroplathie” L'artisanat en Grèce ancienne : les productions, les diffusions ; Actes du colloque de Lyon (10-11 décembre 1998), 91-106.
• Newhall Stillwell, A.1952, Newhall Stillwell, Corinth XV-2: The Potters' Quarter: The Terracottas, Princeton/New Jersey.
• Nicholls, R.V. 1995, “The Stele-Goddess Workshop: Terracottas from Well U 13:1 in the Athenian Agora” Hesperia 64, 405-492.
• Önal, M. 2012, “Fouilles du Musée de Gaziantep dans la Maison de Poséidon (ou Maison 1) et la Maison de l'Euphrate (ou Maisons 2 et 3). Années 1999-2000” Zeugma I - Foilles de L'Habitat 1 la Mosaique de Pasiphae, Varia Anatolica XXVI, 65-182.
• Önal, M. 2013, Poseidon-Euphrates Evleri: Belkıs / Zeugma, İstanbul.
• Özcan, F. 2012, “Grek ve Roma Dünyasında Gül” Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 16, 1-29.
• Perdrizet, P. 1900, “Inscriptions de Philippes: Les Rosalies”, BCH 24, 1900, 299-323.
• Polat, G. 1998, Anadolu Akhaemenid Dönemi Plastik Eserleri, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Ana Bilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir.
• Riggs, C. 2005, The Beautiful Burial in Roman Egypt. Art, İdentity, and Funerary Religion, Oxford, New York.
• Roberts, J. 2007, Oxford Dictionary ot he Classical World, Oxford, NewYork.
• Robinson, D.M. 1952, Robinson, Excavations at Olynthus XIV. Terracottas, Lamps, and Coins Found in 1934 and 1938, Baltimore.
• Şahin, M., 2012, “Bursa İli Yüzey Araştırması-2011-Mudanya-Harmancık” AST 30/1, 101-114.
• Tanrıverdi, İ. 2020, “Religious Festivals and Traditions: An Assesment of Terracotta Figurines in Domestic Contexts” Zeugma. Between Two Worlds: The Houses and Tombs of Zeugma from Life to Eternity, İstanbul, 266-275.
• Thompson, D.L, 1982, Mummy Portraits in the J. Paul Getty Museum, Malibu.
• Topper, K. 2012, The Imagery of the Athenian Symposium, New York.
• Uysal, T-Bulgan, F. 2016, The Gaziantep Zeugma Mosaic Museum / Mozaik Müzesi, İstanbul.
• Walter-Karydi, E. 1985, “Genelaos” AM 100, 91-104.
• Wetsh-Hansen S.M. 2011, ,“Cultural Interaction and the Emergence of Hybrids in the Material Culture of Hellenistic Mesopotamia: An Interpretation of Terracota Figurines, Ceramic Ware and Seal Impressions” From Pella to Gandhara Hybridisation and Identity in the Art and Architecture of the Hellenistic East, Oxford, 103-116.
• Yaman, H. 2013, Zeugma Mezar Stelleri, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• Yaman, H. 2019, “Death in Zeugma: A Survey of the Tombs” Anadolu / Anatolia 45, 125-168.