Türkiye’de Okul Sağlığı ve Yasal Durum

Yıl 2013, Cilt: 13 Sayı: 2, 71 - 81, 11.03.2014

Cihangir Özcan Selçuk Kılınç Hakan Gülmez

Öz

Özet: Ülkemizde son yıllarda sağlık hizmetlerinin sunumuna ilişkin sistem değişerek Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirmesi’nden, Aile Hekimliği Uygulaması’na geçilmiştir. Aile Hekimliği Uygulaması içerisinde okul sağlığı hizmetlerinin yeri, bu hizmetlerin yürütülmesinde önemli bir nokta olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’de 2011-2012 Eğitim Öğretim döneminde okul öncesi ile birlikte ilk ve orta öğrenimde 17 milyon öğrenci vardır ve bu rakam nüfusun % 22,5’ini oluşturmaktadır. Sayıları 800.000’i aşan öğretmen ve okul çalışanı da okul sağlığı kapsamında değerlendirilmelidir. Bu derlemede okul sağlığı konusunda Dünya’da ve Türkiye’de okul sağlığı hizmetleri ile yasal durum incelenmiş, günümüzde yürütülen okul sağlığı hizmetlerinin iyileştirilmesine yönelik önerilerin sunulması amaçlanmıştır. Dünyada okul sağlığı programları 19. yüzyılda uygulanmaya başlamış, özellikle gelişmiş ülkelerde 20. yüzyılın ilk yıllarında okul sağlığı uygulamaları rutin hizmet kapsamına alınmıştır. Ülkemizdeki Aile Hekimliği Uygulaması’nda okul sağlığı hizmetleri, aile hekimi ile Toplum Sağlığı Merkezi (TSM) arasında paylaşılmaktadır. Türkiye’de ‘Okul Sağlığı Hizmetleri’ ile ilgili yasal bazı düzenlemeler olmasına karşın yeterli bir şekilde verildiğini söylemek zordur. Gerekli yasal düzenlemelerin yapılarak sorumlulukların belirgin hale getirilmesi okul sağlığı hizmetlerinin daha iyi verilebilmesini sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

Okul Sağlığı, sağlık ekibi, hemşire

School Health and Legal Status In Turkey

Öz

The system related to the presentation of health care has changed in our country in recent years so that; Socialization of Health Services has changed to Family Medicine Practice. The conduct of school health services emerges as an important point in Family Medicine Practice. In the 2011 – 2012 education period, there are seventeen million students in primary, secondary and pre-school education periods in Turkey and this figure is 22.5% of the population. More than 800.000 teachers and school employees should be evaluated within the scope of school health. In this review, school health services and the legal status in the world and in Turkey are examined and presenting proposals for the improvement of school health services is aimed. In the world, school health programs have began at 19th century and school health services have been included in routine applications at the early years of 20th century especially in developed countries. School health services are shared between family physicians and Community Health Centers in our country. Although there are some legal arrangements about “School Health Services” in Turkey, it’s difficult to say that services are given sufficiently. By performing the necessary legal arrangements to clarify responsibilities, better school health services.can be provided.

Anahtar Kelimeler

School Health, Health Team, Nurse

Kaynakça

• Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 20.12.2001 tarih ve 8597 sayılı Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönergesi.
• Aile Hekimliği Kanunu, Resmi Gazete, Sayı 5258 Tarih 2004 (Değişiklik Sayı 6354 Tarih 12.07.2012).
• Aile Hekimliği Yönetmeliği, Resmi Gazete, Sayı 27591 Tarih 25.05.2010.
• Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 03.08.2011 tarih ve 25143 Sayılı Toplum Sağlığı Merkezleri Kurulması Ve Çalıştırılmasına Dair Yönerge.
• Kadıoğlu S, Edisan Z, Kadıoğlu F. Okul Sağlığı Tarihçesinden Bir Yaprak: M.Cemal’in “Yeni Mektep Hıfzıssıhhası” Kitabı. Lokman Hekim Journal, 2012;2(3):58-72.
• Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. http://www.unicef.org/ turkey/crc/_cr23a.html Erişim Tarihi:15.11.2012.
• Hikmet P. Okul Sağlığı. Bertan M, Güler Ç. (eds) Halk Sağlığı Temel Bilgiler (içinde) Güneş Kitabevi, Ankara, 1997:210-224.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu), www.tuik.gov.tr Erişim Tarihi: 25.10.2012.
• Özcebe H. Okul Sağlığı. In: Aslan D. (Ed). Halk Sağlığı İle İlgili Güncel Sorunlar ve Yaklaşımlar. Ankara Tabip Odası, Ankara, 2009:114-7.
• Özcebe H, Ulukol B, Mollahaliloğlu S, Yardım N ve Kahraman F (eds). Sağlık Hizmetlerinde Okul Sağlığı Kitabı. T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzısıhha Mektebi Müdürlüğü. Yücel Ofset, Ankara, 2008.
• Rosen G. A History of Public Health: Expanded Edition. 1993:341-93.
• Ergün A. Hemşirelik bakımı sınıflama modelleri doğrultusunda okul sağlığı hemşireliği uygulamaları, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, 2003.
• Demirezen E.11- 17 yaş grubu okul çağı çocuklarda koroner kalp hastalığı risk etmenlerinin belirlenmesi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1999.
• İstanbul Üniversitesi Çocuk Sağlığı Enstitüsü, İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü, Çocuk Sağlığı Derneği. Türkiye’de Okul Sağlığı Hizmetlerinin Geliştirilmesi için Öneriler, Uzman Komite Raporu, Mayıs 2004, İstanbul.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Resmi Gazete, Sayı 2709 Tarih 07.11.1982.
• Fişek N. Halk Sağlığına Giriş, Çağ Matbaası, Ankara,1995: 158Umumi Hıfzıssıhha Kanunu, http://www.mevzuat.adalet. gov.tr/html/487.html Erişim Tarihi: 13.11.2012.
• Özcebe H, Ulukol B, Pekcan H. TUSAK Birinci Basamak Sağlık Çalışanlarına Yönelik Okul Sağlığı Rehberi, 2007 s.13 http://www.hm.saglik.gov.tr/zehirlenmeler/ OkulSagligi.pdf Erişim Tarihi:13.12.2012. 1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu, Erişim Adresi: http://www. Odevsel.com/eğitim/2364/5-1739-sayilimilli-egitim-temel-kanunu.html, Erişim Tarihi: 13.12.2012. 11.1976 tarih ve 15764 Sayılı Resmi Gazete yayınlanarak Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Sağlık Merkezlerinin Kuruluş ve Çalışmaları Hakkındaki Yönetmelik. 01.2005 tarih ve 25705 Sayılı Resmi Gazete yayınlanarak yürürlüğe giren Bazı Kamu Kurum ve Kuruluşlarına ait Sağlık Birimlerinin Sağlık Bakanlığına Devri Hakkındaki Kanun.
• Şimşek Z. Halk Sağlığı Anabilim Dalı Destekli Okul Sağlığı Programı Uygulama Örneği. 2.Ulusal Okul Sağlığı Sempozyumu 17-18 Mayıs 2012, Adana. 07.1996 tarih ve 22692 sayılı resmi gazetede yayınlanan Gıda Üretim ve Satış Yerleri Hakkında yönetmelik. 27 Mayıs 2004 tarihinde 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararname’de yapılan değişiklik.
• Göçmen L. Okul Sağlığında Mevzuat, Örgütlenme ve Mevcut Durum. Birinci Ulusal Okul Sağlığı Sempozyumu, Mersin 21-22 Mayıs 2010. Erişim: (http://www.okulsagligi. org/anasayfa/images/stories/DOSYALAR/MERSIN_2010/ SUNU_02_GOCMEN_OKUL_SAGLIGI_MEVZUAT.ppt).
• Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün 01.02.2005 tarih ve 1276 sayılı Okul Sağlığı Hizmetleri Hakkında Genelge.
• Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün 11.09.2008 tarih ve 58 sayılı 2008/58 Numaralı Okul Sağlığı Hizmetleri Genelgesi.
• Milli Eğitim Bakanlığı Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığının Okul Kantinlerinin denetimi ve Uyulacak Hijyen Kuralları konulu 17.04.2007 tarihli ve 1008 Sayılı 2007/33 Numaralı Genelgesi. 04.2007 tarih ve 26490 sayılı resmi gazetede yayınlanan Belediye Zabıta Yönetmeliği.
• Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşların Teşkilat ve Görevleri Hakkında 663 Sayılı Kanun Hükmündeki Kararname. Resmi Gazete Sayı 28103 Tarih 02.11.2011.
• Toplum Sağlığı Merkezleri Performans Değerlendirme Kılavuzu, Erişim Adresi: http://www.tkhk.gov.tr, Erişim Tarihi: 21.11.2012. 06.2010 tarih ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu.
• Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında 652 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname Resmi Gazete Sayı 18054 Tarih 14.09.2011.
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, Erişim Adresi: http://mtegm.meb.gov.tr Erişim Tarihi: 08.12.2012. 19 Nisan 2011 tarih ve 27910 sayılı resmi gazete yayınlanan Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik.