Türkiye’de Katastrofik Sağlık Harcamaları ve Sağlık Hizmetlerinden Memnuniyet Oranı ile İlişkisi

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 1, 22 - 30, 30.03.2018

Mehmet Atasever , Zafer Karaca Selim Yavuz Sanisoğlu , Afra Alkan Hasan Bağcı

https://doi.org/10.17098/amj.409061

Öz

Amaç:
Çalışmamızda Türkiye’de sağlık hizmetlerinden
memnuniyet oranı, katastrofik sağlık harcaması yapan hane oranı ve cepten
yapılan sağlık harcamalarının toplam sağlık harcaması içindeki payı arasındaki
ilişki araştırıldı.

Materyal
ve Metot: Türkiye’ de
2002–2015 yılları arası sağlık hizmetleri memnuniyet oranı ile aynı yıllar
arasında katastrofik sağlık harcaması yapan hane oranı ve cepten yapılan sağlık
harcamasının toplam sağlık harcaması içindeki payı arasındaki istatiksel ilişki
Pearson korelasyon analiz ve doğrusal regresyon analizi ile incelendi.

Bulgular: Katastrofik sağlık harcaması yapan hane
oranı ile sağlık hizmetlerinden memnuniyet oranı arasında kuvvetli negatif bir
ilişki olduğu belirlendi. Buna göre, katastrofik sağlık harcaması yapan hane
oranında %0,1 oranında bir azalışın, memnuniyet oranında %4,89 (%95 GA: %3,37 -
%6,40) artış meydana
getirdiği görüldü. Cepten yapılan sağlık harcamasının toplam sağlık harcaması
içindeki payı ile sağlık hizmetlerinden memnuniyet oranı arasında negatif bir
ilişki olduğu ve cepten yapılan sağlık harcamasının toplam sağlık harcaması
içindeki payının %1 oranında azalmasıyla memnuniyet oranında %2,75 (95% GA:
%0,16 - %5,34) oranında bir artış meydana getirdiği sonucuna ulaşıldı.
Katastrofik sağlık harcaması yapan hane oranı bilindiğinde cepten yapılan
sağlık harcamasının toplam sağlık harcaması içindeki payının sağlık
hizmetlerinden memnuniyet oranı üzerindeki etkisinin anlamlı olmadığı görüldü
(0,672).

Sonuç: Bireylerin cepten yapılan sağlık harcamaları
azaldıkça katastrofik sağlık harcaması yapan hane oranının azaldığı, bu durumun
diğer etmenlerle birlikte sağlık hizmetlerinden memnuniyeti arttırdığı ve Türkiye’de kapsayıcı sağlık politikaları
sonucu oluşturulan kamu finansman modelinin yoksulluk
oluşturma kapasitesinin düşük
olduğu tespitinde bulunulmuştur. Ancak son yıllarda kamu sağlık hizmeti
sunucuları dışındaki hizmet sunucularına
ödenen ilave ücret tavanının iki katına çıkarılması ve üniversite
hastanelerinde öğretim üyelerinin
sunmuş olduğu sağlık hizmetlerinden ilave ücret alınabilmesine imkân tanınması
gibi uygulamaların katastrofik sağlık harcaması yapan hane oranının
yükselmesine önemli etkisi olduğunu söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Katastrofik sağlık harcaması, cepten sağlık harcamasının toplam sağlık harcaması içindeki payı, sağlık hizmetlerinden memnuniyet oranı

Catastrophic Health Expenditures in Turkey and the Relationship with Satisfaction Rate for Health Services

Öz

Objectives: In our study, the
relationship between the rate of satisfaction for health services in Turkey,
the rate of catastrophic health spending households and out-of-pocket health
spending margin of total health expenditure were examined.

Materials and Methods: In this study,
the catastrophic household budget from 2002 to 2015 was examined together with
the data from Life Satisfaction Survey of the same years for the satisfaction
rate of health care and for the role of pocket health spending in total health
spending. Pearson correlation and linear regression analysis were performed to reveal the
possible relationships.

Results: There is a negative and
strong relationship between the satisfaction rate of health services, the ratio
of households making catastrophic health spending and the ratio of out-of-pocket
health spending within health spending. 4.89% (95% CI: 3.37% - 6.40%) increase is
observed in the satisfaction rate by 0.1% decrease in households with
catastrophic health spending. It was found that 2.75% (95% CI: 0.16% - 5.34%)
increase in the satisfaction rate with other factors could be observed by
decreasing the share of out-of-pocket health expenditure in total health
expenditure by 1%. When the ratio of households making catastrophic health
spending was known, the effect of the ratio of out-of-pocket health spending
within health spending on the satisfaction rate of health services was
insignificant (p=0.672).

Conclusion: As the out-of-pocket
expenditures decrease, the ratio of households making catastrophic health
spending decreases, thus the satisfaction with health services tends to
increase and the public financing model in Turkey derived by the inclusive
health policies has low capacity of creating poverty. Applications such as the
increase of the extra salary paid to the non-public service providers in recent
years and the extra fees of the health services offered by the teaching staff
in the university hospitals are significant effects on the increase of
household ratios within the catastrophic health expenditure.

Anahtar Kelimeler

Catastrophic health expenditure, Out-of-pocket health expenditure share in total health

Kaynakça

• 1. Türkiye İstatistik Kurumu [İnternet]. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16161 Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2014b. (Erişim Tarihi: 15.11. 2017).
• 2. Feldsteh PJ. Health care economics. 4th ed. Albany: Ny delmar Publisher; 1993.
• 3. Getzen TE. Health care is an individual necessity and a national luxury: applying multilevel decision models to the analysis of health care expenditures. J Health Econ. 2000;19(2):259-70.
• 4. Rubin R, Kenneth K. Out-of-pocket health expenditure differentials between elderly and non elderly household. The Gerentologist. 1993;33(5):595-602.
• 5. Tokatlıoğlu İ, Tokatlıoğlu Y. Türkiye’de 2002-2011 yılları arasında katastrofik sağlık harcamalarının yoksulluk yaratma kapasitesi. Ekonomik Yaklaşım. 2014;24(87):1-36.
• 6. T.C. Sağlık Bakanlığı [İnternet]. http://www.sagem.gov.tr/dosyalar/SIY_2015.pdf Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2015. (Erişim Tarihi: 24.10.2017).
• 7. T.C. Sağlık Bakanlığı [İnternet]. https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/5119,yilliktrpdf.pdf Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2014. (Erişim Tarihi: 16.10.2017).
• 8. Dünya Sağlık Örgütü [İnternet] http://www.who.int/gho/publications/world_health_statistics/2016/en/ World Health Statistics 2016. (Erişim Tarihi: 02.10.2017).
• 9. Liu Y, Çelik Y, Şahin B. Türkiye’ de sağlık ve ilaç harcamaları ve ilaç geri ödeme politikası. Sağlıkta Umut Vakfı (Suvak); 2003. www.suvak.org.tr, (Erişim Tarihi: 24.10.2017).
• 10. Özgen H, Tatar M. Sağlık hizmetleri finansmanında informal ödemeler. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2008;11(1):104-28.
• 11. Wagstaff A, Van Doorslaer E. Catastrophe and impoverishment in paying for health care: with applications to Vietnam 1993-1998. Health Economics. 2003; 12(11):921-34.
• 12. Sülkü SN, Bernard D. Financial burden of health expenditures in Turkey. Iranian J Publ Health. 2012;41(3):48-64.
• 13. Liu Y, Çelik Y, Şahin B. Türkiye’de sağlık ve ilaç harcamaları. Sağlıkta Umut Vakfı (Suvak); 2005. www.suvak.org.tr, (Erişim Tarihi: 24.10.2017).
• 14. Wagstaff A, Van Doorslaer E. Catastrophe and impoverishment in paying for health care: with applications to Vietnam 1993-1998. Health Economics. 2003;12(11):921-34.
• 15. Dünya Sağlık Örgütü [Internet], http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/69030/1/EIP_HSF_DP_05.2.pdf, Xu K. (Erişim Tarihi: 24.10.2017). 16. Yereli A, Köktaş A, Selçuk I. Türkiye’de katastrofik sağlık harcamasını etkileyen faktörler. Sosyoekonomi. 2014;22(22):274-96.
• 17. Türkiye İstatistik Kurumu [İnternet]. http://www.tuik.gov.tr/jsp/duyuru/upload/yayinrapor/Katastrofik_Saglik_Harcamalari_2014_TR.pdf Türkiye’de Katastrofik Sağlık Harcamaları, 2015e. (Erişim Tarihi: 1.10.2017).
• 18. Türkiye İstatistik Kurumu [İnternet]. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16202 Hane Halkı Tüketim Harcaması 2013. (Erişim Tarihi: 08.10.2017).
• 19. Türkiye İstatistik Kurumu [İnternet]. http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id=1068 (Erişim Tarihi: 02.11.2017). 20. Türkiye İstatistik Kurumu [İnternet]. https://biruni.tuik.gov.tr/yayin/views/visitorPages/index.zul (Erişim Tarihi: 03.09.2017).
• 21. OECD [Internet]. http://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=HEALTH_REAC (Erişim Tarihi: 14.10.2017).
• 22. Sosyal Güvenlik Kurumu. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari İstatistik Yıllıkları 2014. (Erişim Tarihi: 10.11.2017).
• 23. Atasever M. Türkiye sağlık hizmetlerinin finansmanı ve sağlık harcamalarının analizi-2002-2013 Dönemi. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı; 2014.