Meme Kanseri Hastalarının Yakınlarında Yaşam Kalitesinin ve Bakım Yükünün Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 2, 164 - 174, 25.06.2018

Hesna Gül Çeler , Beyhan Cengiz Özyurt Hüseyin Elbi Fatih Özcan

https://doi.org/10.17098/amj.435259

Cited By: 3

Öz

Amaç: Meme kanseri kadınlarda en sık
görülen kanser olması nedeniyle önemlidir. Literatürde meme kanserinin ailenin
hastalığı olarak değerlendirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Bu çalışmada,
meme kanserli hasta yakınlarının sosyodemografik özellikleri ile bakım yükleri
ve yaşam kaliteleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır.

Materyal
ve Metot: Çalışmamıza
Manisa Celal Bayar Üniversitesi Hafsa Sultan Hastanesi Tıbbi Onkoloji ve
Radyasyon Onkolojisi polikliniklerine Kasım 2016-Mart 2017 tarihleri arasında
başvuran 100 meme kanserli hastanın öncelikli yakını dâhil edilmiştir. Veri
toplama aracı olarak sosyodemografik form, Zarit Bakıcı Yükü Ölçeği, WHOQOL
BREF-TR (Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği – Türkçe Ulusal Kısa Sürümü)
kullanılmıştır. Anketler yüz yüze görüşme tekniği ile araştırmacı tarafından
uygulanmıştır.
Bulgular: Meme kanserli hasta yakınlarının %68,00 oranında erkek ve %54,00
oranında hastanın eşi olduğu, %56,00 oranında ilköğretim eğitim seviyesinde,
%53,00 oranında gelir düzeylerinin orta düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Yaşam kalitesi sosyal alan puanının erkek cinsiyette ve hastaya yakınlığa göre
eşlerde daha düşük olduğu; bakım verenin yaş ortalaması arttıkça sosyal alanda
yaşam kalitesinin azaldığı; gelir seviyesi arttıkça çevresel, ulusal çevresel
ve sosyal alanda yaşam kalitesinin arttığı; eğitim seviyesi arttıkça çevresel
ve ulusal çevresel alanda yaşam kalitesinin arttığı; bakım verme süresi
açısından ilk 6 ay sosyal alan yaşam kalitesi puanlarının en yüksek düzeyde
olduğu ve bakım yükü arttıkça çevresel, ulusal çevresel ve sosyal alanda yaşam
kalitesinin azaldığı, bakım yükünün ise gelir seviyesi azaldıkça arttığı,
cerrahi, kemoterapi, radyoterapi süreçlerini tamamladıktan sonraki süreçte daha
fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Sonuç: Meme kanserli hasta
yakınlarının bakım yükleri ve yaşam kaliteleri periyodik aralıklarla
değerlendirilmeli, meme kanserli hastalar kadar onlara bakım veren hasta
yakınları; sosyoekonomik durumları göz önünde bulundurularak sosyal açıdan,
özellikle hastanın eşi eğitim açısından desteklenmelidir. Bakım verenlerin
eğitim alanında, sosyal ve ekonomik alanda gereksinimlerinin belirlenmesi ve
karşılanması, sorunlarının göz ardı edilmemesi gerekmektedir. Böylece bakım
verenlerin bakım yüklerinin azaltılması ve yaşam kalitelerinin iyileşmesi, meme
kanseri tedavisi alan hastaların tedavi süreçlerini ve hastalıkla başa çıkabilme
çabalarını da olumlu etkileyecektir.

Anahtar Kelimeler

Bakım veren, bakım yükü, meme kanseri, yaşam kalitesi

The Evaluation of Quality of Life and Caregiver Burden for the Relatives of Breast Cancer Patients

Öz

Objectives: Breast cancer is vital because it’s the most frequent type of cancer observed in women. It’s stressed in the literature that breast cancer needs to be considered as a family disease. In this study, the aim is to examine the relationship between the sociodemographic characteristics as well as the burden of caregiving on the patient’s relatives and their life quality. 
Materials and Methods: The close relatives of 100 patients with breast cancer admitted to the Medical Oncology and Radiation Oncology Polyclinics of Hafsa Sultan Hospital in Manisa Celal Bayar University between November 2016 and March 2017, are included in our study. As data collection tool, sociodemographic form, the Zarit caregiver burden scale, WHOQOL BREF-TR (World Health Organization Quality of Life Scale – Turkish national short version) were used. Surveys were implemented by the researcher with face-to-face interview technique.
Results: The results show that 68.00% and 54.00% of patient relatives with breast cancer are male and are the patient's spouses, and 56.00% and 53.00% are at the primary education level and at the middle-income level, respectively. The results are as follows: Life quality score in social domain is lower in males and spouses when considered in terms of kinship. As age average of caregivers increases, their life quality decreases in social domain. As income level goes up, life quality in environmental, national environmental and social domain increases. When education level arises, life quality increases in environmental and national environmental domain. In terms of caregiving period, the first six months have the highest scores of life quality in social domain and as caregiving burden rises, life quality in environmental, national environmental and social domain reduces. Moreover, when income level decreases, caregiving burden increases and it rises dramatically in the period after surgical, chemotherapy, radiotherapy processes are completed. 
Conclusion: Caregiving burdens and life quality of patient’s relatives should be evaluated at periodic intervals. Both patients with breast cancer and patient relatives, especially spouses, should be supported in terms of education by their socio-economic conditions being taken into consideration. The educational, social and economic needs of caregivers should be determined and fulfilled and their problems should not be ignored. In that way, burdens of the caregivers would be reduced and their life quality would improve and this would have a positive impact on the treatment process of the patients and on their efforts to cope with the cancer. 

Anahtar Kelimeler

Caregivers, caregiver burden, breast cancer, quality of life

Kaynakça

• 1. American Cancer Society. Cancer Facts & Figures 2016 http://www.cancer.org/acs/groups/content/@research/documents/document/acspc-047079.pdf, (Erişim tarihi: 9.12.2016).
• 2. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı http://kanser.gov.tr/daire-faaliyetleri/kanseristatistikleri/1793-2013-yılı-türkiye-kanser-istatistikleri.html, (Erişim tarihi: 9.12.2016).
• 3. Akdeniz E. Meme Kanseri Olan Evli Kadın Hastaların Eşler Arası Uyum ve Baş Etme Biçimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2012;3(2):53-60.
• 4. Babacan GA. Meme kanserinde psikososyal sorunlar ve destekleyici girişimler. Meme Sağlığı Dergisi 2006;2(3):129-35.
• 5. Stanton AL, Danoff-Burg S, Huggins ME. The first year after breast cancer diagnosis: hope and coping strategies as predictors of adjustment. Psychooncology 2002;11:93-102.
• 6. Orak O, Sezgin S. Kanser Hastasına Bakım Veren Aile Bireylerinin Bakım Verme Yüklerinin Belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2015;6(1):33-9.
• 7. Özbaş A. Meme Kanserli Ailelerde Sorunlar Ve Çözümler. Meme Sağlığı Dergisi 2006;2(3):115-7.
• 8. Aslan G. Meme Kanseri Olan Bireylerin Birinci Derece Akrabalarının Bilgi ve Destek Gereksinimlerinin Saptanması. Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir; 2006.
• 9. Mystakidou K, Tsilika E, Parpa E, Galanos A, Vlahos B. Caregivers of advanced cancer patients: feelings of hopelessness and depression. Cancer Nurs 2007;30:412–8.
• 10. Kitrungroter L, Cohen MZ. Quality of life of family caregivers of patients with cancer: a literature review. Oncol Nurs Forum 2006;33:625–32.
• 11. Koç Z, Sağlam Z , Çınarlı T. Kanser Tanısı Almış Olan Bireylere Bakım Veren Hasta Yakınlarının Bakım Verme Yükü İle Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi 2016;1:1.
• 12. Karabuğa H, Pınar R. Kanserli Hastalara Bakım Veren Aile Üyelerinin Yaşam Kalitesi Ve Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2013;15(2):1-16.
• 13. Şahin ZA, Polat H, Ergüney S. Kemoterapi alan hastalara bakım verenlerin bakım verme yüklerinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2009;12(2):1-9.
• 14. Atagün Mİ, Balaban ÖD, Atagün Z, Elagöz M, Özpolat AY. Kronik hastalıklarda bakım veren yükü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2011;3:513-52.
• 15. Johansson FG, Lachica EM, Fall-Dickson JM, Kennedy J. Psychological distress, fatigue, burden of care, and quality of life in primary caregivers of patients wiht breast cancer undergoing autologous bone marrow transplantion. Oncol Nurs Forum 2004;31:1161-9.
• 16. Tosun A, Doğan S, Tekinsoy P, Zincir H. Radyoterapi Uygulanan Kanser Hastalarının Bakım Vericilerinin Bakım Verme Yükü Ve Yaşam Kalitesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2015;18(1):9-16.
• 17. Given BA, Given CW, Kozachik S. Family support in advanced cancer. Cancer J Clin 2001;51:213-31.
• 18. Girgis A, Lambert S, Johnson C, et al. Physical, psychosocial, relationship and economic burden of caring for people with cancer: a review. J Oncol Pract 2013;9:197-202.
• 19. Çivi S, Kutlu R, Çelik H. Kanserli hasta yakınlarında depresyon ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Gülhane Tıp Derg 2011;53:248-53.
• 20. Özkan S, Alçalar N. Meme kanserinin cerrahi tedavisine psikolojik tepkiler. Meme Sağlığı Dergisi 2009;5:60-4.
• 21. Zarit SH, Reever KE, Bach-Peterson J. Relatives of the impaired elderly: correlates of feelings of burden. Gerontologist 1980;20:649-55.
• 22. İnci FH, Erdem M. Bakım Verme Yükü Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması geçerlilik ve güvenilirliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2008;11:85-95.
• 23. Eser E, Fidaner H, Fidaner C, Eser SY, Elbi H, Göker E. WHOQOL-100 ve WHOQOL-BREF'in psikometrik özellikleri. 3P Dergisi 1999;ek.2:23-60.
• 24. 24.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=quality+of+life+and+caregiver+burden+in+caregivers+of+breast+cancer+patients, (Erişim tarihi:12/102017).
• 25. https://scholar.google.com.tr/scholar?hl=tr&as_sdt=0%2C5&q=meme+kanseri+hastalarının +yakınlarında+yaşam+kalitesi+ve+bakım+yükü&btnG=, (Erişim tarihi:12/102017).
• 26. Vahidi M, Mahdavi N,Asghari E, et al. Other Side of Breast Cancer: Factors Associated with Caregiver Burden. Asian Nursing Research 2016;10:201-6.
• 27. Wei E, Chang C, Tsai YY, Tsao CJ. Quality of sleep and quality of life in caregivers of breast cancer patient. Psycho-Oncology 2007;16:950–5.
• 28. Bahrami M, Farzi S. The Effect of a Supportive Educational Program Based on COPE Model on Caring Burden and Quality of Life ın Family Caregivers of Women With Breast Cancer. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research 2014;19(2):119-26.
• 29. Öksüz E, Barış N, Arslan F, Ateş MA. Kemoterapi Alan Hastalara Bakım Verenlerin Psikiyatrik Semptom Düzeyleri Ve Bakım Verme Yükleri. Anatol J Clin Investig 2013;7(1):24-30.
• 30. Hacıalioğlu N, Özer N, Karabulutlu E, Erdem N, Erci B. The quality of life of family caregivers of cancer patients in the east of Turkey. Eur J Oncol Nurs 2010;14:211-7.
• 31. Rha SY, Park Y. Caregiving burden and the quality of life of family caregivers of cancer patients: the relationship and correlates. European Journal of Oncology Nursing 2015;19:376-82.
• 32. Kızılcı S. Kemoterapi Alan Kanserli Hastalar Ve Yakınlarının Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler. C. Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 1999;3(2):18-26.
• 33. Türkoğlu N, Kılıç D. Effects of care burdens of caregivers of cancer patients. Asian Pac J Cancer Prev 2012;13(8):4141-5.
• 34. Özer ZC, Fırat M.,Bektas HA. Confirmatory and exploratory factor analysis of the caregiver quality of life index-cancer withTurkish samples. Quality of Life Research 2009;18:913–21.
• 35. Tel H, Demirkol D, Kara S, Aydın D. KOAH’lı Hastaların Bakım Vericilerinde Bakım Yükü ve Yaşam Kalitesi. Turk Toraks Dergisi 2012;13:87-92.
• 36. Balaban Ö, Küçüktüfekçi A, Binbay T, Karamustafalıoğlu N. Bipolar I Bozukluk Hastalarının Bakımverenlerinde Yaşam Kalitesi Yük ve Sosyal Destekle İlişkili mi? Klinik Psikiyatri 2016;19:15-26.