0-5 Yaş Çocuklarda Anemi Değerlendirmesi ve Ebenin Sorumlulukları

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 171 - 182, 31.05.2020

Hale Uyar Hazar , Elvan Tukel Elmalı

https://doi.org/10.46237/amusbfd.505738

Cited By: 1

Öz

Anemi, dünyada ve Türkiye’de sık görülen ve çocukları etkileyen önemli halk sağlığı sorunlarından biridir. Çocukluk çağında görülen en yaygın anemi nedeni ise demir eksikliğidir. Çocukluk döneminde anemi yaygınlığı gelişmiş ülkelerde %4-20 arasında iken gelişmekte olan ülkelerde bu oran %70-80’lere ulaşmaktadır. Anemi, küresel bir sorun olmakla birlikte özellikle gelişmekte olan ülkelerde son derece yaygındır. Tüm yaş grupları için yaşamsal önem taşıyan demir eksikliği anemisi, genel olarak 0-5 yaş grubu çocukların ortalama %50’inde görülür. Ölümlerin yaklaşık yarısının 5 yaş altı çocuk grubunda görülmesinin altında yatan nedenlerden birisinin anemi olması konunun önemini daha da ortaya koymaktadır. Bu önemli halk sağlığı sorunun çözümü için Sağlık Bakanlığı ülke düzeyinde; toplumun demir eksikliği konusunda bilinçlendirilmesi, 4-12 ay arası bebeklere profilaktik amaçlı ücretsiz demir desteğinin sağlanması, anemisi olan 13-24 ay arası çocuklara demir tedavisinin önerilmesi amacıyla 2009 yılında “Demir Gibi Türkiye Projesi”ni başlattı. 0-5 yaş çocuklarda ayrıntılı sağlık öyküsü ve fiziksel değerlendirme yapılarak; aneminin tipi, neden olduğu semptomlar ve bu semptomların yaşamı nasıl etkilediği konusunda önemli veriler elde edilebilir. Anemi değerlendirmesi, çocuk izlemi yapan ebelerin de önemli sorumlulukları arasında yer alır. Sağlıklı nesillerin yetiştirilmesi için anemi konusunda çocukların yeterli ebelik bakımı alması gerekmektedir. Sonuç olarak, aneminin değerlendirilmesi, önlenmesi ve tedavisinde ebelerin sorumluluk sahibi olmaları 0-5 yaş çocukların sağlığının korunması ve geliştirilmesine katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

0-5 yaş çocuk, Anemi, Ebelik bakımı

Assesment of Anemia in Children 0-5 Years Old and Midwife’s Responsibilities

Öz

Anemia is one of public health problems that are endemic in Turkey and the world and affect children. The cause of anemia that is common in childhood is iron deficiency. While anemia prevalence in childhood period is 4-20% in developed countries, this rate differs between 70-80% in develop in countries. As well as anemia is a global problem it is quite prevalent. Anemia of iron deficiency that is vital forallage groups is seen generally in fifty percent of 0-5 ages children. One of thereasons of half of the deaths are seen under 5 years children groups is anemia and this lay semphasis on this topic. Ministry of Health has started ‘Turkey Like Iron Project’ in 2009 for this important public health problem on the purpose of raising awareness of public about iron deficiency, providing free prophylactic iron support for each baby that is between 4-12 months, suggesting iron deficiency treatment for 13-24 months babies that have anemia. Important datas about type of anemia, causing symptoms and how these syptoms affecet life are acquired by making physical evaluation and detailed health history in 0-5 ages children. Anemia evaluation one of the important responsibility of midwives who make child following. Children must take enough midwifery care about anemia for growing healthy generation. Finally that midwivies have responsibility for evaluating, preventing and treatment of anemia can contribute to preventing and improving of 0-5 years children health.

Anahtar Kelimeler

Anemia, Child in 0-5 years old, Midwifery care

Kaynakça

• 1. William, F. K. (2002). PDQ hematoloji, Ferhanoğlu B. İstanbul: İstanbul Medikal Yayıncılık
• 2. Yıldız, İ. (2009). Demir Eksikliği Anemisi. Türk Pediatri Arşivi
• 3. Sirdah, M. M., Yaghi, A., & Yaghi, A. R. (2014). Iron deficiency anemia among kinder garten children living in them arginalize dare as of Gaza Strip, Palestine. RevBrasHematolHemoter, 36(2), 132-138
• 4. Kurt, A. S., Savaşer, S. (2010) Çocuklarda Demir Eksikliği Anemisinin Sıklığı, Nedenleri ve Korunma Yolları: Literatür Taraması, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi (DEUHYO ED) 3(s4): 201-208. http://acikerisim.deu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/12345/4572/201208_pdf.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim Tarihi: 22 Aralık 2017)
• 5. Yazıcı, S., Çelik, T., & Seyrek, K. (2012). Çocukluk çağında anemi sıklığı. İzmir Dr Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 2(1), 6-9
• 6. Bahar, A., Karademir, F., Aral, Y. Z., Göçmen, İ., & Gültepe, M. (2003) Çocuklarda Demir Eksikliğinin Tespitinde Serum Demiri ve Eritrosit Çinko Protoporfin/hem Oranının Yeri, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 46: 24-29
• 7. Sağlık Bakanlığı, Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Demir Gibi Türkiye Projesi Genelgesi, 19 Şubat2004, sayı B100AÇS0140000 https://www.saglik.gov.tr/TR,11068/demir-gibi-turkiye-projesi--genelgesi-2004--21.html) (Erişim Tarihi:23 Ekim 2017)
• 8. Sağlık Bakanlığı. Bebek Çocuk Ergen İzlem Protokolleri 2016 http://ihs.istanbulsaglik.gov.tr/data/content/cekush_dosyalar/12%20bebek_cocuk_ergen_izlem_protokolleri.pdf) (Erişim Tarihi:11 Ekim 2017)
• 9. Akalın, E., & Güler, N. (1989) Hematoloji. ÖF Saraçoğlu (Ed.) Temel ve klinik bilimler (466-476). Ankara: Güneş Medikal Yayınevi
• 10. Guyton, A. C., & Hall, J. H. (2007). Tıbbi fizyoloji. H Çavuşoğlu & B Çağlayan Yeğen (Çev Ed) (419-420) İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri
• 11. Bozdemir, N., & Kara, İ. H. (2010). Birinci basamakta tanı ve tedavi. Adana: Nobel Kitabevi
• 12. World Health Organzation. World prevalance of anaemia 1993-2005: Who global database on anaemia 2008. https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/20093013528 (Erişim Tarihi:15 Kasım 2017)
• 13. World Health Organization. Anemia children 2017 http://apps.who.int/gho/data/node.main.ANEMIACHILDREN?lang=en (Erişim Tarihi: 21 Aralık 2017)
• 14. Yenerel, M. N. (2009). Anemi fizyopatolojisi. Klinik Gelişim Dergisi, 1(3) ,65-70.
• 15. Kavaklı, K., Castello, B., & Aydınok, Y. (2005). Kan hastalıkları. S Kavukçu (Ed). Olgu sunumları ile çocuk hastalıkları (558-597) İzmir: İzmir Güven Kitabevi.
• 16. Neyzi, O., & Ertuğrul, T. (2002). Pediatri. İzmir: Nobel Tıp Kitabevleri.
• 17. Bülbül, S. (2004). Çocuk beslenmesinde demirin yeri ve önemi. Sted, 13(12), 446-450
• 18. Uysal, Z. (Ekim 2010). Hepsidin ve demir metabolizması. VI. Hematoloji İlk Basamak Kursu, Ankara, s:9.
• 19. Yurdakök, K., & İnce, O. T. (2009) Çocuklarda demir eksikliği anemisini önleme yaklaşımları. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, (52); 224-231.
• 20. Lynch S. R. (1997). Interactionof iron with other nutrient. Nutr Rev., 55(4), 12-110
• 21. Gillooly, M., Bothwell, T. H., Torrance, J. D., MacPhail, A. P., Derman, D. P., Bezwoda, W. R. Et all. (1983). The effects of organic acids, phytates and polyphenolson the absorption of iron vegetables. Br J Nutr., (49):331-342.
• 22. Bezwoda, W., Charton, R., Bothwell Torrance, J., & Mayet, F. (1978). The importance of gastric hydrochloric acid-in the absorption of nonheme food iron. J Lab Clin Med, 1(1), 108-116.
• 23. Knee, A. P., & Miller, D. D. (1984). In vitro Estimation of the Effects of Selected Proteins on Iron Bioavailability. Am J Clin Nutr., 39, 393-401.
• 24. Simpson, K. M., Morris, E. R., & Cook J. D. (1981). The inhibitory effect of iron absorption in man. Am J Clin Nutr., 34, 1468-1478.
• 25. Cook, J. D., Dassenko, S. A., & Whitteker, P. (1991). Calcium supplemention: effecton iron absorption. Am. J. Clin Nut., 53, 106-111.
• 26. Rossander, L. (1987). Effecet of dietary fiber on iron absorbtion in man. Scan J Gastroenterol (Suppl), 129, 68-72.
• 27. Pişkin, Ö. (2017). Demir Eksikliği ve Anemisi. AM Demir, B Ündar, Ş Ünal (ed). Hematolog. Ankara: Türk Hematoloji Derneği.
• 28. Özdemir, N. (2015). Çocuklarda demir eksikliği anemisi, Türk Pediatri Arşivi.
• 29. Koç, A., Karakaş. Z., Karaman. S., & Karapınar, T. H. (Kasım 2014). Çocuk hastalıklarında tanı ve tedavi klavuzu, Türkiye Milli Pediatri Derneği ile Türk Pediatrik Hematoloji Derneği Ortak Klavuzu, 13-19.
• 30. World Health Organization. The prevalance of anemia in women: a tabulation of available information. 2nd ed. Genevre 1992.
• 31. Atamer, T. (Eylül 2005). Akut Anemili Hastaya Klinik Yaklaşım. VII. Ulusal İç Hastalıkları Kongresi, İstanbul
• 32. Sağlık Bakanlığı. 2013. http://istanbulsaglik.gov.tr/w/anasayfalinkler/belge/bakanlikistatistik/istatistik2013.pdf) (Erişim Tarihi: 25 Kasım 2017)
• 33. Kuku, İ. (Ekim 2009) Sağlık Demir Eksikliğinde Güncel Durum. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi XXXV. Ulusal Hematoloji Kongresi, Antalya
• 34. Özdemir, Ö., Can Çalışkan, S., Semizel, E., & Okan, M. S. (2009). Katılma Nöbetli Hastaların Klinik ve Laboratuvar Bulguları. Türk Pediatri Arşivi, 7: 68-75. http://www.guncelpediatri.com/makale_791/Katilma-Nobetli-Hastalarin-Klinik-Ve-Laboratuvar-Bulgulari-Ozgun-Arastirma) (Erişim Tarihi: 21 Aralık 2017)
• 35. Akdemir, N., & Birol, L. (2015). İç hastalıkları ve hemşirelik bakımı. Ankara: Sistem Ofset
• 36. Türk Hematoloji Derneği. Çocuklarda demir eksikliği anemisi tanı ve tedavi klavuzu 2011. file:///E:/türk%20hematooji%20derneği.pdf (Erişim Tarihi: 08 Kasım 2017)
• 37. Türk Hematoloji Derneği. Eritrosit hastalıkları ve hemoglobin bozuklukları tanı ve tedavi klavuzu http:www.thd.org.tr/Search.aspx?q꞊tan%c4%b1+ve+tedavi+klavuzu&cx꞊002912748635621247780%3aygnyefyysfa&cof꞊FORID%3a11 (Erişim Tarihi: 30 Ağustos 2018)