Planlanmamış Gebeliklerin Doğum Sonrası Erken Dönemdeki Annelik Davranışına Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 37 - 50, 31.01.2021

Selda Taner Hüsniye Çalışır

https://doi.org/10.46237/amusbfd.707683

Cited By: 3

Öz

Amaç: Planlanmamış gebelikler, kadınlar, çocukları ve aileleri için istenmeyen ekonomik, psikolojik ve sosyal sonuçlar doğurabilir. Bu çalışma, planlamadan gebe kalmanın doğum sonrası erken dönemdeki ilk annelik davranışına etkisini ve etkileyen diğer faktörleri belirlemek amacıyla yapıldı.
Yöntem: Bu vaka kontrol çalışması Kasım 2012 ile Haziran 2013 arasında doğum yapan 348 kadın ile yapıldı. Çalışmaya katılmayı kabul eden kadınlar olasılıksız örnekleme yöntemine göre seçildi. Örneklem grubunu, planlamadan gebe kalan (vaka grubu) 174 kadın, planlayarak gebe kalan (kontrol grubu) 174 kadın olmak üzere toplam 348 kadın oluşturdu. Veriler, Doğum Sonrası Ebeveynlik Davranışı Ölçeği (DSEDÖ) kullanılarak doğum sonrası ilk 10 dakikada gözlem ve bir anket formu kullanarak ilk 24 saat içinde yüz yüze görüşme yöntemiyle toplandı.
Bulgular: Bu çalışmada planlamadan gebe kalan kadınlar ve planlayarak gebe kalan kadınların DSEDÖ puan ortalamaları sırasıyla, 2.01±1.24 ve 5.18±0.79 olarak bulundu. Planlamadan gebe kalan kadınların doğum sonrası erken dönemdeki annelik davranış puanları, planlayarak gebe kalan kadınların doğum sonrası erken dönemdeki annelik davranış puanlarından daha düşük bulundu (p<0.05). Çalışmada kadınların planlamadan gebe kalması, canlı doğum sayısının fazla olması, gelirin giderden az olması ve doğum öncesi bebek bakımı ile ilgili bilgi almamış olması, DSEDÖ puanlarını olumsuz etkileyen faktörler olarak bulundu (p<0.05).
Sonuç: Planlanmayan gebeliklerin doğum sonrası erken dönemdeki annelik davranışlarına olumsuz etkisinin olduğu bulunmuştur. Ebe ve hemşireler tarafından kadınların doğum sonrası erken dönemdeki annelik davranışı ile ilişkili risk faktörlerinin bilinmesi, annelerin gereksinimlerinin belirlenmesi ve ebeveynliğe uyumlarının desteklenmesi açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Annelik davranışı, Ebelik, Hemşirelik, Planlanmamış gebelik, Doğum sonrası erken dönem

Teşekkür

Bu araştırmaya katılan kadınlara teşekkür ederiz.

Effects of Unplanned Pregnancies on Maternal Behavior in the Early Postpartum Period

Öz

Objective: Unplanned pregnancies can have adverse psychological, social, and economic consequences for women, their children and families. The purpose of this study was to determine the effects of unplanned pregnancies on maternal behavior in the early postpartum period.
Methods: This case-control study was performed on 348 women giving birth between November 2012 and June 2013. The women were selected through non-probability sampling among those accepting to participate in the study. The sample group consisted of a total of 348 women, including 174 women who conceived from the planning (case group) and 174 women who conceived by planning (control group). Data were collected with the Postpartum Parenting Behavior Scale (PPBS) through observations within the first ten minutes of births and a questionnaire form at face to face interviews within 24 hours of births.
Results: The women with unplanned pregnancy and those with planned pregnancy got the mean scores of 2.01 ± 1.24 and 5.18 ± 0.79 for the PPBS, respectively. The women with unplanned pregnancy received lower scores for maternal behavior in the early postpartum period (p<0.05). In the study, it was found that unplanned pregnancy, higher number of live births, lower-income than expense, and obtaining information about baby care in the prenatal period, were the factors that negatively affect maternal behavior scores (p<0.05).
Conclusion: Unplanned pregnancies may affect the postpartum maternal behavior negatively. Midwives and nurses must be aware of risk factors related to postpartum maternal behavior so that mothers' needs can be identified and their adaptation to motherhood can be supported.

Anahtar Kelimeler

Early postpartum period, Maternal behavior, Midwifery, Nursing, Unplanned pregnancy

Kaynakça

• 1. Guttmacher Institute. (2018). Unintended pregnancy rates declined globally from 1990 to 2014. https://www.guttmacher.org/news-release/2018/unintended-pregnancy-rates-declined-globally-1990-2014 (Erişim tarihi: 29 Eylül 2019).
• 2. Sedgh, G., Singh, S., & Hussain, R. (2014). Intended and unintended pregnancies worldwide in 2012 and recent trends. Stud Fam Plann, 45(3), 301–314.
• 3. Wellings, K., Jones, K. G., Mercer, C. H., Tanton, C., Clifton, S., Datta, J., et al. (2013). The prevalence of unplanned pregnancy and associated factors in Britain: findings from the third National Survey of Sexual Attitudes and Lifestyles (Natsal-3). Lancet 382(9907), 1807–1816.
• 4. Sisay, A., Asres, N., & Tesfaye, S. (2019). Prevalence of unplanned pregnancy and factor among pregnant women, Ethiopia 2018 GC. Clinical Medicine Research,8(2),39-46.
• 5. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2014). Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2013. (ss.115-128). Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, TC Kalkınma Bakanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye.
• 6. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2019). Türkiye Nüfus Sağlık Araştırması 2018. (ss.70-82). Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, TC Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye.
• 7. Yanikkerem, E., Ay, S., & Piro, N. (2013). Planned and unplanned pregnancy: Effects on health practice and depression during pregnancy. J Obstet Gynaecol Res, 39(1), 180–187.
• 8. Ersoy, E., Karasu, Y., Çelik, E., Ersoy, A., Tokmak, A., & Taşçı, Y. (2015). Gebeliği plansız olan kadınların kişisel özellikleri ve kontrasepsiyon hakkındaki düşünceleri (Individual features and contraceptive attitudes of women who had unintended pregnancy). Journal of Clinical and Experimental Investigations, 6(3), 250-255.
• 9. Tekiner, A. S., Çetin, F., Ceyhun, G., & Kafkaslı, A. (2010). Planlanmamış gebelikler ile kontraseptif yöntemler arasındaki ilişki. Dirim Tıp Gazetesi, 85(2), 65-71.
• 10. Karaçam, Z., Şen, E., & Amanak, K. (2010). Effects of unplanned pregnancy on neonatal health in Turkey: A case-control study. Int J Nurs Pract, 16(6), 555-563.
• 11. Tsegaye, A. T., Mengistu, M., & Shimeka, A. (2018). Prevalence of unintended pregnancy and associated factors among married women in west Belessa Woreda, Northwest Ethiopia, 2016. Reprod Health, 15(201),1-8.
• 12. Beydağ, K. D. (2007). Doğum sonu dönemde anneliğe uyum ve hemşirenin rolü. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(6), 479-484.
• 13. Karaçam, Z., Önel, K., & Gerçek, E. (2011). Effects of unplanned pregnancy on maternal health in Turkey. Midwifery, 27(2), 288–293.
• 14. Mercer, R. T. (2004). Becoming a mother versus maternal role attainment. J Nurs Scholarsh, 26(3), 226-232.
• 15. Çalışır, H., Karaçam, Z., Akgül, F. A., & Kurnaz, D. A. (2009). Doğum sonrası ebeveynlik davranışı ölçeğinin Türkçe formunun geçerliği ve güvenirliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 1-8.
• 16. Çalışır, H., & Başbakkal, Z. (2003). İlk kez anne olan kadınların annelik rolü başarımlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir, Türkiye.
• 17. Çalışır, H., & Karaçam, Z. (2011). Factors associated with parenting behavior of mothers in the early postpartum period in Turkey. Nursing and Health Sciences, 13(4), 488-494.
• 18. Britton, H. L., Gronwaldt, V., & Britton, J. R. (2001). Maternal postpartum behavior and mother-infant relationship during the first of life. J Pediatr, 138, 905-909.
• 19. Akgül, A. (2005). Tıbbi Araştırmalarda İstatistiksel Analiz Teknikleri “SPSS Uygulamaları”. (ss.187-403). Ankara: Emek Ofset.
• 20. Burns, N., & Grove, S. K. (2001). The Practice of Nursing Research (4th ed). Philadelphia: Saunders Company.
• 21. Yıldırım, G., & Gökyıldız, Ş. (2004). Sağlıklı bebeğe sahip olamayan ailelerin yaşadığı psikososyal sorunlar. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 7(3), 74- 82.
• 22. Kennell, J., & Mcgrath, S. (2005). Starting the process of mother-infant bonding. Acta Pediatrica, 94(6), 775-777
• 23. Kavlak, O., & Şirin, A. (2009). Maternal bağlanma ölçeğinin Türk toplumuna uyarlanması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 188-202.
• 24. Çoban, A. (2003). Doğum sonrası anne-yenidoğan etkileşimini etkileyen bazı etmenlerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir, Türkiye.
• 25. Çoban, A., & Saruhan, A. (2005). Anne-bebek etkileşiminde hemşirenin rolü. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 21(2), 89-96.
• 26. Özkan, H., Kanbur, A., Apay, S., Kılıç, M., Ağapınar, S., & Özorhan, E. Y. (2013). Annelerin doğum sonu dönemde ebeveynlik davranışlarının değerlendirilmesi. Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni, 47(3), 117-121.