Kronik Hastalığı Olan Bireylerin Kronik Hastalık Bakımını Değerlendirme Durumları ile Tedaviye Uyumu Arasındaki İlişki

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 282 - 294, 30.09.2024

Zeliha Büyükbayram Genç , Meyreme Aksoy

https://doi.org/10.46237/amusbfd.1266440

Öz

Amaç: Kronik hastalığı olan bireylere verilen bakımın hasta bakış açısıyla değerlendirilmesi ve hastaların tedaviye uyumlarının değerlendirilmesi önemlidir. Bu çalışmada, kronik hastalığı olan bireylerin kronik hastalık bakımını değerlendirme durumları ile tedaviye uyumu arasındaki ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı-ilişkisel nitelikte olan araştırma, Haziran-Eylül 2022 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın örneklemini ise kronik hastalığı olan 228 hasta oluşturmuştur. Veriler, Hasta Tanımlama Formu, Kronik Hastalık Bakımı Değerlendirme Ölçeği ve Morisky-8 Maddeli İlaca Uyumu Formu ile toplanmıştır.
Bulgular: Çalışmada, hastaların bakım değerlendirilmesinin genel toplam puan ortalaması 3.46±0.57, tedaviye uyum puan ortalaması ise 3.81±1.95 olarak tespit edilmiştir. Hastaların, kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeğinin bakıma katılımı, karar verme desteği ve problem çözme alt boyutları ile tedaviye uyum puan ortalamaları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir.
Sonuç: Hastaların kronik hastalık bakımından memnuniyetlerinin orta düzeyde ve tedaviye uyumlarının da düşük düzeyde olduğu belirlenmiştir. Hastaların kronik hastalık bakımından memnuniyet durumlarının hasta katılımı, problem çözme ve karar verme alt boyutları arttıkça tedaviye uyumunda artma olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bakım, Kronik hastalık, Tedaviye uyum

Proje Numarası

None

The Relationship between the Patient Assessment of Chronic Illness Care and the Compliance with the Treatment of Individuals with Chronic Illness

Öz

Objective: It is important to evaluate the care given to individuals with chronic diseases from the perspective of the patient and to evaluate the compliance of the patients with the treatment. In this study, it was aimed to examine the relationship between the evaluation of chronic disease care of individuals with chronic disease and their adherence to treatment.
Methods: The descriptive-relational research was carried out between June and September 2022. The sample of the study consisted of 228 patients with chronic diseases. Data were collected with Patient Identification Form. Chronic Disease Care Assessment and Morisky-8-Item Compliance Form.
Results: In the study, the overall total mean score of the care evaluation of the patients was determined as 3.46±0.57, and the mean score of adherence to treatment was 3.81±1.95. It was determined that there was a positive and significant relationship between the patients' participation in care, decision support and problem solving sub-dimensions of the chronic disease care assessment scale and the mean scores of treatment adherence.
Conclusion: The identified patients' satisfaction level concerning chronic disease was moderate, and their compliance with the treatment was low. The results indicated that as the patient activation, problem-solving and decision-making sub-dimensions of the patient's satisfaction with the chronic disease increased, their treatment adherence raised.

Anahtar Kelimeler

Care, Chronic disease, Treatment adherence

Destekleyen Kurum

None

Proje Numarası

None

Kaynakça

• 1. Ovayolu, N., & Ovayolu, Ö. (2017). Temel iç hastalıkları hemşireliği ve farklı boyutlarıyla kronik hastalıklar. Ankara, Çukurova Nobel Tıp Kitabevi.
• 2. WHO, “Non communicable diseases 2018,” 2022. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/noncommunicable-diseases, (Erişim Tarihi:15 Ekim 2022).
• 3. “TÜİK,” 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-Nedeni-Istatistikleri-2018-30626, 2022. (Erişim Tarihi:15 Ekim 2022).
• 4. Akman, M., & Çifçili, S. (2010). Family practice and chronic care model. Turkish Journal of Family Practice, 14(1), 32–37. https://doi.org/10.2399/tahd.10.032.
• 5. Atan, G., Bahçecioğlu-Turan, G., & Özer, Z. (2021). Chronic disease care and determination of healthy lifestyles of inpatients in internal clinics. Adıyaman University Journal of Health Sciences, 7(2), 158-168. https://doi.org/10.30569/adiyamansaglik.887965.
• 6. Oktar, D., Çam, Ç., Akbulut-Zencirci, S., Aygar, H., Dağtekin, G., Çalışkan-Pala, S., & et al. (2021). Evaluation of the relationship between chronic disease, multimorbidity, and quality of life in people applying to family health centers. Turkish Journal of Public Health, 19(2). https://doi.org/10.20518/tjph.765900.
• 7. Yılmaz Karabulutlu, E., Atman, R., & Yağcı, S. (2015). Kronik hastalığı olan bireylere verilen bakımın değerlendirilmesi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(1), 16-30. https://dergipark.org.tr/tr/pub/erusaglik/issue/28010/297434.
• 8. Buldan, Ö., & Kurban, N. K. (2018). Kronik hastalığı olan olguların anksiyete ve depresyon düzeyleri ile hemşirelik bakımı algısı arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 11(4), 274-282. https://dergipark.org.tr/en/pub/deuhfed/issue/46759/586467.
• 9. Cramm, J. M., & Nieboer, A. P. (2012). Factorial validation of the patient assessment of chronic illness care (PACIC) and PACIC short version (PACIC-S) among cardiovascular disease patients in the netherlands, health qual. Life Outcomes, 10,104. https://doi.org/10.1186/1477-7525-10-104
• 10. Demir-Doğan, M., Çadırlı, Ş., Paçaçı, M., & Arslan, Y. (2019). Kronik hastalığı olan bireylerin bakıma ilişkin değerlendirmeleri ve öğrenim gereksinimler. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 9(1), 22-28. https://doi.org/10.5222/SHYD.2019.39200.
• 11. Höfelmann, D. A., Gonzalez-Chica, D. A., Peres, K. G., Boing, A. F., & Peres, M. A. (2018). Chronic diseases and socioeconomic inequalities in quality of life among brazilian adults: findings from a population-based study in southern Brazil. European Journal of Public Health, 28(4), 603–610. https://doi.org/10.1093/eurpub/ckx224.
• 12. Houle, J., Beaulieu, M. D., Lussier, M. T, Del-Grande, C., Pellerin, J. P., Authier, M., & et al. (2012). Patients experience of chronic illness care in a network of teaching settings. Can Fam Physician, 58,1366-73.
• 13. Mackey, K., Parchman, M. L., Leykum, L. K., Lanham, H. J., Noël, P. H., & Zeber, J. H. (2012). Impact of the chronic care model on medication adherence when patients perceive cost as a barrier, Prim. Care Diabetes, 6(2), 137–142. https://doi.org/10.1016/j.pcd.2011.12.004.
• 14. Bektaş Akpınar, N. & Aşkın Ceran, M. (2019). Kronik hastalıklar ve rehabilitasyon hemşireliği. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(2), 140-152. https://dergipark.org.tr/en/pub/amusbfd/issue/45465/454918.
• 15. Glasgow, R. E., Wagner, E.H., Schaefer, J., Mahoney, L. D., Reid, R. J., & Greene, S. M. (2005). Development and validation of the patient assessment of chronic illness care (PACIC). Medical Care, 43(5), 436–444. https://doi.org/10.1097/01.mlr.0000160375.47920.8c.
• 16. İncirkuş, K., & Nahci̇van, N. (2011). Kronik hastalık bakımını değerlendirme ölçeği-hasta formu’nun türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 4(1), 102-109.
• 17. Morisky, D. E., Green, L. W., & Levine, D. M. (1986). Concurrent and predictive validity of a self-reported measure of medication adherence. Medical Care, 24(1), 67–74. https://doi.org/10.1097/00005650-198601000- 00007.
• 18. Hacıhasanoğlu Aşılar, R., Gözüm, S., Çapık, C., & Morisky, D. E. (2014). Reliability and validity of the Turkish form of the eight-item Morisky medication adherence scale in hypertensive patients. Anatolian Journal of Cardiology, 14(8), 692–700. https://doi.org/10.5152/akd.2014.4982.
• 19. Oğuzülgen, I. K., Köktürk, N., & Işıkdoğan, Z. (2014). Astım ve kronik obstrüktif akciğer hastalarında Morisky 8-maddeli ilaca uyum anketinin (MMAS-8) Türkçe geçerliliğinin kanıtlanması çalışması. Journal of Tuberculosis and Torakax. 62(2), 101–107. https://doi.org/ 10.5578/tt.7401.
• 20. Vural, B, Acar, Ö. T., Topsever, P., & Filiz, T. M. (2012). Modifiye Morisky ölçeğinin Türkçe geçerlilik güvenilirlik çalişması. Turkish Family Physician, 3(4), 17–20.
• 21. Kaya, Ç. A., İçen, F., Uğuz, K., Şimşek, M., Akman, M., & Akturan, S. (2013). Kronik hastalık bakımının hasta perspektifinden değerlendirilmesi. Turkish Family Physician, 4(3), 1–9.
• 22. Ludt, S., Lieshout, J. V., Campbell, S. M., Rochon, J., Ose, D., Freund, T., & et al. (2012). Identifying factors associated with experiences of coronary heart disease patients receiving structured chronic care and counselling in European primary care. BMC Health Services Research, 12(221), 2-11. https://doi.org/10.1186/1472-6963-12-221.
• 23. Ay, S., & Arpacı, P. (2017). Hastanede yatan hastaların kronik hastalık bakımının değerlendirilmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(1), 527-532. https://dergipark.org.tr/en/pub/cbusbed/issue/28426/303143.
• 24. Dede, B., Sarı, M., Gürsul, A., Hanedar, A., Gadis, A., Görgülü, B., ve ark. (2016). Kronik hastalığı nedeniyle ayaktan izlenen hastaların aldıkları sağlık hizmetlerinin niteliğini etkileyen değişkenler. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(3), 1–9. https://doi.org/10.5455/pmb.1-1450185478.
• 25. Jansen, D. L., Heijmans, M., & Rijken, M. (2015). Individual care plans for chronically ill patients within primary care in the Netherlands: Dissemination and associations with patient characteristics and patient- perceived quality of care. Scandinavian Journal of Primary Health Care, 33(2), 100–106. https://doi.org/10.3109/02813432.2015.1030167.
• 26. Üstünova, E., & Nahci̇van, N. (2015). Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan bireylerin kronik hastalık yönetimine ilişkin değerlendirmeleri ve ilişkili faktörler, F.N. Hem. Derg. 23(1), 11-12.
• 27. Demirbağ, C. B., & Timur, M. (2012). Bir grup yaşlının ilaç kullanımı ile ilgili bilgi, tutum ve davranışları. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 11(1), 1-8. https://doi.org/10.1501/Ashd_0000000070.
• 28. Ashur, S. T., Shamsuddin, K., Shah, S. A., Bosseri, S., & Morisky, D. E. (2015). Reliability and known-group validity of the Arabic version of the 8-item Morisky Medication Adherence Scale among type 2 diabetes mellitus patients. Eastern Mediterranean Health Journal, 21(10), 722-28. https://doi.org/10.26719/2015.21.10.722.
• 29. Mayberry, L. S., Gonzalez, J. S., Wallston, K. A., Kripalani, S., & Osborn, C. Y. (2013). The ARMS-D out performs the SDSCA, but both are reliable, valid, and predict glycemic control. Diabetes Research and Clinical Practice. 102(2), 96–104. https://doi.org 10.1016/j.diabres.2013.09.010.
• 30. Alhaddad, I. A., Hamoui, O., Hammoudeh, A., & Mallat, S. (2016). Treatment adherence and quality of life in patients on antihypertensive medications in a middle eastern population: Adherence, Vascular Health and Risk Management, 12, 407–413. https://doi.org 10.2147/VHRM.S105921.
• 31. Corrêa, N. B., de Faria, A. P., Ritter, A. M., Sabbatini, A. R., Almeida, A., Brunelli V., & et al., (2016). A Practical approach for measurement of antihypertensive medication adherence in patients with resistant hypertension, Journal of the American Society of Hypertension, 10(6), 510-516. https://doi.org/10.1016/j.jash.2016.03.194.
• 32. Natarajan, N., Putnam, W., Van-Aarsen, K., Lawson, B., & Burge, F. (2013). Adherence to antihypertensive medications among family practice patients with diabetes mellitus and hypertension. Canadian Family Physician, 59(2), e93–e100.
• 33. Jankowska-Polanska, B., Uchmanowicz, I., Chudiak, A., Dudek, K., Morisky, D., Szymanska-Chabowska A. (2016). Psychometric properties of the Polish version of the eight-item Morisky Medication Adherence Scale in hypertensive adults, Patient Preference and Adherence, 10, 1759–1766. https://doi.org/10.2147/PPA.S101904.
• 34. Taggart, J., Chan, B., W. Jayasinghe, U., Christl, B., Proudfoot, J., Crookes, P., & et al., (2011). Patients assessment of chronic illness care (PACIC) in two australian studies: structure and utility, Journal of Evaluation in Clinical Practice, 17(2), 215–221. https://doi.org/10.1111/j.1365-2753.2010.01423.x.
• 35. Turhan, Ö., Evren-Kibar, E., Ekren, E., Engin, O., Ercan, D., Işık-Erdal, A., ve ark. (2014). Yaşlılarda ilaç uyumu üniversite hastanesi tabanlı tanımlayıcı bir çalışma. Nobel Medıcus, 10(2), 31-38.
• 36. Vatansever, Ö., & Ünsar, S. (2014). Determination of medical treatment adherence, self-efficacy levels of patients with essential hypertension and affecting factors, Turkish Journal of Cardiovascular Nursing, 5(8), 66-74. https://doi.org/10.5543/khd.2014.008.