Investigation of Peer Bullying Behaviors in Cartoons on TRT Children's Channel

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 3, 434 - 450, 30.09.2025

Rabia Şengün Afşin , Özcan Doğan , Ayşe Koçyiğit Özlü

https://doi.org/10.46237/amusbfd.1467252

Öz

Objective: In this research, it is aimed to examine domestic and foreign cartoons broadcast on cartoon channels in terms of peer bullying behaviors.
Method: In this context, cartoons broadcast between 07.00- 20.00 hours, which is the time period when children watch television the most, were selected (‘Ege ile Gaga’, ‘Kare’, ‘Elif ve Arkadaşları’, ‘Momo Akıllı Tavşan’, ‘El Feneri’, ‘Yade Yade’, ‘Eymen ile Çimen’, ‘Katuri’, ‘Niloya’, ‘Rafadan Tayfa’, ‘Dedektif Reptır’, ‘Sagun’, ‘Maysa ve Bulut’, ‘Heidi’, ‘İbi’, ‘Nils ve Uçan Kaz’, ‘Aslan’, ‘Kehribar ile Boncuk’, ‘Ser-a’, ‘Kaptan Pengu ve Arkadaşları’, ‘Doru’, ‘Pırıl’, ‘Z Takımı’, ‘Nasreddin Hoca Zaman Yolcusu’, ‘Dennis- Gnasher’, ‘Hazine Takipçileri’). There are 2 episodes each of a total of 26 cartoons. These cartoons were evaluated with content analysis technique, one of the qualitative research techniques. Cartoons were watched using ‘Peer Bullying Detection Form’ prepared by the researcher and a timer. Peer bullying was analyzed by dividing into 4 categories as physical bullying, verbal bullying, social bullying and cyber bullying.
Results: The total viewing time of the analyzed cartoons was 37,441 seconds. Of this time, physical and verbal bullying behaviors were observed in 644 seconds. Bullying behaviors were encountered in nine different cartoons (Sagun, Heidi, Nils and the Flying Goose, Amber and the Beads, Ser-a, Doru, Team Z, Dennis and the Gnasher, and Treasure Chasers). No such behaviors were observed in the other cartoons.
Conclusion: The study revealed that some children's cartoons depict peer bullying. This could pose a risk, particularly for child viewers in their developmental stages. The findings suggest that cartoon content should be carefully evaluated for its impact on children's behavior. result of the findings total monitoring time was 37,441 seconds. 644 seconds of the total viewing time was peer bullying. These are physical and verbal bullying. ‘Sagun’, ‘Heidi’, ‘Nils ve Uçan Kaz’, ‘Kehribar ile Boncuk’, ‘Ser-a’, ‘Doru’, ‘Z Takımı’, ‘Dennis- Gnasher’, ‘Hazine Takipçileri’ peer bullying was found in cartoons. In other cartoons no peer bullying was found.

Anahtar Kelimeler

Cartoons , Peer bullying , Child , Media

TRT Çocuk Kanalındaki Çizgi Filmlerde Karakterlerin Akran Zorbalığı Davranışlarının İncelenmesi

Öz

Amaç: Bu araştırmada TRT Çocuk Kanalında yayınlanan yerli- yabancı yapım çizgi filmlerdeki karakterlerin akran zorbalığı davranışlarının tespit edilmesi ve bu davranışların oranlarının belirlenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Bu kapsamda, çocukların en çok televizyon izlediği zaman aralığı olan 07.00- 20.00 saatleri arasında yayınlanan çizgi filmler (Ege ile Gaga, Kare, Elif ve Arkadaşları, Momo Akıllı Tavşan, El Feneri, Yade Yade, Eymen ile Çimen, Katuri, Niloya, Rafadan Tayfa, Dedektif Reptır, Sagun, Maysa ve Bulut, Heidi, İbi, Nils ve Uçan Kaz, Aslan, Kehribar ile Boncuk, Ser-a, Kaptan Pengu ve Arkadaşları, Doru, Pırıl, Z Takımı, Nasreddin Hoca Zaman Yolcusu, Dennis- Gnasher, Hazine Takipçileri) seçilmiştir. Toplam 26 adet çizgi filmin 2’şer bölümü incelenmiştir. Bu çizgi filmler nitel araştırma tekniklerinden içerik analizi tekniğiyle değerlendirilmiştir. Çizgi filmler araştırmacılar tarafından hazırlanan ‘Akran Zorbalığı Tespit Formu’ ve süreölçer kullanılarak izlenmiştir. Veri formunda akran zorbalığı davranışları; fiziksel zorbalık, sözel zorbalık, ilişkisel- sosyal- psikolojik zorbalık ve siber- sanal zorbalık olarak 4 kategoriye ayrılarak analiz edilmiştir.
Bulgular: İncelenen çizgi filmlerin toplam izlenme süresi 37.441 saniyedir. Bu sürenin 644 saniyesinde fiziksel ve sözel akran zorbalığı davranışları gözlemlenmiştir. Akran zorbalığı davranışlarına, 9 farklı çizgi filmde rastlanmıştır (Sagun, Heidi, Nils ve Uçan Kaz, Kehribar ile Boncuk, Ser-a, Doru, Z Takımı, Dennis-Gnasher, Hazine Takipçileri). Diğer çizgi filmlerde bu tür davranışlara rastlanmamıştır.
Sonuç: Araştırma, bazı çocuk çizgi filmlerinde akran zorbalığına yer verildiğini ortaya koymuştur. Bu durum, özellikle gelişim çağındaki çocuk izleyiciler için risk oluşturabilir. Elde edilen bulgular, çizgi film içeriklerinin çocukların davranışları üzerindeki etkisi açısından dikkatle değerlendirilmesi gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Çizgi film , Akran zorbalığı , Çocuk , Medya

Kaynakça

• 1. Zych, I., Ortega-Ruiz, R., & Del Rey, R. (2015). Scientific research on bullying and cyberbullying: Where have we been and where are we going. Aggression and Violent Behavior, 24, 188.
• 2. Klomek, A.B., Sourander, A., & Elonheimo, H. (2015). Bullying by peers in childhood and effects on psychopathology, suicidality, and criminality in adulthood. The Lancet Psychiatry, 2(10), 930-941.
• 3. Olweus, D. (1999). Sweden. Smith PK., Morita Y., Junger J., Olweus D., Catalano R., & Slee P. (Ed.). The nature of school bullying: A cross-national perspective (s. 7-27). New York: Routledge.
• 4. Morita, Y. (1985). Ijime shuudan no kouzo ni kansuru shakaigakuteki kenkyu (sociological study on the structure of bullying group). Osaka: Department of Sociology Osaka City University.
• 5. Koo, H. (2007). A time line of the evolution of school bullying in differing social contexts. Asia Pacific Education Review, 8, 107–116.
• 6. Alikaşifoğlu, M., Erginöz, E., Ercan, O., Uysal, Ö., & Albayrak-Kaymak, D. (2007). Bullying behaviors and psychosocial health: Results from a cross- sectional survey among high school students in Istanbul, Turkey. European Journal of Pediatrics, 166(12), 1253-1260.
• 7. Olweus, D. (1997). Bully/victim problems at school: Knowledge base and an effective intervention program. The Irish Journal of Psychology, 18(2), 170-190.
• 8. Crick, N.R., & Grotpeter, J.K. (1995). Relational aggression, gender, and social psychological adjustment. Child Development, 66, 710–722.
• 9. Björkqvist, K. Lagerspetz, K. M. J., & Kaukainen, A. (1992). Do girls manipulate and boys fight? Developmental trends in regard to direct and indirect aggression. Aggressive Behavion, 18, 117-127.
• 10. Olweus, D. (1993). Bullying at school: What we know and what we can do. Cambridge Ma: Blackwell.
• 11. Veenstra, R., Lindenberg, S., & Oldehikel, A. (2005). Bullying and victimization in elementary schools: A comparison of bullies, victims, bully/victims, and uninvolved preadolescents. Development Psychology, 41(4), 672-682.
• 12. Rivers, I., & Noret, N. (2010). ‘I h8 u’: findings from a five-year study of text and email bullying. British Educational Research Journal, 36, 643–671.
• 13. Smith, P.K., Mahdavi, J., Carvalho, M., Fisher, S., Russell, S., & Tippett, N. (2008). Cyberbullying, its forms and impact in secondary school pupils. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49, 376–385.
• 14. Salmivalli, C., Lagerspetz, K., Björkqvist, K., Österman, K., & Kaukiainen, A. (1996). Bullying as a group process: participant roles and their relations to social status within the group. Aggressive Behavior, 22, 1–15.
• 15. Tokunaga, R.S. (2010). Following you home from school: A critical review and synthesis of research on Cyberbullying victimization. Computers in Human Behavior, 26, 277–287.
• 16. Eslea, E., & Rees, J. (2001). At what age are children most likely to be bullied at school? Aggressive Behavior, 27, 419–429.
• 17. Rivers, I., & Smith, P.K. (1994). Types of bullying behaviour and their correlates. Aggressive Behavior, 20, 359– 368.
• 18. Baldry, A.C. (2004) The impact of direct and indirect bullying on the mental and physical health of Italian youngsters. Aggressive Behavior, 30, 343-355.
• 19. Wolke, D., Woods, S., & Stanford, K. (2001) Bullying and victimization of primary school children in England and Germany: Prevalence and school factors. British Journal of Psychology, 92, 673-696.
• 20. Garmy, P., Vilhjálmsson, R., & Kristjánsdóttir, G. (2017) Bullying in school-aged children in Iceland: A crosssectional study. Journal of Pediatric Nursing, 1(5).
• 21. Cerezo, F., & Ato, M. (2005) Bullying in Spanish and English pupils: A sociometric perspective using the BULL-S questionnaire. Educational Psychology, 25(4), 353-367.
• 22. Juvonen, J., Graham, S., & Schuster, M.A. (2003) Bullying among young adolescents: The strong, the weak, and the troubled. Pediatrics, 112(6), 1231-1237.
• 23. Çakar, F.S. (2018). Önleyici psikolojik danışma kuram ve uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• 24. Lee, C. (2011). An ecological systems approach to bullying behaviors among middle school students in the United States. Journal of Interpersonal Violence, 26(8), 1664-1693.
• 25. Barboza, G.E., Schiamberg, L.B., Oehmke, J., Korzeniewski, S.J., Post, L.A., & Heraux, C.G. (2009). Individual characteristics and the multiple contexts of adolescent bullying: An ecological perspective. Journal of Youth and Adolescence, 38, 101-121.
• 26. Güngör, H. (2022). Kitle iletişim araçları bağlamında saldırganlık ve zorbalık. Ogelman H.G. (Ed.). Küçük Çocuklarda Saldırganlık ve Zorbalık. Ankara: Nobel.
• 27. Holt, M.K., O’Connor, K.G., Shorte, V.A., & Johnson, T.D. (2015). Bullying and suicidal ideation and behaviors: A meta-analysis. Pediatrics, 135, 496–509.
• 28. Cook, C.R., Williams, K.R., Guerra, N.G., Kim, T.E., & Sadek, S. (2010). Predictors of bullying and victimization in childhood and adolescence: A meta-analytic investigation. School Psychology Quarterly, 25, 65–83.
• 29. Salmivalli, C. & Peets, K. (2008). Bullies, victims, and bully–victim relationships. Rubin K., Bukowski W., & Laursen B. (Ed). Handbook of peer interactions, relationships, and groups. New York: Guilford Press.
• 30. Hawker, D.S., & Boulton, M.J. (2000). Twenty years’ research on peer victimization and psychosocial maladjustment: A meta-analytic review of cross-sectional studies. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 41, 441–455.
• 31. Alav, O. (2020). Kitle iletişim araçları; Medya: Medya’nın birey ve toplumsal yapıya etkileri. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• 32. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2022). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) kullanım araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p-Survey- on-Information-and-Communication- Technology-(ICT)-Usage-in- Households-and-by-Individuals-2020-33679. (Erişim Tarihi: 29.09.2023).
• 33. OFCOM (2021). Children and parents: media use and attitudes report. https://www.ofcom.org. uk/__data/assets/pdf_file/0025/217825/ children-and-parents-media-use-and-attitudes- report-2020-21.pdf. (Erişim Tarihi:29.08.2023).
• 34. Demir, K., & Şişman, N. (2021). Üç-altı yaş arası çocukların ebeveynlerinin görüşlerine göre televizyon izleme ve televizyondan etkilenme durumları. Journal of Human Sciences, 18(3), 349-363.
• 35. Pazarbaşı, B. (2018). Küresel eğlence endüstrisinde yaşanan gelişmenin televizyon prog ramları ile dizi filmler üzerindeki etkileri. TRT Akademi, 101, 170-187.
• 36. Wang, X., & Li, X. (2018). An Analysis of the Violent Transmission of Cartoons Based on Children. In Proceedings of the 2nd International Conference on Culture, Education and Economac Development of Modern Society, 1180-1183.
• 37. Akçay, D., & Özcebe, H. (2012). Okul öncesi eğitim alan çocukların ve ailelerinin bilgisayar oyunu oynama alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Çocuk Dergisi, 12(2), 66-71.
• 38. Güler, D. (2016). Çocuk, televizyon ve çizgi film. Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli İletişim Dergisi, 5(5), 163-177.
• 39. Asar, A. (2023). İnternet haberi. https://www.webtekno.com/ pokemon-atlayan-cocuk-h136150.html (Erişim Tarihi:22.08.2023).
• 40. Tavşancıl, E., & Aslan, A. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları
• 41. Televizyon İzleme Araştırmaları Komitesi (2021). Televizyon izleme araştırmaları anonim şirketi. https://tiak.com.tr/tablolar. (Erişim Tarihi:29.09.2022)
• 42. Butler, D., Kift, S., & Campbell, M. (2009). Cyber bullying in schools and the law: Is there an effective means of addressing the power imbalance? Murdoch University Electronic Journal Law, 16, 84–114.
• 43. Saba, P., Qi, H., Saleem, A., Chen, B., Kausar, F.N., & İkbal, M.F. (2023). Effects of Animated Movies on the Aggression and Behavior Performance of Primary School Students and Their Control Using a Cognitive Behavioral Anger-Control Training (CBACT) Program. Behavioral science, 13(8).
• 44. Ercen, R.Ç., Ünver, A., Gök, G., Yıldırım, M., Düz, M., Akaltun, S., Savi, Ş., & Şenyiğit, Z. (2022). 3-6 yaş çocuklarının izlediği çizgi filmlerdeki kız erkek karakterlerin şiddet ve saldırganlık eğilimlerinin incelenmesi. Sağlık Bilimleri ve Yaşam Dergisi, 6, 1-16.
• 45. Abdullah, M.E.R. (2023). Learning Moral Values Through Cartoons For Malaysian Preschool-aged Children. İnternational Journal of Learning, Teaching and Educational Research, 22(6).
• 46. Li, J. (2023). The Impact of Media Violence on Child and Adolescent Aggression. Journal of Education, Humanities and Social Sciences, 18.
• 47. Daniyarovna, I. S. (2023). The Roles of Cartoons in Children’s Lives. Journal of Advanced Research and Stability, 3(5).
• 48. Katfar, Ü. (2019). Çizgi filmlerdeki baskın kişilik özelliklerinin çocuklar üzerindeki etkilerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• 49. Ashfaq, R., & Manaral, M. S. (2019). Violence in American and Japanese cartoons: their impact on child agression. Journal of the Gujarat Research Society, 21, 771-780.
• 50. Eski, Ö. (2018). Türkçenin Güzel Kullanımı Açısından Çizgi Filmlerde Kelime Kadrosu ve Millî Şuur. Türk Dili Dergisi, 798, 98-103.
• 51. Bandura, A., Ross, D., & Ross, S.A. (1961). Transmission of aggression through imitation of aggressive models. Journal of Abnormal and Social Psychology, 63, 575-582.
• 52. Bandura, A., Ross, D., & Ross, S.A. (1963). Imitation of film-mediated aggressive models. Journal of Abnormal and Social Psychology, 66, 3-11.
• 53. Yorulmaz, B. (2017). Ailede Değerler Eğitimi. İstanbul: Erkem Yayınları.
• 54. Kaymak, N., & Öğretir Özçelik, A. D. (2020). Evrensel değerler üzerine bir inceleme: vikingler çizgi film örneği. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 26-43. https://doi.org/10.33418/ ataunikkefd.733890.
• 55. Cebeci, S. & Demir, R. (2018). Çizgi filmler çocuklara neyi vaat ediyor? Diyanet İlim Dergisi, 54(1).
• 56. Çığ, Ü. (2004). George Gerbner’in hayatı, kuramı ve çalışmaları. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• 57. Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK). (2006). https://www.rtuk.gov.tr/ Media/FM/Birimler/Kamuoyu/ilkogretim-cagindaki-cocuklarin- televizyon-izleme-aliskanliklari-arastirmasi0053-2.pdf (Erişim Tarihi:1.08.2023)
• 58. Yavuzer, H. (2004). Çocuk Psikolojisi. İzmir: Remzi Kitabevi.
• 59. Öçal, I. (1997). Televizyonda çocuk programları. (Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.