Hatay İlinde Yayılış Gösteren Bazı Orkide Türleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2012, Cilt: 22 Sayı: 2, 1 - 12, 01.12.2012

Samim Kayıkçı Erdinç Oğur

Öz

Bu çalışma, Hatay ilinde yayılış gösteren bazı orkide türlerinin doğal yayılış alanlarının, ekolojik ve ekonomik özelliklerinin, türler üzerindeki insan kaynaklı olumsuz etkilerin ve alınması gereken koruma önlemlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. 2009-2011 yılları arasında arazi çalışmaları yürütülmüş, bitkiler toplanmış, fotoğraflanmış, bitkiler herbaryum tekniklerine uygun olarak kurutulmuş, ‘Türkiye Florası’ ve güncel makale vb. belgelere göre teşhis edilmiştir. Arazi çalışmaları sırasında bitkilerin yayılış alanları ve ekolojik özellikleri belirlenmiş, alandaki durumları gözlemlenmiş, ekonomik ve eko-turizm potansiyeli açısından değerlendirilmiş, türler üzerindeki olumsuz etkiler ve alınması gereken önlemler belirlenmiştir. Alanda yapılan incelemelerde özellikle kontrolsüz keçi otlatılması, yaşam alanlarının tarım arazisine dönüştürülmesi, süs bitkisi olarak kullanılmak ve salep yapımı amacıyla toplanması bu bitkiler üzerindeki insan kaynaklı olumsuz etkiler olarak belirlenmiştir. Hatay ili orkide türleri açısından zengin bir floraya sahiptir. Orkide türlerinin kontrolsüz bir şekilde toplanması engellenmelidir. Türler üzerindeki tarım arazisine dönüştürme ve aşırı keçi otlatılması gibi olumsuz etkiler azaltılmalıdır. Bu bitkilerin ekonomik amaçlı kullanımları kontrollü bir şekilde yapılmalıdır. Orkide türlerinin Eko-turizm (Botanik turizmi) faaliyetlerinde kullanılması, bu bitkilerin korunması açısından önemlidir

Anahtar Kelimeler

Orkide, ekoloji, ekonomi, eko-turizm, koruma, Hatay

Kaynakça

• Avrupa'nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN) 1984. Ek-1 http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18318.pdf&main
• Bauman, H., S. Künkele. 1989. Die Gattung Serapias L.: eine taxonomische Ubersicht. (The genus Serapias L.: a taxonomic synopsis.) Mitteilungsbl. Arbeitskr. Heim. Orch. Baden-Wurttemberg 21. (3): 701-946.
• Bateman, R. M., A. M. Pridgeon, M. W. Chase. 1997. Phylogenetics of subtribe Orchidinae (Orchidoideae, Orchidaceae) based on nuclear its sequences. 2. Infrageneric relationships and reclassification to achieve monophyly of Orchis sensu stricto. Lindleyana. 12. 113-141.
• Çakan, H. ve A. Byfield. 2005, ‘Amanos Dağları’, Türkiye’nin Önemli Bitki Alanı (Ed. N.Özhatay, A.Byfield ve S.Atay): 254-257, WWF Türkiye yayını, İstanbul.
• Davis, P.H. 1965. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 1., Edinburgh.
• Davis, P.H. 1967. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 2., Edinburgh.
• Davis, P.H. 1970. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 3., Edinburgh.
• Davis, P.H. 1972. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 4., Edinburgh.
• Davis, P.H. 1975. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 5., Edinburgh.
• Davis, P.H. 1978. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 6., Edinburgh.
• Davis, P.H. 1982. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 7., Edinburgh.
• Davis, P.H. 1984. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 8., Edinburgh.
• Davis, P.H. 1985. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 9., Edinburgh.
• Davis, P. H., R. R. Mill, and K. Tan. 1988. Flora of Turkey and The East Aegean Islands (Supplement),Edinburgh University Press, Vol. 10, Edinburgh.
• Düzenli, A., and H. Çakan. 2001. Flora of Mount Musa (Hatay- Turkey). Turkish Journal of Botany, 25: 285-309.
• Ekim ve ark., 2000. Türkiye bitkileri kırmızı kitabı. Ankara.
• Güner, A., N. Özhatay, T. Ekim, and H. K. C. Başer. 2000. Flora of Turkey and East Aegean Islands, Edinburgh University press, Supplement 2, Vol.11, 656 s, Edinburgh.
• Hawkes, J. G. 1980. Crop Genetic Resources Field Collection Manuel. I.B.P.G.R and Eucarpia, Pudoc, Wageningen.
• International Union for Conservation of Nature (IUCN). http://www.iucn.org/
• Kretzschmar, H., W. Eccaricus, and H. Dietr. 2007. Die Orchideengattungen Anacamptis, Orchis, Neotinea. EchinoMedia-Verlag, Bürgel.
• Kreutz, C.A.J., 2004. Kompendium der Europäischen Orchideen / Catalogue of European Orchids. Kreutz Publishers, Landgraaf The Netherlands, 239 p.
• Kreutz, C. A. J. 2007. Neukombinationen und Erganzungen zu verschiedenen Europaischen Orchideentaxa. Ber.Arbeitskrs. Heim.Orch. 24 (1) : 142-186
• Kreutz, C. A. J., and A. H. Çolak. 2009. Türkiye Orkideleri. Rota Yayınları, 848 s, Istanbul.
• Yolcu, H. 1998. Kuseyr (Habib-in Neccar) Dağları (Hatay) Florası Üzerine Bir Araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 61 s, Hatay.
• Kayıkçı, S. 2006. Samandağ (Hatay) Kıyı Kumullarının Florası. Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 60 s, Hatay.
• Kayıkçı, S., V. Altay, ve Y. Güzel. 2012. Hatay İlinde Yayılış Gösteren Bazı Geofit Bitki Türleri Üzerine Bir İnceleme. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, Türkiye, 5 (2): 139-143.
• Kavak, S. 2006. Burnaz Kumullarının (Hatay) Flora ve Vejetasyonu. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 77 s, Adana.
• Morschek, G., and K. Morschek. 1996. Orchids of Cyprus. Zyperns Orchideen. Selbstverlag, Moers.
• The Convention on International Trade In Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES). http://www.cites.org/eng/disc/species.php.
• Özhatay, N., and S. Kültür. 2006. Check-list of additional taxa to the Supplement Flora of Turkey III. Turk J Bot 30: 281-316.
• Özhatay, N., S. Kültür, and S. Aslan, S. 2009. Check-list of additional taxa to the Supplement Flora of Turkey IV. Turk J Bot 33: 191-226.
• Özhatay, N., S. Kültür, and S. Aslan. 2011. Check-list of additional taxa to the Supplement Flora of Turkey V. Turk J Bot 35: 589-634.
• Sandal, G. 2009. Doğu Akdeniz Bölgesi’nde Yetişen Orkideler Ve Yetişme Ortamı Nitelikleri İle Tehdit Faktörlerinin Araştırılması. Doktora tezi. Çukurova Üniv. Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı Adana.
• Sezik, E. 1967. Türkiye’nin Salepgilleri, Ticari Salep Çeşitleri ve Özellikle Muğla Salebi Üzerine Araştırmalar. Doktora Tezi, 76 s, İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, İstanbul.
• Sezik, E. 1984. Orkidelerimiz: Türkiye'nin orkideleri. Sandoz Kültür Yayınları, 166 s. İstanbul
• Sezik, E. ve T. Baykal. 1991. Maraş Salebinin Menşei. Tübitak Doğa-Tr.J.of Pharmacy, 1:10-16.
• Tan, A. ve T. Taşkın. 2001. Herbaryum hazırlama teknikleri. TAYEK/TYUAP. 4-6 Eylül 103: 1-6, Menemen, İzmir.
• Türkmen, N., and A. Düzenli. 1998. The Flora of Dörtyol and Erzin Districts of Hatay Province in Turkey. Turkish Journal of Botany, 22: 121-141.