PAMUKTA (Gossypium hirsutum L.) BAZI KANTİTATİF KARAKTERLERİN KALITIMI

Yıl 2008, Cilt: 18 Sayı: 1, 16 - 29, 01.06.2008

E. Karademir Ç. Karademir İ. Özberk R. Ekinci

Öz

Bu çalışma, Güneydoğu Anadolu Bölgesinin standart pamuk çeşitlerinden biri olan Maraş 92 (P1) ile erkenci bir Bulgaristan çeşidi olan Chirpan 603 (P2) pamuk çeşitlerinin melezlenmesi sonucunda oluşturulan F1, F2, BCP ve BCP2 generasyonlarında bazı kantitatif özelliklerin kalıtımını incelemek ve bu karakterlerdeki genetik varyasyonu araştırmak amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada aileler üzerinden yapılan varyans analizleri genellikle anaya bağlı (maternal) etkilerden ziyade çevresel etkilerin daha önemli olduğunu göstermiştir. Basit eklemeli dominant model (m, [d], [h] ) yetersiz kalmış, allelik olmayan interaksiyonların varlığı kabul edilmiştir. Generasyon ortalamaları üzerindeki genetik etkiler tamamlayıcı tip allelik olmayan interaksiyonların (epistasi) varlığını gösteren iki genli interaksiyon modelleri ile açıklanabilmiştir. Çalışmada D (eklemeli), H (dominant) ve E (çevresel) gibi ikinci derece (varyans) istatistikler tahmin edilmiş, dar anlamda kalıtım derecesi (hn), F2 gerilemesi, F sapması, heterosis ve heterobeltiosis değerleri belirlenmiştir. Dar anlamda kalıtım derecesi koza sayısı özelliği için erken generasyonlarda seleksiyonun yapılabileceğini, incelenen diğer özelliklerde ise seleksiyonun geciktirilmesinin daha doğru olacağını göstermektedir

Anahtar Kelimeler

Pamuk (Gossypium hirsutum L.), Kantitatif Karakterler, Kalıtım Derecesi, Heterosis, Heterobeltiosis.

Kaynakça

• Anonymous. 1991. Genetics Simulations for Small Size Populations. GENSIM Statistical Package. Univ. of Birmingham. UK.
• Anonim. 2004a. Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Laboratuar Analiz Sonuçları, Diyarbakır.
• Anonim. 2004b. Diyarbakır İli Meteoroloji Müdürlüğü Raporları, Diyarbakır.
• Anonymous. 2006. Cotton Review of the World Situation. 2006/2007 Supply & Use of Cotton By Country. 59 (3): 23.
• Ashwathama, V. H., B. C. Patil, S. R. Kareekatti and T. S. Adarsha. 2003. Studies on Heterosis for Biophysical Traits and Yield Attributes in Cotton Hybrids. World Cotton Research Conference 3, Abstracts of Paper and Poster Presentations. P.S. 15.9. Cape Town South Africa.
• Baloch, M. J. 1995. Combining Ability Estimates in 5 x 5 Diallel Intra Hirsutum Crosses. Pakistan J. Bot., 27 (1): 121-126.
• Bhardwaj, R. P., and C. J. Kapoor. 1998. Genetics of Yield ant its Contributing Traits in Upland Cotton (Gossypium hirsutum L.). World Cotton Research Conference 2, September 6-12, Vol:1, pp 214-216. Athens, Greece.
• Gad, A. M., M. A. EL-Fawal, M. A. Bishr., and A. A. El Khishen. 1974. Studies on Gene Action In An Interspecific Cross of Cotton. I. Manifestation of Types on Gene Effect. Egyption Journal of Genetic and Cyto. 3 (1): 117-124.
• Gargy, H. R., and H. S. Kalsy. 1988. Inheritance and Association of Some Quantitative Traits in a Diallel Set of Upland Cotton (Gossypium hirsutum L.) Indian Journal of Agricultural Sciences 58 (4): 306-308.
• Hallauer, A. R., and J. B. Miranda. 1981. Quantitative Genetics in Maize Breeding. Iowa State Uni. Press Ames. U.S.A.
• Iqbal, M., M. A. Chang., A. Jabbar, and M. Z. Iqbal. 2003. Inheritance of Earliness and Other Characters in Upland Cotton. OnLine Journal of Biological Sciences 3 (6): 585-590.
• Igbal, M. Z., and M. A. Nadeem. 2003. Generation Mean Analysis for Seed Cotton Yield and Number of Sympodial Branches per Plant in Cotton. (Gossypium hirsutum L.) Asian Journal of Plant Sciences 2 (4): 395-399.
• Karademir, Ç., E. Karademir, ve O. Gençer. 2003. Kuraklık Stresine Dayanıklı Pamuk Islahında Bazı Karakterlere İlişkin Heterotik Etkiler. Türkiye 5.Tarla Bitkileri Kongresi, 13-17 Ekim, 89-94.
• Kaynak, M. A. 1996. Farklı Morfolojik ve Fizyolojik Özelliklere Sahip Bazı Pamuk (G. hirsutum L.) Çeşitlerinin Genetik Analizi. TÜBİTAK Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi. Cilt: 20.
• Kalsy, H. S., and B. M. Vithal. 1982. Inheritance of Some Quantitative Characters In Upland Cotton (Gossypium hirsutum L.). Cotton Trop. Fib. Abst. 7 (10): 155.
• Kandhro, M. M. 1982. Caroline Queen ile G.B.602 Çeşitlerinin F1, F2 ve Geri Melez Döl Kuşaklarında Önemli Tarımsal Karakterlerin Kalıtımı Üzerine Araştırmalar (Doktora Tezi) Adana.
• Kapoor, A. 1998. Inheritance Studies of Quantitative Characters in Upland Cotton (Gossypium hirsutum L.) Word Cotton Research Conference 2, September 6- 12, Vol:1, pp 211-213, Athens, Greece.
• Khan; I. A., IF. A. Khan, and M. Ahmad. 1981. Study of Gene Action and Combining Ability In Various Characters of Cotton (Gossypium hirsutum L.). Cotton and Trop. Fib. Abst.6-9: 1117.
• Leidi, E. O. 2003. Combining Ability of Yield and Yield Components In Upland Cotton (Gossypium hirsutum L.) Under Drought Stress Conditions. Word Cotton Presentations.S.33.7. Cape Town. South Africa. 3, Abstacts of Paper and Poster
• Low, A., J. Hesketh, and H. Muramoto. 1969. Some Environmental Effects on the Varietal Node Number of the First Fruiting Branch. Cotton Grow Rev 40: 181- 188.
• Miller, P.A., and A. Marani. 1963. Heterosis and combining ability in diallel crosses of upland cotton. Crop Science: 3: 441-444.
• Marani, A. 1968. Heterosis and Inheritance of Quantitative Characters in Interspesific Crosses of Cotton. Crop Science: 8: 299-303.
• Munro, J. M. 1971. An Analysis of Earliness in Cotton (G. hirsutum L.) Growing Rev. 48: 28-41
• Mather, K., and J. L. Jinks. 1982. Biometrical Genetics. Chapman and Hall. London.
• Pathak, R. S., and P. Kumar. 1975. Combining Ability Studies in Upland Cotton (Gossypium hirsutum L.) Journal of Plant Breeding 75 (4): 297-304
• Ray, L. L., and T. R. Richmond. 1966. Morphological Measures of Earliness of Crop Maturity in Cotton. Crop Sci. 6: 527-531.
• Silva, F. D., and J. F. Alves. 1983. Estimation of Epistasis, Additive and Dominance Variation In Cotton (Gossypium hirsutum L.) race latifolium Hutch. Rev. Brazil Genetic VI, 3: 491-504.
• Singh, R.K., and B. D. Chaudhary. 1985. Line x Tester Analysis. Biometrical Methods in Quantitative Genetic Analysis. Kalyani Publishers New Delhi, India.
• Waldia, R.S., B. R. Mor, and J. S. Yadava. 1984. Combining Ability for Yield and Its Component In Desi Cotton (G. arboreum L.) Theoretical and Applied Genetics. 14 (2): 487-491.
• Warner, J. N. 1952. A Method for Estimating Heritability. Argon. Journal, 44: 427- 430.
• Yılmaz, H. A. 1997. Türler Arası Melezleme ile Elde Edilen Hibrit Pamuklarda Erkencilik, Verim ve Verim Karakterlerinde Melez Azmanlığı. II. Ulusal Tarla Bitkileri Kongresi, Samsun.