BAZI KAYIN MANTARI (Pleurotus spp.) TÜRLERİNİN ORGANİK OLARAK ÜRETİMİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR

Yıl 2005, Cilt: 15 Sayı: 2, 1 - 26, 01.12.2005

Şeref Aksu A. Mutlu Uygur

Öz

Bu çalışma, yenilebilir mantar türlerinden kültüre alınanlar içerisinde, dünyada en fazla üretimi yapılan Pleurotus spp. türlerinden Pleurotus sajor-caju ve Pleurotus ostreatus türlerinin tanıtımının yanı sıra, organik tarım koşullarında en uygun yetiştirme ortamlarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada, Pleurotus yetiştiriciliğinde değişik yetiştirme ortamları olarak buğday samanı, buğday kepeği, çeltik kavuzu (pirinç kavuzu) ve parçalanmış mısır koçanı materyalleri ve bunların değişik oranlarda karışımları kullanılmıştır. Hazırlanan ortamların pastörizasyonunda 60 0C’de 8 saat süreyle buhar işlemi uygulanmıştır. Çalışma sonucunda, en yüksek mantar verimi ve biyolojik etkinlik oranı, %60 buğday samanı + %40 mısır koçanı ve %95 buğday samanı + %5 buğday kepeği uygulamalarından elde edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Mantar, Kayın mantarı, Đstiridye mantarı, Pleurotus spp.

Kaynakça

• Açıkgöz, N., E. Akkaş ve A. Moghaddam ve K. Özcan. 1994. Tarımsal Araştırmaların Değerlendirilmesi için PC Paketi. TARĐST. Tarla Bitkileri Kongresi (25-29 Nisan) Tebliği. Bornova-Đzmir.
• Ağaoğlu, Y. S. ve M. Güler. 1991. Doğal ve Kültüre Alınabilir Mantar Türleri. Kayın Mantarı (Pleurotus spp.) Yetiştiriciliği. Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Akman, N. 2003. Pratik Sığır Yetiştiriciliği. Türk Ziraat Müh. Birl. Vakf. Yayını.189 s. Ankara.
• Aksu, Ş. 1981. Yemeklik mantar türü Pleurotus ostreatus misellerini sardırmak için kullanılan materyaller üzerinde bir araştırma. (Lisans Tezi, Basılmamış), Ankara Ü. Z. F. Bahçe Bitkileri Yetiştirme ve Islahı Bölümü, Ankara.
• Aksu, Ş. 2001. Kayın Mantarı (Pleurotus spp.) Üretim Teknikleri. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Yayını, 16 s. Yayın No: 85, Yalova.
• Aksu, Ş. 2003. Kayın mantarı (Pleurotus spp.) üretim teknikleri. TAYEK (Tarımsal Araştırma Yayım ve Eğitim Koordinasyonu) Bahçe Bitkileri Grubu Bilgi Alışveriş Toplantısı Bildirileri, s. 42-54. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Yayın No: 111, Menemen-Đzmir.
• Aksu, Ş. 2004. Kültür mantarı üretim teknikleri ve organik mantar yetiştiriciliği. TAYEK (Tarımsal Araştırma Yayım ve Eğitim Koordinasyonu) Bahçe Bitkileri Grubu Bilgi Alışveriş Toplantısı Bildirileri, s. 1-28. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Yayın No: 116, Menemen-Đzmir.
• Aksu, Ş. ve E. Uysal. 2002a. Bazı tarımsal artıkların mantar (Pleurotus sajor-caju) üretiminde kullanım olanaklarının araştırılması. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Sonuç Raporu, Yayın No: 166, Yalova. Aksu, Ş. ve E. Uysal. 2002b. Bazı tarımsal artıkların yenilebilir mantarlardan Pleurotus sajor-caju üretiminde kullanım olanaklarının araştırılması. Türkiye VII. Yemeklik Mantar Kongresi Bildirileri, s. 68-73. Korkuteli-Antalya.
• Anonymous. 1991. Futterwerttabellen Für Wiederkäuer. DLG, 112 s. VerlagFrankfurt.
• Anonymous. 2005. www.agromantar.com (web sayfası).
• Bano, Z., and H. C. Srivastava. 1962. Studies on the cultivation of Pleurotus sp. on paddy straw. Food Sci., Mysore, 11: 363 –5 bibk.7 (Hort. Abst. 33 (4): 7307.
• Battick, C., M. Bell, C. Hamilton, and W. McLaghin. 1990. Selection of Pleurotus strains for use in mushroom cultivation in Jamaica. Proceeding of the Annual National Conference on Science and Technology (Part 2): 51-56.
• Bulgurlu, Ş. ve M. Ergül. 1978. Yemlerin Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik Analiz Metodları. Ege Üniv. Zir. Fakültesi Yayınları, No: 127. Ege Üniv. Matbaası. Bornova-Đzmir.
• Cayrol, J. J. 1978. Oyster mushroom culture at Rimplas Alpes-Maritimes Pepinieristes Horticulteurs Maraichers, No. 191, 55-58, Hort. Abst. 49 (10): 7706 (1979).
• Colauto, N. B., and A. F. Da-Eira. 1995. Effect of substrate containers on Pleurotus sajor-caju (Fr.) Singer production distribution. Energia na Agricultura, 10(2): 19-28.
• Diwakar, B., R. L. Munjal, and D. Bahukhandi. 1989. Cultivation of Pleurotus species on different agricultural residues. Indian Phytopathology, 42(4): 492495.
• Doğan, H. ve A. Peşken. 2003. Çay artıklarından hazırlanan yetiştirme ortamları ve dezenfeksiyon yöntemlerinin Pleurotus sajor-caju’nun verim ve kalitesine etkisi. Ondokuz Mayıs Ü. Z. F. Dergisi, 18(1): 39-48.
• Eger, G. 1970. Effect of light on primordium formation in the Basidiomycete Pleurotus sp. From florida Arch. Mikrobial 74 (2) : 174-192 (Mycology. Abst. 5 (7): 80746.
• El-Rab, S. M. G. 2000. Studies on different methods of sterilization on production of Pleurotus-sajor-caju. Egyptian Journal of Horticulture, 27(3): 363-372.
• Erkel, Đ. 1986. Değişik besin ortamlarının Agaricus bisporus’ta spor çimlenmesi ve misellerin gelişmesine etkisi üzerinde araştırma. T.O.K.B. Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü, Mantar Araştırma Projesi Sonuç Raporu, 57 s. Yalova.
• Erkel, Đ. 1998. Pleurotus Mantar Türlerinin Yetiştirme Tekniği (Kayın Mantarı). Tarımsal Araştırmaları Destekleme ve Geliştirme Vakfı. Yayın No: 36, 17 s. Yalova.
• Erkel, Đ. ve E. Işık. 1990. Pleurotus ostreatus ve Pleurotus florida yetiştiriciliğinde değişik yetiştirme ortamlarının verime etkisi. Türkiye IV. Yemeklik Mantar Kongresi, Cilt: 2, 121-126, Yalova.
• Ertan, O. Ö. 1988. Bazı substrat katkı maddelerinin Pleurotus ostreatus üzerine etkileri. Doğa Türk Botanik Dergisi, 12 (3): 234-238’un gelişim devreleri ve ürün verimi. Doğa Türk Journal of Botany, 14: 82-90.
• Ertan, O. Ö. 1990. NaOH ile önişlem görmüş kültür ortamlarında Pleurotus ostreatus’un gelişim devreleri ve ürün verimi. Doğa Türk Journal of Botany, 14: 82-90.
• Güler, M. 1988. Kayın Mantarı Yetiştiriciliği. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, No: 669, Seri No: 16, Ankara.
• Güler, M. ve S. Ağaoğlu. 1995. Kayın mantarlarının (Pleurotus spp.) örtü altı yetiştiriciliğinde değişik yetiştirme ortamlarının verim ve kalite faktörlerine etkileri. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Çukurova Ü. Z. F. 3-6 Ekim 1995. Adana.
• Günay, A., M. E. Đlbay ve Z. Çelikten. 1992. Pleurotus sajor-caju’nun talaş üzerinde kültürü. I. Orman Ürünleri Endüstrisi Kongresi. Karadeniz Teknik Ü. Orman F. 121-128, Trabzon.
• Işık, S. E., A. Genç, Đ. Erkel ve M. Fatı. 1976. FAO. Yalova Projesi, Mantarcılık Avrupa Gezisi Raporu, s. 13.
• Đlbay, M. E. 2000a. Agaricus bisporus ve Pleurotus sajor-caju yetiştiriciliğinde vitamin katkısının verim üzerine etkisi. Türkiye VI. Yemeklik Mantar Kongresi Bildirileri, s. 186-192 (20-22 Eylül 2000) Bergama.
• Đlbay, M. E., 2000b. Kültürü yapılan yenebilir mantarlar. Türkiye VI. Yemeklik Mantar Kongresi Bildirileri. s. 1-37 (20-22 Eylül 2000) Bergama. Đlbay, M. E. 2002. Pleurotus eryngii (De Cendolle: Fries) Quetlet yetiştiriciliğinde değişik katkı maddelerinin verim ve kaliteye etkileri üzerine araştırmalar. Türkiye VII. Yemeklik Mantar Kongresi Bildirileri, s. 49-54. KorkuteliAntalya.
• Đlbay, M. E. ve A. Günay. 1992. Sterilizasyon, talaş ve Pleurotus sajor-caju. I. Ulusal Orman Ürünleri Kongresi. Karadeniz Teknik Ü. Orman F. 229-240, Trabzon.
• Đlbay, M. E. ve Y. Okay. 1996. Pleurotus sajor-caju yetiştiriciliğinde fındık zurufu kullanım olanakları üzerinde bir araştırma. Türkiye V. Yemeklik Mantar Kongresi Bildirileri, s. 180-188 (5-7 Kasım 1996) Yalova.
• Khan, S.M., A. G. Kausar, and M. A. Ali. 1981. Yield performance of different strains of oyster mushrooms (Pleurotus spp.) on paddy straw in Pakistan. Mushroom Science XI Proceeding of the Eleventh International Scientific Congress on the Cultivation of edible Fungi, 675-678, Australia.
• Koçyiğit, A. E. 1984. Kayın Mantarı (Pleurotus ostreatus) Türünde Misel Geliştirme ve Primordium Oluşturma Dönemlerinde Uygulanan Farklı Sıcaklık ve Işık Düzeylerinin Verim ve Kaliteye Etkisi Üzerinde Araştırmalar (Doktora Tezi). Ankara Ü. Z. F.
• Kostadinov, I., A. Torev, and T. Rantcheva. 1972. Some aspects of the production of Pleurotus ostreatus, Fr. Mushroom Science WIII. 253-255.
• Küçükomuzlu, B. ve A. Peşken. 2005. Yetiştirme ortamı ağırlıklarının Pleurotus mantar türlerinin verim ve kalitesi üzerine etkileri. Ondokuz Mayıs Ü.Z.F. Dergisi, 20(3): 64-71, Samsun.
• Oei. 1996. Mushroom Cultivation. Total Publication. 274 s. The Netherland.
• Peşken, A. 2001. Fındık zurufundan hazırlanan yetiştirme ortamlarının P. sajor-caju mantarının verimine ve bazı kalite özelliklerine etkisi. Bahçe Dergisi, 30 (1-2): 37-43.
• Ragunathan, R., R. Gurusamy, M. Palaniswamy, and K. Swaminathan. 1996. Cultivation of Pleurotus spp. on various agro-resudies. Food Chemistry, 55(2): 139-144.
• Royse, D. J. 1985. Effects of spawn run time and substrate nutrition on yield and size of the shiitake mushroom. Mycologia, 77 (5): 756-762.
• Svaprakasam, K., and T. K. Kondaswary. 1981. Waste materials for the cultivation of Pleurotus sajor-caju. The Mushroom Journal May. No. 101. 178-179.
• Tuncer, Ş. D. 2001. Süt Sığırlarının Beslenmesi. Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları. 177-213. Özkan Matbaacılık, Ankara.
• Yıldız, A. ve R. Demir. 1998. Bazı bitkisel materyallerin Pleurotus ostreatus (Jacp. ex Fr.) Kum. var. Salinus (Pers. ex Fr.) Kontr. et Maubl.’un gelişmesi ve ürün verimi üzerine etkileri. Tr. J. of Biology, 22:67-73.
• Zadrazil, F. 1973. Cultivation, yield and keeping quality of Pleurotus florida (Fovcae) Champignon 13, 17-19, 22-24 Forschungsstelle von Sengbusch, Hamburg Germen Federal Republic.
• Zadrazil, F., and M. Schneidereit. 1972. Die Grundlagen für die in kulturnahme einer bisher nicht kultivierten Pleurotus. Der Champignon 135: 25-32.