Batı Anadolu’da Yayılan Bazı Crocus Taksonlarının Süs Bitkisi Olarak Değerlendirilmesi

Yıl 2013, Cilt: 23 Sayı: 1, 32 - 40, 18.06.2013

Gülden Haspolat , Ercan Özzambak

Öz

Bu çalışma ile Batı
Anadolu’daki bazı doğal Crocus taksonlarının çoğaltımı ve süs bitkisi
(dış mekân bitkisi ve saksılı bitki) olarak değerlendirme olanaklarının
belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, bitki toplama, vejetatif ve generatif
çoğaltım çalışmaları yapılmıştır. Çalışmaya ait materyalleri ülkemiz florasında
doğal olarak yayılış gösteren 2’si endemik 4 Crocus taksonu
oluşturmaktadır. Taksonlardan biri sonbaharda çiçek açarken (C. pallasii ssp.
pallasii), 3’ü ilkbaharda (C. olivieri ssp. balansae, C.
chrysanthus, C. baytopiorum) çiçeklenmektedirler. Taksonlar doğal
olarak yayılış gösterdikleri alanlardan toplanmış ve tür teşhisleri
yapılmıştır. Taksonların hem vejetatif hem de generatif olarak
çoğaltılabileceği belirlenmiştir. Çoğaltma çalışmaları sonrasında taksonların
süs bitkisi olarak kullanılabilme potansiyeline yönelik gözlemler 2011 yılı
vejetasyon döneminde alınmıştır. Kullanım alanlarına yönelik değerlendirmeler
“tartılı derecelendirme metodu” ile yapılmıştır. Bitkiler, Menemen koşullarına
adapte olmuş ve 3 yıl süresince kültüre alınmışlardır. Taksonların 4’ünün de
hem dış mekân bitkisi hem de saksı çiçeği olarak kullanılabileceği ortaya
çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Crocus sp., geofitler, endemik, süs bitkisi

Kaynakça

• Babaç M.T. ve Y. Bakış. 2011. Tübives, Türkiye Bitkileri Veri Servisi, Crocus cinsi, http://wwweski.tubitak.gov.tr/tubives/index.php?com Benschop, M., 1993. Crocus. p257-272. In De Hertogh, A. A., Le Nard, M. (Ed.). The Physiology of Flower Bulbs. Elsevier Science Publishers B. V. Amsterdam, The Netherlands. Candan F., L. Şık and T. Kesercioğlu, 2009. Cytotaxonomical studies on some Crocus L. taxa in Turkey, African Journal of Biotechnology Vol. 8 (18):4374-4377. Carter, K., 2011. Crocus, University of California Cooperative Extension Central Coast & South Region Center for Landscape and Urban Horticulture. From http://groups.ucanr.org/CLUH/files/29437.pdf. Davis, P. H. and I. C. Hedge. 1984. The Flora of Turkey Past, Present and Future, Condollea, 8: 381–449 p. Erol, O. 2004. Batı Anadolu’nun Bazı Endemik Crocus L. (Iridaceae) Taksonları Üzerinde Morfolojik ve Anatomik Araştırmalar, İstanbul Üniversitesi Biyoloji Ana Bilim Dalı Botanik Programı, Doktora Tezi, İstanbul. Erol, O., L. Şık, H. B. Kaya, B. Tanyolaç, and O. Küçüker. 2011. Genetic diversity of Crocus antalyensis B.Mathew (Iridaceae) and a new subspecies from Southern Anatolia, Plant Syst Evol. 294(3-4): 281-287. Ersoy, H. 1998. Trakya'da (Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ) Yetişen Crocus L. (Iridaceae) Taksonlarında Morfolojik, Sistematik, Korolojik Araştırmalar. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Çalışması, Edirne. Kornerup, A. and Wanscher J.H. 1978, Methuen Hand Book of Colour. Third Edition, London. Kravkaz, İ. S. 2008. Kastamonu Yöresindeki Crocus spp.’nin Fenolojik Özellikleri, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Kravkaz, İ. S., H. Vurdu, ve E. Türkyılmaz. 2006. Potansiyel süs bitkisi olarak çiğdemler, Gazi Üniversitesi Kastamonu Orman Fakültesi Dergisi, Kastamonu, 6 (1): 135-140. Michelson, L. P., W. H. Lachman, D. D. Allen. 1958. The use of the Weighted-Rankit method in variety trials. Proc. Amer. Soc. Hort. Sci. 71:334-338. Özhatay, N. 2002. Diversity of bulbous monocots in Turkey with special reference chromosome numbers, Pure Appl.Chem., 74 (4): 547–55. Şık, L., F. Candan, S. Soya, C. Karamenderes, T. Kesercioğlu, and B. Tanyolaç. 2008. Genetic variation among Crocus L. species from Western Turkey as revealed by RAPD and ISSR markers, Journal of Applied Biological Sciences 2 (2): 73-78. Toll, J. A. 1995. Processing of Germplazm Associated Material and Data. In: Guarino L., R. Ramanatha and R. Reid (Ed.), Collecting Plant Genetic Diversity Technical Guidelines. CAB International Wallingford, 577-595. Vurdu, H. ve F. F. Çiçek. 1992. Biyolojik zenginliklerimiz: Çiğdem (Crocus spp.), Fidan Dergisi, 57: 2-5 s. Vurdu, H., K. Güney, ve F. F. Çiçek. 2004. Biology of Crocus olivieri spp. olivieri, Proceedings of the First International Symposium on Saffron and Biotechnology, Acta Horticultura, Albacete-Spain 650:71-83 p. Yücel, E. 2002. Çiçekler ve Yerörtücüler. ISNB 975- 93746- 1- 7, Eskişehir, 116. Zencirkıran, M. 2002. Geofitler, Uludağ Rotary Derneği Yayınları, Bursa, 1: 28-29.