Yield Potential of some Candidate Confectionary Sunflower Cultivars in Menemen, Izmir Ecological Conditions

Yıl 2017, Cilt: 27 Sayı: 1, 1 - 16, 15.06.2017

Ahmet Şemsettin Tan , Ayşegül Altunok Memiş Mehmet Aldemir

Öz

 ABSTRACT: The main
objective of the study was to determine suitable confectionary sunflower
cultivars. The experiments were conducted in 2015 and 2016 growing seasons, in Randomized Complete Block Design with four
replications, on the experiment
field of Aegean Agricultural Research Institute (AARI) in Menemen conditions. Research materials were the candidate oilseed hybrid
sunflower varieties which were developed by sunflower breeding program of AARI
and oilseed hybrid sunflower varieties. Observations were
made on seed yield (kg/da),
1000 seed weight, hectoliter weight (g/l), seed oil
content, plant height (cm), head diameter (cm),
husk percentage (%), days to flowering date (days) and days to physiological
maturity (days), seed width (mm) and seed length (mm). According to two year results of this study
statistically significant differences were found in all traits among the
varieties in Menemen - Izmir (Turkey)
conditions. The
highest yield obtained from Cigdem, ETAE-NGL, Ege Günesi as 637, 629 ve 620 kg/da respectively in 2015. Whereas, the highest yield obtained from Cigdem and Ege
Günesi with 592 kg/da and 586 kg/da respectively in 2016. According to the
results of combined mean yield for two years (2015 and 2016) the highest yield
obtained from Cigdem and Ege Günesi as 614 and 603 kg/da respectively. Increase in sunflower production
could be possible by the expansion of acreage, giving importance to the second
crop agriculture, and beside those the high-yielding varieties need to be
planted. Research results indicated
that in terms of the yield and some quality characteristics of Ege Günesi is a
promising candidate variety for confectionary sunflower production in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Sunflower, Helianthus annuus L., confectionary variety, yield, yield components, breeding

Bazı Çerezlik Ayçiçeği Çeşit Adaylarının Menemen, İzmir Ekolojik Koşullarında Verim Potansiyelleri

Öz

ÖZ: Bu araştırmanın amacını istenilen
özelliklere uygun çerezlik ayçiçeği çeşit adaylarını saptamak oluşturmuştur. Denemeler, 2015 ve 2016
yetiştirme sezonunda, Tesadüf Blokları Deneme Deseninde ve 4 tekerrürlü olarak Ege Tarımsal
Araştırma Enstitüsü (ETAE) deneme tarlalarında yürütülmüştür. Çalışma
materyalini ETAE ayçiçeği ıslah programında geliştirilen çerezlik çeşit
adayları ve tescilli çeşitler oluşturmuştur. Yapılan değerlendirmeler,
denemelerde yer alan çeşitlerin tane verimi (kg/da) yanında bin tane ağırlığı
(g), hektolitre ağırlığı (g/l), yağ oranı (%), yağ verimi (kg/da), kabuk oranı
(%) ile bitki boyu (cm), tabla çapı (cm), çiçeklenme gün sayısı, fizyolojik
olum gün sayısı, tane eni (mm) ve tane boyu (mm) açısından istatistik olarak
farklı olduklarını ortaya koymuştur. Araştırmada, 2015 yılında en yüksek tane
verimi Çiğdem, ETAE-NGL ve Ege Güneşi çeşitlerinden sırasıyla 637, 629 ve 620
kg/da olarak elde
edilmiştir. 2016 yılında ise en yüksek verimi Çiğdem, ve Ege
Güneşi’nden
sırasıyla 592 kg/da ve 586 kg/da olarak elde edilmiştir. Her iki yıl ortalaması
dikkate alındığında; Çiğdem, ve Ege Güneşi sırasıyla 614 kg/da ve 603 kg/da tane
verimleri ile en yüksek değere ulaşan çeşitler olmuştur. Ayçiçeği üretim
artışı, ekim alanlarının genişletilmesi ve ikinci ürün tarımına önem verilmesinin
yanı sıra birim alandaki verimin artırılması, yüksek verim potansiyeline sahip
çeşitlerin üretilmesi ile mümkün olacaktır. Araştırma sonuçları verim
performansı ve agronomik karakterler bakımından yapılan değerlendirmede çeşit
adaylarından özellikle Ege Güneşi’nin verim ve kalite bakımından umut verici
olarak çerezlik ayçiçeği tarımında yer alabileceğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ayçiçeği, Helianthus annuus L, çerezlik çeşit, verim, verim komponetleri, ıslah, agronomi

Kaynakça

• Aldemir, M., A. Ş. Tan, A. Altunok. 2016. Performance of some confectionary sunflower (Helianthus annuus L.) varieties in Aegean Region of Turkey. pp.548-555. 19th International Sunflower Conference, Edirne, Turkey. 29 May- 3 June 2016.
• Alessi, J., J. F. Power, and D. C. Zimmerman. 1977. Sunflower yield and water use as influenced by planting date, population and row Spacing. Agron. J. 69: 465-469.
• Anonim. 2015. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Bitkisel Üretim Değerleri. http://www.tuik.gov.tr.
• Anonymous. 2014. FAO Database (www.fao.org).
• Attia, S. A. M. 1985. Effects of cultural treatments on sunflower (Helianthus annuus L.). Ph.D. Thesis, Fac. of Agric. Al-Azhar Univ.
• Canvin, D. T. 1965. The effect of temperature on the oil content and fatty acid composition of the oils from several oil seed crops. Can. J. Bot. 43: 63-69.
• Eberhard, S. A., and W. A. Russel. 1966. Stability parameters for comparing varieties. Crop Sci. 6: 36-40.
• Finlay, K. W., and G. N. Wilkinson. 1963. The analysis of adaptation in a plant breeding program. Australian J. of Agric. Res. 14: 742-754.
• Göksoy, A. T. 1999. A study of some agronomical characteristics of synthetic varieties obtained from inbred lines of sunflower (Helianthus annuus L.). Turkish J. of Agriculture and Forestry 23 (2): 349-354.
• Granlund, M., and D. C. Zimmerman. 1975. Oil content of sunflower seeds as determined by wide-line nuclear magnetic resonance (NMR). Proc. N. D. Acad. Sci. 27: 128-133.
• Ilisulu, K. ve O. Arslan. 1973. Bazı yabancı ve yerli ayçiçeği çesitleri üzerinde melezleme ve adaptasyon arastırmaları. Türkiye Bilimsel Araştırma Kurumu. IV. Bilim Kongresi Tebligleri, Ankara, 5-8 Kasım. s. 1-5.
• İlisulu, K. 1973. Yağ Bitkileri ve Islahı. Çağlayan Kitabevi İstanbul.
• Karaaslan, D. ve M. Hakan. 2007. Determination of suitable sunflower cultivars for Diyarbakir conditions. GAP V. Agriculture Congress, Sanliurfa, 17-19. October. pp. 571-575.
• Karaaslan, D., T. Sögüt ve D. Sakar. 1999. Diyarbakır sulu kosullarında ikinci ürün tarımına uygun ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin belirlenmesi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi. Adana, 5-18 Kasim. Cilt II. Endüstri Bit. pp. 52-56.
• Karaaslan, D., A. Hatipoglu, Z. Türk ve Y. Kaya. 2010. Determination of potential sunflower (Helianthus Annuus L.) cultivars for the irrigated conditions of Dıyarbakır. Helia 33 Nr. 52: 145-152.
• Kaya, Y., İ. Atakişi, E. Esendal ve Ö. Kolsarıcı. 2003. Ayçiçeginde (Helianthus annuus L.) farklı verim ögelerinde melez gücü ve azmanlığının tespiti. Anadolu 13 (2): 32-47.
• Kıllı, F. 1997. Kahramanmaraş ekolojik koşullarında yağlık melez ayçiçeği (Heliathus annuus L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurları üzerine bir araştırma. Doğa Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi 21: 149-155.
• Kıllı, F. ve O. Gençer. 1992. Çukurova Bölgesinde farklı zamanlarda ekilen bazı ayçiçeği çeşitlerinin tarımsal ve teknolojik özellikleri ve bunlar arasındaki ilişkiler üzerinde bir araştırma. Doğa Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi 16 (4): 721-729.
• Lofgren, J. R. 1978. Sunflower for confectionary food, birdfood, and petfood. Chapter 14. pp. 441-456. In (Ed. J. F. Carter) Sunflower Science and Technology. Number 19. In series Agronomy. Madison, Wisconsin. USA.
• Miller, J. F. 1987. Sunflower. Pp. 626-668. In W. R. Fehr (Ed.). Principles of Cultivar Development. Volume 2. Crop Species. Macmillan Pub. Co. New York.
• Nur, I. M. 1969. A rapid method of determining the hull content of safflower and sunflower seeds. Argonomy Journal 61: 336-338.
• Oral, E. ve K. Kara. 1989. Erzurum ekolojik kosullarinda bazi yaglik ayçiçegi çesitleri üzerinde bir arastirma. Doga Türk Tarim Ve Ormancilik Dergisi 13(2): 343-355.
• Önder, M., Ö. Öztürk ve E. Ceyhan. 2001. Yağlık ayçiçeği çeşitlerinin verim ve bazı verim unsurlarının belirlenmesi. S.Ü.Ziraat Fakültesi Dergisi, 15 (28): 136-146.
• Özer, H., E. Öztürk, T. Polat. 2003. Determination of the agronomic performances of some oilseed sunflower (Helianthus annuus L.) hybrids grown under Erzurum ecological conditions. Turkish J. Agriculture and Forestry 27 (4): 199-206.
• Öztürk, Ö., F. Akınerdem, N. Bayraktar ve R. Ada. 2008. Konya sulu koşullarında bazı hibrit ayçiçeği çeşitlerinin verim ve önemli tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 22 (45): 11-20.
• Pekcan, V., G. Evci, İ. M. Yılmaz ve Y. Kaya. 2015. Developing confectionery sunflower hybrids and determination of their yield performances in different environmental conditions. Ekin Journal of Crop Breeding and Genetics 2015 (1-2): 47-5.
• Robinson, R. G. 1970. Sunflower date of planting and chemical composition at various growth stage. Argon. J. 62: 770-772.
• Robinson, R. G. 1971. Sunflower phenology-year, variety, and date of planting effects on day and growing degee-day sunnations. Crop Sci. 11: 635-638.
• Robinson, R. G. 1978 Production and culture. p. 89-143. In J.F. Carter (ed.) Sunflower science and technology. Agronomy Monogr. 19. ASA, CSSA, and SSSA, Madison, WI.
• Robinson, R. G. 1985. Irrigation and Population Defoiration Management of Suflower on Sandy Soil. In: Proc. Sunflower Research Workshop. p. 3-4. National Sunflower Association. Bismarck, ND. USA.
• Russell, F. 1986. Microcomputer statistical program (MSTAT) version 4.00/EM. Mcihigan State University. MSTAT-C/crop and soil sciences. 324B. Agricultural Hall. East lansing, Michigan. USA.
• Sezgin, M. 2016. Çerezlik Ayçiçeği Tescil Raporu. T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü. Ankara.
• Schneiter, A.A., and J. F. Miller. 1981. Description of sunflower growth stages. Crop Sci. 21: 901-903.
• Schuler, R. T., H.J. Hirning, V.L. Hofman, and D.R. Landstrom. 1978. Harvesting, handling, and storage. In: J.F. Carter (Ed.) Sunflower Science and Technology. pp. 145-167. American Society of Agronomy, Madison. Wl.
• Steel, R. G. D., and J. H. Torrie. 1980. Principles and Procedures of Statistics. Second Ed. McGraw-Hill Book Company Inc., New York.
• Tan, A. Ş. 1991. Effect of planting date on seed yield, oil content, fatty acid composition and other plant characteristics in sunflower (Helianthus annuus L.). p. 56-65. In: Proc. Sunflower Research Workshop. Fargo, ND. 10-11 Jan. 1991. National Sunflower Assoc., Bismarck, ND.
• Tan, A. Ş. 1993. Ayçiçeğinde (Helianthus annuus L.) melez varyete (F1) ıslahında kendilenmiş hatların çoklu dizi (Line x Tester) analiz yöntemine göre kombinasyon yeteneklerinin saptanması üzerine araştırmalar. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi. Bornova, İzmir.
• Tan, A. Ş. 2007a. Ege Bölgesi Ayçiçeği Araştırmaları Projesi. Ara Sonuç Raporu. Ege Tar. Ara. Ens. Menemen. İzmir. Tan, A. Ş. 2007b. Ayçiçeği Tarımı. p.41-83. TYUAP/TAYEK Ege - Marmara Dilimi Tarla Bitkileri Toplantısı. 2-4 Ekim 2007. Ege Tar. Ara. Enst. Menemen, İzmir.
• Tan, A. Ş. 2010a. Sunflower (Helianthus annuus L.) Researches in Aegean Region of Turkey. 8th European Sunflower Biotechnology Conference. SUNBIO 2010. 1-3 March 2010, Antalya, Turkey. Helia 53: 77-84.
• Tan, A. S. 2010b. Performance of some oilseed and confectionary type of sunflower (Helianthus annuus L.) varieties Aegean Region of Turkey. 8th European Sunflower Biotechnology Conference. SUNBIO 2010. 1-3 March 2010, Antalya, Turkey. Helia 53: 91-100.
• Tan, A. Ş. 2011. Çerezlik Ayçiçeği Tarımı. p.22-47. 2011 Yılı Tarla Bitkileri Grubu Bölge Bilgi Alışveriş Toplantısı Bildirileri Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yayınları. Yayın No: 145. Menemen, İzmir.
• Tan, A. Ş. 2014. Bazı Yağlık Hibrit Ayçiçeği Çeşitlerinin Menemen Ekolojik Koşullarında Performansları. Anadolu, ETAE Dergisi 24 (1): 1-20.
• Tan, A. S., and Tan, A. 2010. Sunflower (Helianthus annuus L.) Landraces of Turkey, Their Collections Conservation and Morphmetric Characterization. 8th European Sunflower Biotechnology Conference. SUNBIO 2010. 1-3 March 2010, Antalya, Turkey. Helia 53: 55-62.
• Tan, A. S., and Tan, A. 2011. Sunflower (Helianthus annuus L.) Genetic Resources of Turkey. International Symposium on Sunflower Genetic Resources. October 16-20, 2011. Kusadasi, Izmir, Turkey. Helia 34: 39-46.
• Tan, A. S., and Tan, A. 2012. Characterization of Sunflower Genetic Resources of Turkey. 18th International Sunflower Conference, Argentina, Feb. 27 Marc-1 Feb., 2012.
• Tan, A. Ş., and N. N. Karacaoğlu. 1991. Effect of plant population on seed yield, oil percentage and other plant characteristics in sunflower (Helianthus annuus L.). p. 43-52. In Proc. Sunflower Research Workshop. Fargo, ND. 10- 11 Jan., 1991. National Sunflower Assoc., Bismarck, ND.
• Tan, A. Ş., S. Elmas. 2010. Ege Bölgesi Ayçiçeği Araştırmaları Projesi. 2010 Yılı Gelişme Raporu. Ege Tar. Ara. Ens. Menemen. İzmir.
• Tan, A. Ş., M. Aldemir ve A. Altunok. 2011. Ege Bölgesi Ayçiçeği Araştırmaları Projesi. 2011 Yılı Gelişme Raporu. Ege Tar. Ara. Ens. Menemen. İzmir.
• Tan, A. Ş., M. Aldemir ve A. Altunok. 2013. Ege Bölgesi Ayçiçeği Araştırmaları Projesi. 2013 Yılı Gelişme Raporu. Ege Tar. Ara. Ens. Menemen. İzmir.
• Tan, A. Ş., M. Aldemir ve A. Altunok. 2014. Ege Bölgesi Ayçiçeği Araştırmaları Projesi. 2014 Yılı Gelişme Raporu. Ege Tar. Ara. Ens. Menemen. İzmir.
• Tan, A. Ş., M. Aldemir ve A. Altunok. 2016a. Ege Bölgesi Ayçiçeği Araştırmaları Projesi. 2016 Yılı Gelişme Raporu. Ege Tar. Ara. Ens. Menemen. İzmir.
• Tan, A. Ş., M. Aldemir, A. Altunok. 2016a. Oilseed and confectionary sunflower (Helianthus annuus L.) researches in Aegean Agricultural Research Institute (AARI). pp. 527-534. 19th International Sunflower Conference, Edirne, Turkey. 29 May- 3 June 2016.
• Tan, A. Ş., A. Altunok, M. Aldemir. 2016b. Oilseed and confectionary sunflower (Helianthus annuus L.) landraces of Turkey. pp.556-566. 19th International Sunflower Conference, Edirne, Turkey. 29 May- 3 June 2016.
• Tan, A. S., M. Beyazgül, Z. Avcıeri, Y. Kayam, H. G. Kaya. 2000. Ana ürün Ayçiçeğinde Farklı Gelişme Devrelerinde Uygulanan sulamanın Verim ve Kaliteye Etkileri. Anadolu, ETAE Dergisi 10 (2): 1-34.
• Tan. A. S., M. Aldemir, A. Altunok ve A. Tan. 2013a. Characterization of Confectionary Sunflower (Helianthus annuus L.) Genetic Resources of Denizli and Erzurum Provinces. Anadolu, Journal of AARI 23 (1): 1-5-11.
• Tan. A. S., M. Aldemir, A. Altunok ve A. Tan. 2013b. Characterization of Confectionary Sunflower (Helianthus annuus L.) Land Races of Turkey. International Plant Breeding Congress. 10-14 November 2013, Antalya, Turkey.
• Tan, A. Ş., A. Altunok, M. Aldemir, A. Peksüslü, İ. Yılmaz, H. Kartal, L. Aykas. 2016d. Endüstri Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi. 2016 yılı gelişme raporu. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü. Menemen, İzmir.
• Tozlu, E., T. Dizikısa, A. M. Kumlay, M. Okçu, M. Pehluvan ve C. Kaya. 2008. Pasinler ekolojik koşullarında yetiştirilen bazı yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) hibridlerinin agronomik performanslarının belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi 14 (4): 359-364.
• Yurtsever, N., 1984. Deneysel Istatistik Metotları. Köy Hizmetleri Toprak ve Gübre Arş. Enst. Müdürlüğü Yavınları Genel Yayın No. l21 Ankara.