Marmara Bölgesi’ndeki Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) Populasyonlarının Uçucu Yağ Bileşenleri, Toplam Antioksidan Aktivite, Toplam Fenolik ve Flavonoid Madde Miktarlarının Belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 28 Sayı: 2, 37 - 47, 22.10.2018

Ünal Karık , Ayşe Canan Sağlam

Öz

Bu çalışma Marmara
Bölgesinde yayılış gösteren Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) populasyonlarının uçucu yağ oranı ve
bileşenleri, toplam antioksidan
aktivite, toplam fenolik ve flavonoid madde miktarlarının belirlenmesi amacı
ile yürütülmüştür. Çalışmada Tekirdağ ve Balıkesir illerinden toplanan 20 adet
populasyona ait çiçekli bitki örnekleri kullanılmıştır. Yapılan çalışma
sonucunda toplanan örneklerde uçucu yağ oranının %2-%3 arasında olduğu, uçucu
yağın ana bileşenleri olan 1,8-cineole oranının %20,7-46,9, camphor oranının
%2,8-17,5, β-pinene oranının %5,3-11,3 arasında değiştiği belirlenmiştir.
Örneklere göre toplam antioksidan aktivite (µmol Trolox Eşd./100g KM)
820,00-876,79 arasında, toplam fenolik madde (mg GAE /g KM) 8,47-13,45 arasında
ve flavonoid miktarı (mg KE /g KM) 5,52-7,93 arasında bulunmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa Mill.), Marmara Bölgesi, Uçucu yağ, Antioksidan aktivite

Determination of Essential Oil Composition, Total Antioxidant Activity, Total Phenolic and Flavonoid Contents of Anatolian Sage (Salvia fruticosa Mill.) Populations in Marmara Region

Öz

This study was carried out to determine the essential
oil yield and composition, total antioxidant activity, total phenolic and
flavonoid contents of the Anatolian sage (Salvia
fruticosa Mill.) populations distributed in the Marmara Region, Flowering
plant samples of 20 populations collected from Tekirdağ and Balikesir provinces
were used in the study. As a result of the study, it was found that the
essential oil content was between 2%-3%, the main constituents of essential oil
were changed between 20,7-46,9% of 1,8-cineole, 2,8-17,5% of camphor and  5,3-11,3% of β-pinene. The total antioxidant
activity according to the samples ranged from 820,00-876,79 (μmol Trolox
Equivalent/100 g DM), the total phenolic between 8,47-13,45 (mg GAE/g DM) and the
flavonoid content was found between 5,52-7,93 (mg KE/g DM ).

Anahtar Kelimeler

Anatolian sage (Salvia fruticosa Mill.), Marmara Region, Essential oil, Antioxidant Activity

Kaynakça

• Anonim. 2013. Tekirdağ Meteoroloji Müdürlüğü 2010-2012 kayıtları.
• Arıduru, R. ve G. Arabacı. 2013. Ciğertaze otu (Salvia officinalis L.) bitkisinin antioksidan aktivitesinin belirlenmesi. SAÜ. Fen Bil. Der. 17 (2): 241-246.
• Asadi S, Ahmadiani A, Esmaeili MA, Sonboli A, Ansari N, Khodagholi F 2010. In vitro antioxidant activities and an investigation of neuroprotection by six Salvia L. species from Iran: A comparative study. Food Chemical Toxicolology, 48: 1341-1349.
• Aşkun, T., K. H. C. Başer, G. Tümen, and M. Kürkçüoğlu. 2010. Characterization of essential oils of some Salvia L. species and their antimycobacterial activities. Turkish Journal of Biology 34: 89-95.
• Atoui, A. K., A. Mansouri, G. Boskou, and P. Kefalas. 2005. Tea and herbal infusions: Their antioksidant activity and phenolic profile. Food Chemistry 89: 27-36.
• Başer, K. H. C. 2002. Aromatic biodiversity among the flowering plant taxa of Turkey. Pure Applying Chemistry 74 (4): 527-545.
• Başer, K. H. C. and N. Kırımer. 2006. Essential oils of Lamiaceae plants of Turkey. Acta Horticulture 723: 163-172.
• Baydar, H., R. A. Marquard ve T. Karadoğan. 1999. Isparta yöresinden toplanarak ihracat edilen bazı önemli Origanum, Coridothymus, Thymbra, Salvia L. türlerinin uçucu yağ verimi ve kompozisyonu. Türkiye Tarla Bitkileri Kongresi 15-18 Kasım, Adana (Poster bildiri), Cilt II, Endüstri Bitkileri s. 416-420.
• Bayrak, A. and A. Akgül. 1987. Composition of essential oils from Turkish Salvia L. spp. Journal of Phytochemistry 26 (3): 846-847.
• Bayram, E. 2001. Batı Anadolu florasında yetişen Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa Mill.)’nda uygun tiplerin seleksiyonu üzerinde araştırma. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 25: 351-357.
• Bayram, E., A. Ceylan ve H. Geren. 1999. Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) ıslahında geliştirilen klonların agronomik ve kalite özellikleri üzerinde araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt II: 212-217.
• Baytop, T. 1999. Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi Geçmişte ve Bugün. Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti. İstanbul, 550 s.
• Burits, M., F. Bucar. 2000. Antioxidant activity of Nigella sativa essential oil. Phytotheraphy Research 14: 323-328.
• Ceylan, A. 1987. Tıbbi Bitkiler II (Uçucu Yağ İçerenler). Ege Üniversitesi Yayınları Yayın No: 481, İzmir,188s.
• Ceylan, A., ve N. Kaya. 1988. Kültürü yapılan Anadolu adaçayı (Salvia triloba L.)’nın bazı kalite özellikler üzerinde araştırma. 1. Orman Tali Ürünleri Sempozyumu, Ankara, 1988.
• Chi, C. W., B. L., Hua, W. C. Ka, and C. Feng. 2006. A systematic survey of antioxidant activity of 30 Chinese medicinal plants using the ferric reducing antioxidant power assay. Food Chemistry 97: 705-711.
• Çiçek, F., M. Tutar, A. O. Sarı ve A. Bilgiç. 2011. Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) yapraklarında uçucu yağ oranlarının aylara göre değişimi. Türkiye 9. Tarla Bitkileri Kongresi, 12-15 Eylül 2011 Bursa. Endüstri Bitkileri ve Biyoteknoloji, Cilt 2: 1287-1290.
• Dinçer, C., İ. Tontul, İ. B. Çam, K. S. Özdemir, A. Topuz, H. Ş. Nadeem, S. Tuğrul Ay and R. S. Göktürk. 2013. Phenolic composition and antioxidant activity of Salvia tomentosa Miller: effects of cultivation, harvesting year, and storage. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 37: 561-567.
• Djeridane, A., M. Yousfi B. Nadjemi, D. Boutassouna, P. Stocker and N. Vidal. 2006. Antioxidant activity of some algerian medicinal plants extracts containing phenolic compounds. Food Chemistry 97: 654-660.
• Exarchou, V., N. Nenadis, M. Tsimidou, I. P. Gerothanasssis, A. Troganis and D. Boskou. 2002. Antioxidant activities and phenolic composition of extracts from Greek Oregano, Greek Sage, and Summer Savory. Journal of Agricultural and Food Chemistry 50: 5294-5299.
• Güner, A., N. Özhatay, T. Ekim and K. H. C. Başer. 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 11 (supplement 2): 35-37. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Güner, A., S. Aslan, T. Ekim, M. Vural and M. T. Babaç. 2012. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). İstanbul, Turkey: Flora Araştırmaları Derneği ve Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Yayını.
• Hedge, I. C. 1982. Salvia L. In P. H. Davis (ed.) Flora of Turkey and the East Agean Islands, Vol. 7, University Press, Edinburg, pp. 400-461.
• Huang, D., B. Ou, R. L. Prior. 2005. The chemistry behind antioxidant capacity assays. Reviews, Journal of Agricultural and Food Chemistry 53: 1841-1856.
• Ivanova, D., D. Gerova, T. Chervenkov and T. Yankova. 2005. Polyphenols and antioxidant capacity of Bulgarian medicinal plants. Journal of Ethnopharmacology 96: 145-150.
• Kahkönen, M. P., A. I. Hopia, H. J. Vuorela, J. P. Rauha, K. Pihlaja, T. Kujala and S. Heinonen. 1999. Antioxidant activity of plant extracts containing phenolic compounds. Journal of Agriculture Food Chemistry 47: 3954-3962.
• Kalafatcılar, Ö. A. 1996. Uçucu yağ bitkileri ekotiplerinin bazı morfolojik, anatomik ve kalite kriterleri üzerinde araştırma. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı (doktora tezi, basılmamış) 56 s.
• Karakaya, S. ve S. N. El. 1999. Quercetin, luteolin, apigenin and keampferol contents of some foods. Food Chemistry 66: 289-292.
• Karık, U. ve M. Öztürk. 2010. Tıbbi ve aromatik bitkiler ile uçucu yağ sektörünün ülkemiz dış ticaretindeki yeri ve önemi. 19. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı Mersin. Bidiri Kitabı s. 182-197.
• Karık, Ü. 2015. Some Morpholocigal, Yield and Quality Characteristics of Anatolian Sage (Salvia fruticosa Mill.) Populations in Aegean and West Mediterranean Region. Journal of Tekirdag Agricultural Faculty 12 (2): 32-42.
• Karık, Ü. ve A. C. Sağlam. 2017. Tekirdağ ekolojik koşullarında Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) populasyonlarının verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 26 (2): 203-215.
• Karioti, A., H. Skaltsa, C. Demetzos and D. Perdetzoglou. 2003. Effect of nitrogen concentration of the nutrient solution on the volatile constituents of leaves of Salvia fruticosa Mill. in solution culture. Journal of Agriculture Food Chemistry 51: 6505-6508.
• Karoussou, R. and S. Kokkini. 1997. Distrubition and clinal varitian of Salvia fruticosa Mill. (Labiateae) on the Island of Crete (Greece). Willdenowia 27: 113-117.
• Kırımer, N., M. I. Cingi, N. Öztürk, S. Aydın, H. Özkul ve K. H. C. Başer. 1991. Salvia sclarea, Salvia fruticosa Mill. ve Dorystoechas hastata uçucu yağlarının farmakolojik etkileri. 9. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, 16-19 Mayıs 1991. Eskişehir. s. 382-388.
• Kocabaş, I, M. Kaplan, M. Kürkçüoğlu and K. H. C. Başer. 2010. Effects of different organic manure applications on the essential oil components of Turkish sage (Salvia fruticosa Mill.). Asian Journal of Chemistry 22 (2): 1599-1605.
• Kocabaş, I., A. İ. Sönmez, H. Kalkan ve M. Kaplan. 2007. Farklı organik gübrelerin adaçayı (Salvia fructicosa Mill.)’nın uçucu yağ oranı ve bitki besin maddeleri içeriğine etkileri. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 20 (1): 105-110.
• Lu, Y. and F. L. Leap. 2002. Polyphenolics of Salvia L. A Review. Phytochemistry 59: 117-140. Mathew, S. and T. E. Abraham. 2006. Studies on the antioxidant activities of cinnamon (Cinnamomum verum) bark extracts, through various in vitro models. Food Chemistry 94: 520-528.
• Maudu, M., F. N. Mudau and I. K. Mariga. 2010. The effect of pruning on growth and chemical composition of cultivated bush tea (Athrixia phylicoides D.C). J. Med Plants Res 4: 2353-2358.
• Miliauskas, G., P. R. Venskutonisa and T. A. Van Beek. 2004. Screening of radical scavenging activity of some medicinal and aromatic plant extracts. Food Chemistry 85: 231-237.
• Mossi, A. J., R. L. Cansian, N. Paroul, G. Toniazzo, J. V. Oliveira, M. K. Pierozan, G. Pauletti, L. Rota, A. C. A. Santos and L. A. Serafini. 2011. Morphological characterisation andagronomical parameters of different species of Salvia L. sp. (Lamiaceae). Brazilian Journal of Biology 71 (1): 121-129.
• Nakiboğlu, M. 2002. The Classification of the Salvia L. (Labiatae) Species Distributed in West Anatolia According to Phenolic Compounds. Turkish Journal of Botanic 26: 103-108.
• Naser, A., A. Arikat, M. Fawzia, B. Jawad, S. Nabila, R. A. Karama and A. Shibli. 2004. Micropropagation and accumulation of essential oils in wild sage (Salvia fruticosa Mill.). Scientia Horticulturae 100: 193-202.
• Papageorgiou, V., C. Gardeli, A. Mallouchos, M. Papaioannou and M. Komaitis. 2008. Variation of the chemical profile and antioxidant behavior of Rosmarinus officinalis L. and Salvia fruticosa Mill. grown in Greece. Journal of Agriculture Food Chemistry 56: 7254-7264.
• Perry, N., C. Bollen, E. K. Perry and C. Ballard. 2003. Salvia L. for dementia therapy: review of pharmacological activity and pilot tolerability clinical trial. Pharmacology, Biochemistry and behavior 75: 651-659.
• Pietta, P. and C. Gardana. 2003. Flavonoids in herbs, Flavonoids in Health and Disease. 2nd Ed. Revised and Exponded, pp. 49-69.
• Pignatti, S. 1982. Flora d’ Italia, Vol. 2, Edagricole, Bologna.
• Pizzale, L., R. Bortolomeazzi, S. Vichi, E. Überegger and L. S. Conte. 2002. Antioxidant activity of sage (Salvia officinalis L. and Salvia fruticosa Mill.) oregano (Origanum onites and Origanum indercedens) extracts related to their phenolic compund content. Journal of Scientific Food Agriculture 82: 1645-1651.
• Putievsky, E., U. Ravid and N. Dudai. 1986. The essential oil and yield components from various plant parts of Salvia fruticosa Mill. Journal of Natural Products 49: 1015-1017.
• Raven, P. H., R. F. Evert and S. E. Eichhorn. 1999. Biology of Plants 6th Ed. New York, USA.
• Salimikia, I., H. R. Monsef-Esfahani, A. R. Gohari and M. 2016. Salek. Phytochemical Analysis and Antioxidant Activity of Salvia chloroleuca Aerial Extracts, Iran Red Crescent Med J. 18 (8): e24836. doi: 10.5812/ircmj.24836.
• Santos-Gomes, P C., R. M. Seabra, P. B. Andrade and M. Fernandes-Ferreira. 2002. Phenolic antioxidant compounds produced by in vitro shoots of sage, Plant Science 162: 981- 987.
• Seçmen, Ö., Y. Gemici, G. Görk, L. Bekat ve E. Leblebici. 2000. Tohumlu Bitkiler Sistematiği. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi No: 116. İzmir.
• Sezgin, N. 2006. Adaçayı (Salvia L. spp.) bitkisinde antioksidan maddelerin araştırılması. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Ana Bilim Dalı Organik Kimya Programı Yüksek Lisans Tezi. 62 s. Basılmamış.
• Skerget, M., P. Kotnik, M. Hadolin, A. R. Hras, M. Simonic and Z. Knez. 2005. Phenols, proanthocyanidins, flavones, and flavonol in some plant materials and their antioxidant activities. Food Chemistry 89: 191-198.
• Skoula, M., J. E. Abbes and C. B. Johnson. 2000. Genetic variation of volatiles and rosmarinic acid in populations of Salvia fruticosa Mill. growing in Crete. Journal of Biochemical Systematics and Ecology 28: 551-561.
• Şenkal, B. C., A. İpek ve B. Gürbüz. 2012. Türkiye florasında bulunan adaçayı (Salvia L. spp.) türlerinin uçucu yağ içeriklerinin değerlendirilmesi. Tıbbı ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu 13-15 Eylül 2012 Tokat. Bildiri Kitabı s. 166-176.
• Toit, R. D., Y. Volsteedt and Z. Apostolides. 2001. Comparison of the antioxidant content of fruits, vegetables, and teas measured as vitamin C equivalents. Toxicology 166: 63-69.
• Topçu, G. 2006. Bioactive triterpenoids from Salvia L. species. Journal of Natural Products 69: 482-487.
• Wei, Z. And Y. W. Shiow. 2001. Antioxidant Activity and Phenolic Compounds in Selected Herbs. Journal of Agricultural and Food Chemistry 49: 5165-5170.
• Wojdylo, A., J. Oszmianski and R. Czemerys. 2007. Antioxidant activity and phenolic compounds in 32 selected herbs. Food Chemicals 105: 940-949.
• Zheng, W. and S. Y. Wang. 2001. Antioxidant activity and phenolic compounds in selected herbs. Journal of Agricultural and Food Chemistry 49: 5165-5170.
• Ziakova, A. and Brandsteterova E. 2003. Validation of HPLC determination of phenolic acids present in some Lamiaceae family plants. Journal of Liquid Chromatography &Related Technologies 26 (3): 443-453.