Çam Balı Lisanslı Depoculuk Sisteminde Sosyal Fayda Maliyet Analizi

Yıl 2023, Cilt: 33 Sayı: 1, 54 - 63, 29.06.2023

Emre Göksu Gamze Saner

https://doi.org/10.18615/anadolu.1297829

Öz

Türkiye, 2022 yılı arıcılık verilerine göre 8,98 milyon adet kovan sayısı ve 188.297 ton bal üretimi ile dünyada önemli bir konumda olup, çam balı üretim miktarı ve ihracatında ilk sırada yer almaktadır. Birçok tarımsal üründe olduğu gibi, çam balı üretim miktarı ve ürün fiyatlarındaki dalgalanmalar son yıllarda iklim değişikliği ve orman yangınlarının da etkisiyle daha da artarak belirsizliğe neden olmakta ve sektörde geleceğe yönelik planlama yapılmasını zorlaştırmaktadır. Çalışmada Muğla ilinde kurulacak bir lisanslı depoya ürün teslim eden mudilerin(müşterilerin) fiyat dalgalanmaları ve ürünün bozulması durumunda elde edecekleri sosyal ve ekonomik faydaları belirlemek amaçlanmıştır. Elde edilen bulgular, fiyatlarda ortaya çıkan belirsizliklerin ve uygun koşullarda depolanmayan ürünlerin neden olduğu ekonomik zarara katlanmak yerine bal üretiminden vazgeçme eğiliminin oluşacağını ve üretim potansiyelinin düşeceğini göstermektedir. Bu sorunların çözümünde çam balının lisanslı depoda depolanabilecek ürün kapsamına alınmasının bal piyasasındaki fiyat riskini azaltacağı ve uygulamaya konulacak yatırımın sektör paydaşlarına ekonomik ve sosyal açıdan olumlu katkılarının olacağı öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çam balı, Lisanslı depoculuk, Fiyat dalgalanması, Muğla

Destekleyen Kurum

Orman Genel Müdürlüğü

Proje Numarası

Diğer Projeli Çalışmalar

Teşekkür

Bu çalışma, Orman Genel Müdürlüğünce diğer projeli çalışmalar kapsamında desteklenen (36178555-604.01.02-E.287165 sayı ve 08.02.2019 tarihli olurları) ve Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalında 01.07.2022 tarihinde tamamlanan “Ürün İhtisas Borsasının Odun Dışı Orman Ürünlerine Uygulanabilirliği Üzerine Bir Araştırma: Çam Balı Örneği" isimli doktora tezinden yararlanılarak hazırlanmıştır.

Social Benefit Cost Analysis in Pine Honey Licensed Warehousing System

Öz

Turkey holds a significant position in the world with 8.98 million hives and honey production of 188,297 tons based on beekeeping data for the year 2022. Turkey ranked first in terms of pine honey quantity and export. As in many agricultural products, fluctuations in the production amount and product prices of pine honey have increased in recent years due to climate change and forest fires, causing uncertainty and making it difficult for the sector to plan for the future. This study aims to determine the social and economic benefits that depositors who deliver products to a licensed warehouse to be established in Muğla province will obtain in the case of price fluctuations and product deterioration. The findings show that there will be a tendency to abandon honey production, and the production potential will decrease instead of bearing the economic loss caused by the uncertainties in prices and products that are not stored under appropriate conditions. It is anticipated that the inclusion of pine honey in the scope of products that can be stored in licensed warehouses will reduce the price risk in the honey market and that the potential investment will have positive economic and social contributions to sector stakeholders.

Anahtar Kelimeler

Pine honey, Licensed warehousing, Price fluctuations, Muğla

Proje Numarası

Diğer Projeli Çalışmalar

Kaynakça

• Adanacıoğlu, H., G. Saner, ve K. Uçar. 2011. Finansal krizde vadeli işlem piyasalarının önemi, tarım sektörü açısından yaklaşımlar: Malatya ili kuru kayısı üreticileri örneği. Uluslararası Katılımlı I. Ali Numan Kıraç Tarım Kongresi ve Fuarı, Bildiriler, Cilt II, 27-30 Nisan, Eskişehir, s.1679-1690
• BAKKA. 2017. Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı, TR81 Bölgesi Lisanslı Depoculuk Yatırımı Ön Fizibilitesi Raporu. T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü, Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı, 133s.
• Bal, E., İ. Karakoyun, R. Ekinci, H. Maral, ve H. Eren. 2014. Diyarbakır İli Lisanslı Depoculuk Fizibilite Raporu.
• Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü, Karacadağ Kalkınma Ajansı, 120s., https://www.kalkinma kutup hanesi.gov.tr/dokuman/diyarbakir-ili-lisansli-depocu luk- fizibilite-raporu/634 (Erişim tarihi: 21.03. 2021)
• Erbay, E.R. 2007. Lisanslı Depoculuğun ve Teslimata Bağlı İşlemlerin Türkiye Tarım Ürünleri Piyasasına ve Vadeli İşlemlere Olası Etkileri. İstanbul Ticaret Odası, Yayın No: 2007-26, ISBN 978-9944-60-167-2, İstanbul, 119s.
• Ergen, Z. 2008. Kamu kesimi yatırım projelerinin değerlendirilmesinde fayda-maliyet analizi tekniği ve Türkiye’de uygulanabilirliği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 17(2): 115-132.
• FKA. 2015. Fırat Kalkınma Ajansı, Kuru Kayısı Lisanslı Depoculuk İşletmesi Fizibilite Raporu, 105s. https://kutuphane.tarimorman.gov.tr/vufind/Record/1178938, (Erişim tarihi: 30.05.2023).
• GEKA. 2020. Güney Ege Kalkınma Ajansı, Aydın İlinde Zeytinyağı Lisanslı Depo Yatırımı Ön Fizibilite Raporu, 39s., https://www.yatirimadestek.gov.tr/ pdf/assets/upload/fizibiliteler/aydin-ili-zeytinyagi-lisansli-depo-on-fizibilite-raporu2020.pdf, (Erişim tarihi: 30.05.2023).
• Göksu, E. 2022. Ürün ihtisas borsasının odun dışı orman ürünleri uygulanabilirliği üzerine bir araştırma: çam balı örneği. Basılmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, İzmir, 261s.
• GTB. 2015. Gaziantep Ticaret Borsası, Hububat Lisanslı Depoculuk İşletmesi Fizibilite Raporu, 85s., https://www.gtb.org.tr/, (Erişim tarihi: 28.05.2023).
• Jovičić, D., Lj. Jeremić, L. Milićević, and A. Zeremski. 2014.Warehouse receipts functioning to reduce market risk. Economics of Agriculture. 61(2): 347-365.
• KKA. 2020. Karacadağ Kalkınma Ajansı, Diyarbakır İli Pamuk Lisanslı Deposu Ön Fizibilite Raporu, 31s., https://www.yatirimadestek.gov.tr/pdf/assets/upload/fizibiliteler/diyarbakir-pamuk-lisansli-depoculuk-2020.pdf, (Erişim tarihi: 04.04.2022).
• Korkmaz, M., M. Avcı, ve R. Özçelik. 2018. Kızılçam ormanlarında çam balı üretimi kapsamında göçer arıcılığın sorunları. p. 324-328. ISNOS-MED 1st International Symposium on Silvopastoral Systems and Nomadic Societies in Mediterranean Countries, PROCEEDINGS, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Yayınları No: 002
• A. Tolunay (Ed.), ISBN: 978-605-81136-2-6, 1. Baskı, 22-24 October 2018, Isparta, Turkey.
• MAYBİR. 2023. Muğla İli Arı Yetiştiricileri Birliği, https://www.maybir.org.tr/ mugla-cam-bali, (Erişim tarihi: 01.02.2023)
• MEVKA. 2020. Mevlana Kalkınma Ajansı, Konya İli Lisanslı Depoculuk Yatırımı Ön Fizibilite Raporu, 84s., https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/assets/upload/dosyalar/konya-ili-lisansli-depoculuk-on-fizibilite-raporu.pdf, (Erişim tarihi: 01.04.2023).
• MTB. 2022. Muğla Ticaret Borsası, Yıllık Bültenler 2021. http://www.muglaticaretborsasi.org.tr, (Erişim tarihi: 04.04.2022).
• OTB. 2019. Ordu Ticaret Borsası, Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Raporu, https://www.ordutb. org.tr/lisansli-depoculuk-fizibilte-raporu/, (Erişim tarihi: 18.05.2023).
• RG. 2013. T.C. Resmi Gazete, Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Yönetmeliği, Sayı: 28616, Tarih:12 Nisan 2013.
• RG. 2020. T.C. Resmi Gazete, Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği, Sayı: 31107, Tarih: 22 Nisan 2020.
• TB. 2023. Ticaret Bakanlığı, Lisanslı Depoculuk ve Ürün İhtisas Borsası, https://www.ticaret.gov.tr (Erişim tarihi 03.01.2023).
• TCMB. 2023. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Gösterge Niteliğindeki Merkez Bankası Kurları, Reel Efektif Döviz Kuru, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/ connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/ Istatistikler/ Doviz+ Kurlari/Reel+Efektif+Doviz+Kuruu/, (Erişim tarihi: 21.03.2023)
• Teixidó, E., F. Santos, L. Puignou, and M.T. Galceran. 2006. Analysis of 5-hydroxymethylfurfural in foods by gas chromatography–mass spectrometry. Journal of chromatography A, 1135(1):85-90.
• Trade Map. 2023. International Trade Center,Trade statistics for international business development, https://www. trademap.org (Erişim tarihi: 01.05.2023)
• TÜİK. 2023. Türkiye İstatistik Kurumu, Hayvancılık İstatistikleri, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=101 &locale=tr (Erişim tarihi: 10.03.2023)
• TÜRİB. 2021. Türkiye Ürün İhtisas Borsası, ELÜS Piyasa Ücretleri ve Hesaplama, https://www.turib.com.tr/ turib-elus-piyasasi-ve-fon-payi-hesaplama/ (Erişimtarihi:30.12. 2021).