Muş Lalesi (Tulipa sintenisii Baker) Soğanlarında Hasat Sonrası Soğukta Bekletme Sürelerinin Bitki ve Soğan Gelişimi Üzerine Etkileri

Yıl 2023, Cilt: 33 Sayı: 2, 203 - 208, 29.12.2023

Ahmet Yenikalaycı , Ali Bayram , Nazlı Aybar Yalınkılıç

https://doi.org/10.18615/anadolu.1338811

Öz

Bu çalışma farklı soğuklama uygulamalarının Muş lalesi (Tulipa sintenisii Baker) soğanlarının bitki gelişimini belirlemek için 2022-2023 yılları arasında, Muş Alparslan Üniversitesi Muş Lalesi Müdürlüğü uygulama arazisinde yürütülmüştür. Muş lalesi soğanları Muş Alparslan Üniversitesi Muş lalesi uygulama arazisinde yetiştirilen soğanlardan elde edilmiştir. Çalışmada, kontrol grubu (depo koşullarında bekletilen soğanlar) ile 2 farklı süre boyunca (1 ve 2 ay) +6°C sıcaklıkta bekletilen Muş lalesi soğanları test edilmiştir. Her tekerrüre yaklaşık aynı ağırlık ve büyüklükteki 20 adet Muş lalesi soğanı seçilerek çalışmada bitkisel materyal olarak kullanılmıştır. Soğan dikiminden sonra ilkbaharda açan soğanların; bitki boyu, yaprak sayısı, soğan sökümü sonrası; ana soğan ağırlığı, toplam soğan ağırlığı, toplam soğan sayısı, ana soğan çapı, ana soğan boyu ölçümleri yapılmıştır. İstatiksel analizlere göre; soğuklama uygulamalarının toplam soğan sayısı (ana soğan + kardeş soğan), toplam soğan ağırlığı, ana soğan ağırlığı ve bitki boyu üzerine önemli etkisi olmuştur. İncelenen bütün parametreler kontrol uygulamasında yüksek bulunmuştur. Çalışma sonucunda soğukta bekletme süresinin artışı ile beraber Muş lalesi soğanlarının çıkış oranında ve gelişiminde yavaşlama olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Muş lalesi, Tulipa sintenisii Baker, soğuklama ihtiyacı, bitki gelişimi, soğan gelişimi

Effects of Postharvest Bulb Chilling Periods on Plant and Bulb Growth of Muş Tulip (Tulipa sintenisii Baker)

Öz

This study was carried in the research farm of Muş Alparslan University, Muş Tulip Research Center between 2022 and 2023 to determine the effects of postharvest bulb chilling periods on plant and bulb growth of Muş tulip (Tulipa sintenisii Baker). Muş tulip bulbs were obtained from the bulbs grown in the Muş Alparslan University Muş Tulip Research Center. In the study, the control group (bulbs kept in warehouse conditions) and the bulbs kept at +6 °C for two different periods (1 and 2 months) were tested. Twenty tulip bulbs of approximately the same weight and size were selected for each replicate and used as plant material in the study. Plant height and number of leaves of the plants that bloomed in the spring were measured and, main bulb weight, total bulb weight, total number of bulbs, main bulb diameter, and main bulb length were determined after the harvest. According to statistical analysis; chilling applications significantly affected the total number of bulbs (bulb + daughter bulbs), total bulb weight, main bulb weight and plant height. All parameters examined were found to be high in the control application. As a result of this study, it was observed that the sprouting and development of Mus tulip bulbs slowed down as the duration of storage in the cold increased.

Anahtar Kelimeler

Muş tulip, Tulipa sintenisii Baker, chilling requirement, plant growth, bulb growth

Kaynakça

• Balkaya, A., Y. İzgi Saraç ve M. Tütüncü. 2021. Klasik ve Biyoteknolojik Yöntemler. pp: 107-144. In: S. Kazaz, Y. Y. Mendi (Ed.) Süs Bitkileri Islahı Kitabı (Türler). Gece kitaplığı yayınları. Ankara.
• Bonnier, F.J.M., R.C. Jansen, and J.M. Van Tuyl. 1996. Long term lily scale bulblet storage: effects of temperature and storage in polyethylene bags. Annals of Applied Biology 129 (1): 161–169.
• Boyacı, S. 1998. Laleler Anadolu’nun Dünyaya Armağanı. Skylife Türk Hava Yolları Dergisi, Haziran.
• Christenhusz, M., R. Govaerts, J. David, T. Hall, K. Borland, P. Roberts, A. Tuomisto, S. Buerki, M. Chase, and M. Fay. 2013. Tiptoe through the tulips–cultural history, molecular phylogenetics and classification of Tulipa (Liliaceae). Botanical Journal of the Linnean Society 172: 280-328.
• Dal, B., Ö. Karagüzel, ve K. Aydınşakir. 2010. Zambak (Lilium longiflorum Magic Blanc) çeşidinde farklı depolama sürelerinin erkencilik, çiçeklenme özellikleri ve soğan gelişimine etkileri. IV. Süs Bitkileri Kongresi. 20-22 Ekim 2010. Mersin. s. 574- 577.
• Doğan, E. 2017. Farklı uygulamaların bazı lale türlerinde (Tulipa gesneriana L., Tulipa sintenisii baker.) bitki gelişimi ile soğan ve çiçek muhafazası üzerine etkileri. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri ABD. Doktora Tezi. Ankara. 182 s.
• Fanelli, F.L., and A.A. De Hertogh. 2002. The effects of precooling temperatures and durations on forcing of Lilium longiflorum, 'Nellie White'. Acta Hort. (ISHS) 570:147-152.
• İzgi Saraç, Y., A. Baklaya ve I. Deligöz. 2021. Süs bitkileri ıslahı. pp: 377-418. In: S. Kazaz, Y. Y. Mendi (Ed) Süs Bitkileri Islahı Kitabı (Türler). Gece kitaplığı yayınları. Ankara.
• Khaleghi, A., A. Khadivi, and B.J.M. Zonneveld. 2018. Morphological variations among and within species of wild tulip (Tulipa L.) from Iran. Genet. Resour. Crop Evol. 65: 2241–2266.
• Koster, J. 1981. Stukstoken ‟van tulpen. Weekblad vor Bloem-bollenculture 92:42- 43.
• Köksal, N. ve A. Eriş. 2010. Soğukta ve adi depo koşullarında muhafaza edilen lale çeşitlerinde bazı bitkisel özelliklerin değişimi. IV. Süs Bitkileri Kongresi. 20-22 Ekim 2010 Mersin. s. 112-119.
• Köksal, N., H. Gülen ve A. Eriş. 2010. Soğanlı süs bitkilerinde soğuklama ihtiyacı ve çiçeklenme. IV. Süs Bitkileri Kongresi. 20-22 Ekim 2010. Mersin. s. 444-450.
• Le Nard, M., and A. A. De Hertogh. 1993. Bulb growth and development and flowering. Pp. 29-44. In: A.A. De Hertogh and M. Le Nard (Eds). The physiology of flower bulbs. Amsterdam: Elsevier.
• Rees, A.R. 1992. Ornamental Bulbs, Corms and Tubers. C.A.B. International. Wallingfordi U.K.
• Sezgin, M., A. Yenikalaycı, M. Arslan, Ş. Önlü, M. Kahya, G. Akça, N. Aybar Yalınkılıç, A.N. Kurt ve Ö. Özcan. 2022. Muş Lalesi’nin (Tulipa Sintenisii Baker) İn vitro ortamda soğancık üretimi. Karatekin University Journal Of Science 1(1): 19-27.
• Van Kilsdonk, M.G., K. Nicolay, J.M. Franssen, and C. Kollöffel. 2002. Bud abortion in tulip bulbs studied by magnetic resonance Imaging. J. Exp. Bot., 53 (374): 1603-1611.
• Van Tuyl, J. M. V., and M. G. Van Creij. 2007. Tulip. pp. 623- 641. In: N.O. Anderson (Ed.). Flower Breeding and Genetics. Springer, Dordrecht.
• Veldkamp, J., and B. Zonneveld. 2012. The infrageneric nomenclature of Tulipa (Liliaceae). Plant Systematics and Evolution 298: 87-92.
• Vvedensky, A.I., and S. S. Kovalevskaya. 1971. Rod 151, (7) Allium L. Luk zhua (kaz.) piez (tadzh.): 39 – 89, incl. “Appendix. Descriptiones plantarum novarum in tomo II Conspectus Florae Asiae Mediae commematorum”: 311 – 328. – In: A. I. Vvedensky & S. S. Kovalevskaya (eds.), Opredelitel rastenij Srednej Azii. Kriticheskij konspekt flory; 2. – Tashkent
• Yenikalaycı, A., N. Aybar Yalınkılıç ve A. Bayram, 2023. Muş Lalesi (Tulipa sintenisii Baker)’nde farklı yetişme ortamlarının soğan gelişimi üzerine etkileri. Akademik Ziraat Dergisi 12 (1): 15-20.