Tekirdağ Asma Arazi Gen Bankasındaki Bazı Üzüm Genotiplerinin Karakterizasyonu

Yıl 2024, Cilt: 34 Sayı: Özel Sayı, 26 - 35, 30.05.2024

Tamer Uysal Onur Ergönül Ahmet Yaşasın Aslı Polat Serkan Candar İsmail Eryılmaz

https://doi.org/10.18615/anadolu.1394001

Öz

Türkiye, üzümün anavatanları arasında yer alan küçük Asya olarak bilenen bölgede yer alması sebebiyle çok sayıda üzüm genotipine sahiptir. Bu zenginliğin kaybolmasını önlemek amacıyla 1965 yılında “Türkiye Asma Genetik Kaynaklarının Belirlenmesi, Muhafazası ve Tanımlanması” projesi hayata geçirilmiştir. Proje çalışmaları neticesinde 2023 yılı itibariyle toplam 1459 çeşit/genotip Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü asma arazi gen bankasında muhafaza altına alınmıştır. Muhafaza altına alınan materyallerden Sömbeki, Eksenez, Selvikarası, Kınalı üzüm ve Çatalkarası (Çatal dimrit) genotiplerinde 2022 yılında karakterizasyon çalışması yapılmıştır. Karakterizasyon çalışmaları OIV (Uluslararası Bağcılık ve Şarapçılık Örgütü) tanımlama listesinden seçilen 53 kriterde gerçekleştirilmiştir. Yapılan karakterizasyon çalışmaları neticesinde tüylülük özellikleri açısından Kınalı üzüm ve Çatalkarası genotipleri dikkat çekmiştir. Genç sürgün yatık tüy yoğunluğu (OIV 4) Kınalı üzüm ve Çatalkarası yoğun (7), olgun yaprak alt yüzü ana damarlar arasında yatık tüy yoğunluğu (OIV 84) Kınalı üzüm orta (5), Çatalkarası seyrek (3), Olgun yaprak ana damarlar üzerinde dik tüylülük yoğunluğu (OIV 86) Kınalı üzüm ve Çatalkarası seyrek (3) bulunmuş olup diğer genotiplere göre daha fazla tüylülüğe sahiptirler. Selvikarası fonksiyonel dişi çiçek yapısına sahip olup (OIV 151) diğer genotipler erdişi yapıya sahiptir. Salkım sıklığı (OIV 204) açısından Çatalkarası (sık-7) diğer genotiplere göre daha sık yapıdadır. Çekirdek uzunluğu (OIV 242), çekirdek ağırlığı (OIV 243), salkım ağırlığı (OIV 502) ve tane ağırlığı (OIV 503) ölçümlerinde en yüksek değeri Sömbeki genotipi almıştır.

Anahtar Kelimeler

Vitis vinifera L., asma arazi gen bankası, ampelografi

Characterization of Some Grape Genotypes in Tekirdağ Vineyard Field Gene Bank

Öz

Türkiye has many kinds of grape genotypes due to its location, Asia Minor, which is among the homelands of grapes. To protect this richness, "The Determination, Conservation and Identification of Turkish Vine Genetic Resources" project was started in 1965. As a result to date, 1459 varieties/genotypes have been preserved in the vineyard field gene bank of Tekirdağ Viticulture Research Institute. A characterization study was carried out on Sömbeki, Eksenez, Selvikarası, Kınalı Üzüm and Çatalkarası (Çatal dimrit) in 2022. Characterization studies were conducted on 53 criteria selected from the OIV definition list. As a result, Kınalı Üzüm and Çatalkarası genotypes attracted attention in terms of leaf hairiness characteristics. OIV4 for Kınalı Üzüm and Çatalkarası are dense (7). OIV84 for Kınalı Üzüm is medium (5) and for Çatalkarası is low (3) while OIV86 for them was found to be low (3). It was also observed that they have more hairiness than other genotypes. Selvikarası has a functional female flower structure (OIV151) and other genotypes have a hermaphrodite structure. In terms of cluster density (OIV204), Çatalkarası (dense-7) is denser than other genotypes. Sömbeki genotype had the highest value for seed length (OIV242), seed weight (OIV243), bunch weight (OIV502) and berry weight (OIV503).

Anahtar Kelimeler

Vitis vinifera L., grapevine field gene bank, ampelography

Kaynakça

• Boz, Y., T. Uysal, A. S. Yaşasın, A. Gündüz, G. G. Avcı, M. Sağlam, T. Kıran ve L. Öztürk. 2012. Türkiye Asma Genetik Kaynakları. Tekirdağ.
• Carbonneau, A., E. Bahar, S. Candar, and T. Alço. 2021. Le potentiel oenologique de cépages Turcs. https://www.giesco.org/documents/files/le-potentiel-oenologique-de-cepages-turcs-sc-def.pdf. http://dx.doi.org/10.13140/RG.2.2.19399.21921.
• Çelik, H. 2006. Üzüm Çeşit Kataloğu. Sunfidan A. Ş. Mesleki Kitaplar Serisi: 3, Ankara.
• Dong, Y., S. Duan, Q. Xia, Z. Liang, X. Dong, K. Margaryan, M. Musayev, S. Goryslavets, G. Zduni ́c, P.F. Bert, et al. 2023. Dual domestications and origin of traits in grapevine evolution. Science 379: 892–901.
• Ergönül, O., C. Özer ve Z. Orhan Özalp. 2018. Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü Tarafından Geliştirilen Yeni Sofralık Üzüm Çeşitleri. Bahçe 47 (Özel Sayı 1: Türkiye 9. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu): 423–428.
• Ergül, A., Y. Boz, G. Söylemezoğlu, K. Kazan, H. Çelik, M. Bakır, P. Çelikkol, N. Yıldırım, C. Yüksel, A. S. Yaşasın, and C. Özer (2010). The Turkish grape (Vitis vinifera L.) SSR database. p.64. In: 10th International Conference on Grapevine Breeding and Genetics. 2010.
• Şelli, F., M. Bakır, G. İnan, H. Aygün, Y. Boz, A. S. Yaşasın, C. Özer, B. Akman, G. Söylemezoğlu, K. Kazan, and A. Ergül. 2007. Simple sequence repeat-based assessment of genetic diversity in 'Dimrit' and 'Gemre' grapevine accessions from Turkey. Vitis 46 (4): 182–187.
• Türkben, C., S. Suna, G. İzli, V. Uylaşer, and C. Demir. 2016. Physical and chemical properties of pekmez (Molasses) produced with different grape cultivars. Journal of Agricultural Sciences 22 (2016): 339-3.