Türkiye’de Yayılış Gösteren Ruscus Türleri

Yıl 2024, Cilt: 34 Sayı: Özel Sayı, 68 - 76, 30.05.2024

Fatih Kebeli , Fisun Gürsel Çelikel

https://doi.org/10.18615/anadolu.1403976

Cited By: 1

Öz

Ruscus türleri dünyada yedi türle temsil edilmekte ve bu türlerden dördü (R. aculeatus L., R. hypoglossum L., R. hypophyllum L. ve R. colchicus Yeo) Türkiye florasında doğal olarak yetişmektedir. Diğer Ruscus türleri (R. hyrcanus Woronow., R. x microglossus Bertol. ve R. streptophyllus Yeo) dünyanın farklı yerlerinde doğal olarak dağılmıştır. Ruscus türlerinin boyları 80 ile 100 cm arasında değişmektedir Bu türler kladod olarak adlandırılan, fotosentez yeteneğine sahip, herdem yeşil çok sayıda yaprak benzeri yassı yapıya sahiptir. Küçük mor çiçekler, örtülerin merkezinde yer alır. Turuncu-kırmızı meyveleri 5-10 mm çapındadır. Ruscus türleri çok yıllık bitkilerdir. Peyzaj mimarlığında dış mekan bitkisi olarak kullanımının yanı sıra, bu türler çoğunlukla kesme yeşillik olarak çiçek aranjmanlarında, tıbbi amaçlarla ve kozmetik ürünlerde kullanılmaktadır. Ruscus türleri toprak yüzeyinin altında bulunan depolama organlarının (rizomlarının) yapısından dolayı geofit olarak da bilinmektedir. Bu derleme çalışmamızda temel amacımız, Türkiye florasında doğal olarak yetişen ve kontrolsüz bir şekilde doğadan toplanıp piyasaya sürülen bu türler hakkında bilgi vermek, süs bitkisi olarak değerlendirilme potansiyellerini ortaya koymak ve bu değerli bitkiler hakkında farkındalığı artırmaktır. Genetik kaynaklarımızı korumak için yerli türler. Türkiye'de doğal olarak yetişen dört Ruscus türünün doğadaki yayılış bölgeleri, çeşitli morfolojik özellikleri ve farklı kullanım alanları ayrıntılı olarak verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ruscus türleri, geofit, doğal bitkiler, kesme yeşillik, tıbbi bitki, genetik kaynaklar

Ruscus Species Distributed in Türkiye

Öz

Ruscus species are represented by seven species in the world and four of these species (R. aculeatus L., R. hypoglossum L., R. hypophyllum L. and R. colchicus Yeo) grow naturally in the flora of Turkiye. Other Ruscus species (R. hyrcanus Woronow., R. x microglossus Bertol. and R. streptophyllus Yeo) are naturally distributed in different parts of the world. Ruscus species grow between 80 and 100 cm tall. These species have numerous evergreen leaf-like flattened structures, which have photosynthetic capability, on branched stems known as cladodes. The small violet flowers are situated on the center of cladodes. Their orange-red fruits are 5-10 mm in diameter. Ruscus species are perennial plants. In addition to their use as outdoor plants in landscape architecture, these species are mostly used as cut greens for flower arrangements and medicinal purposes, as well as for cosmetic products. Ruscus species are also known as geophytes due to the structure of their storage organs (rhizomes), which are located under the soil surface. In this compilation study, our main aims were to provide information about these species, which grow naturally in Türkiye’s flora and are uncontrollably collected from nature and put on the market, to reveal their potential for evaluation as ornamental plants and to increase awareness about these valuable native species to protect our genetic resources. The distribution regions in nature, various morphological properties and different usage areas of four Ruscus species naturally grown in Türkiye are given in detail.

Anahtar Kelimeler

Ruscus species, geophyte, native plants, cut green, medicinal plant, genetic resources

Kaynakça

• Ali-Shtayeh, M. S., R. M. Yaghmour, Y. R. Faidi, K. Salem, M .A. Al-Nuri. 1998. Antimicrobial activity of 20 plants used in folkloric medicine in the Palestinian area. Journal of Ethnopharmacology 60: 265–27.1
• Alp, H. A. 2022. Kesme çiçek yetiştiriciliği. Alata Horticultural Research Institute. https://arastirma. tarimorman.gov.tr/ alata/Belgeler/brosurler/brosur2022/Kesme%C3%87i%C3%A7ekYeti%C5%9Ftiricili%C4%9Fi-H.AycanALP.pdf. Accessed March 6, 2024.
• Anonymous. 2007. Ulusal biyolojik çeşitlilik stratejisi ve eylem planı. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı. Ankara, Türkiye.
• Anonymous. 2021. Doğu Karadeniz Bölgesi tıbbi ve aromatik bitkilerin envanterinin çıkarılması, ticari kullanımının araştırılması ve üreticilerin eğitimi projesi laboratuvar analizleri. https://www.dokap.gov.tr/Upload/ Genel/ dokap-tab-lab-analizleri-pdf-242105-rd_39.pdf Accessed 12.10.2023.
• Anonymous. 2023a. https://bizimbitkiler.org.tr/ Accessed 10.10.2023.
• Anonymous. 2023b. https://www.plantdelights.com/ products/ruscus-hypophyllum Accessed 10.10.2023.
• Anonymous. 2023c. https://ngoosen.fotki.com/asparagaceae/ ruscus/ruscus-colchicus-1.html Accessed 10.10.2023
• Anonymous. 2024a. https://powo.science.kew.org/ taxon/ urn:lsid:ipni.org:names:540459-1 Accessed 12.02.2024
• Anonymous. 2024b. https://cosmetics.specialchem.com/inci-ingredients/ruscus-aculeatus-root-extract. Accessed 14.02.2024
• Baktır, İ. ve G. Yılmaz. 2010. Tavşan kirazı (Ruscus aculeatus L.) ‘nın süs bitkisi olarak kullanılması. IV. Süs Bitkileri Kongresi Bildiriler Kitabı. Mersin. s. 542-545.
• Balica, G., O.Vostinaru, M. Tamas, G. Crisan, and C. Mogosan. 2013. Anti-inflammatory effect of the crude steroidal saponin from the rhizomes of Ruscus aculeatus L. (Ruscaceae) in two rat models of acute inflammation. Journal of Food, Agriculture and Environment 11: 106–108.
• Başer, K. H. C. 2013. Tavşan memesi (Ruscus aculeatus L.). Bağ Bahçe Dergisi 45: 26-27. https://www. researchgate.net/ publication/291971710.
• Bouskela, E., F. Z. Cyrino, and G. Marcelon. 1993a. Effects of Ruscus extract on the internal diameter of arterioles and venules of the hamster cheek pouch microcirculation. Journal of Cardiovascular Pharmacology 22: 221-224.
• Bouskela, E., F. Z. Cyrino, and G. Marcelon. 1993b. Inhibitory effect of the Ruscus extract and of the flavonoid hesperidine methylchalcone on increased microvascular permeability induced by various agents in the hamster cheek pouch. Journal of Cardiovascular Pharmacology 22: 225–230.
• Bouskela, E., F. Z. Cyrino, G. Marcelon. 1994. Possible mechanisms for the inhibitory effect of Ruscus extract on increased microvascular permeability induced by histamine in hamster cheek pouch. Journal of Cardiovascular Pharmacology 24: 281–285.
• Çelikel, F. G. 2014. Doğal Çiçek Soğanları ve Süs Bitkileri Ders Notları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, Samsun.
• D’Antuano, L. F., and A. Lovato. 2003. Germination trials and domestication of three native species with edible sprouts: Ruscus aculeatus L., Tammus communis L. and Smilax aspera L. Acta Horticulture 598: 211 – 218.
• Dehghan, H., Y. Sarrafi, and P. Salehi. 2016. Antioxidant and antidiabetic activities of 11 herbal plants from Hyrcania region, Iran. Journal of Food and Drug Analaysis 24: 179–188.
• Ergun, M. E., S. Erkal ve F. Pezikoğlu. 1997. Doğadan Sökülen Çiçek Soğanlarının Sökümü, Üretimi Ve Ticaretinin Ekonomik Yönden Değerlendirilmesi. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler. Yayın No: 108, Yalova.
• Ergür, E. G., S. Kazaz ve T. Kılıç. 2016. Buket ve çiçek düzenlemelerinin vazgeçilmezi: Keme yeşillikler. VI. Süs Bitkileri Kongresi. Antalya, Türkiye. s.346-354.
• Eriş, H. N. 2010. Alt ekstremite yüzeysel venöz yetmezlik ve varislerin tedavisinde endoenöz lazer ablasyon ve köpük skleroterapi yöntemlerinin etkinliği. Uzmanlık Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi, Isparta.
• Erken, S. 2016. Bazı Gentiana L. türlerinde kültüre alma olanaklarının araştırılması. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bornova-İzmir.
• Guarrera, P. M. 2005. Traditional phytotherapy in Central Italy (Marche, Abruzzo, and Latium). Fitoterapia 76: 1–25.
• Güvenç, A, E. Satir, and M. Coskun. 2007. Determination of ruscogenin in Turkish Ruscus L. species by UPLC. Chromatographia 66: 141–145.
• Güvenç, A., M. Coşkun, and O. Arıhan. 2011. Anatomical structure of cladodes of Ruscus L. taxa (Liliaceae) in Turkey. FABAD Journal of Pharmaceutical Science 36: 119-128.
• Hadzifejzovic, N., J. Kukic-Markovic, S. Petrovic, M. Sokovic, J. Glamoclija, D. Stojkovic, and A. Nahrstedt. 2013. Bioactivity of the extracts and compounds of Ruscus aculeatus L. and Ruscus hypoglossum L. Industrial Crops and Products 49: 407–411.
• Halada, L., and O. Erdelska. 2005. Reproductive biology of Ruscus hypoglossum L. in Slovakia. Acta Biologica Cracoviensia Series Botanica 47(1): 213–217.
• Haspolat, G. 2011. Batı Anadolu’da yayılış gösteren bazı Crocus L. taksonlarının çoğaltımı ve süs bitkisi olarak değerlendirilmesi üzerine araştırmalar. Doktora tezi. Ege Üniversitesi, Bornova-İzmir.
• Huang, Y. L., J. P. Kou, L. Ma, J. X. Song, and B. Y. Yu. 2008. Possible mechanism of the antiinflammatory activity of ruscogenin: role of intercellular adhesion molecule-1 and nuclear factor-κB. Journal of Pharmacological Sciences 108: 198–205.
• Ivanova, T., C. Banciu, C. Gussev, Y. Bosseva, D. Dimitrova, T. Stoeva, and A.Manole. 2019. Dynamics of the ruscogenin biosynthesis in Ruscus aculeatus L. (Liliaceae) in vitro cultures. Romanian Biotechnological Letters 24(2): 354-359.
• Karagüzel, O., A. B. Korkut, B. Özkan, F. G. Çelikel ve S. Titiz. 2010. Süs bitkileri üretiminin bugünkü durumu, geliştirilme olanakları ve hedefleri. Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi. 11-15 Ocak 2010. Ankara, Türkiye.
• Karakurt, R. and C. Gümüş. 1998. I. Ulusal Süs Bitkileri Kongresi. 271-274. Yalova, Türkiye.
• Karaoğlu, C. 2010. Soğanlı bitkiler ve in vitro hızlı çoğaltım. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 19 (1-2): 24-29.
• Kaya, E., 2014. Türkiye geofitleri. Ataturk Central Horticultural Research Institute 96 (1): 3 Yalova, Türkiye.
• Kebeli, F. 2021. İstanbul ve çevresinde doğal yayılış gösteren Ruscus türlerinin kültüre alınması, çoğaltılması ve süs bitkileri sektörüne kazandırılması. Doktora tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Kim, J. H., D. K. Kim, F. Forest, M.F. Fay, and M.W. Chase. 2010. Molecular phylogenetics of Ruscaceae sensu lato and related families (Asparagales) based on plastidand nuclear DNA sequences. Ann Bot. 106: 775–790.
• Kostak, S.1992. Türkiye’nin Doğal Bitki Örtüsünde Bulunan Bazı Karanfil Türlerinin Fenolojik Ve Morfolojik Karakterleri Üzerinde Araştırmalar. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı. 91. İzmir, Türkiye.
• Masullo, M., C. Pizza,and S. Piacente. 2016. Ruscus Genus: A rich source of bioactive steroidal saponins. Planta Medica 82(18): 1513-1524.
• Nath, E. Ö. and Ş. Kültür. 2016. Natural dye plants of Savaştepe (Balıkesir, Turkey). İstanbul Eczacılık Fakültesi Dergisi 46 (2): 89-95.
• Ozer, G., E. Guzelmeric, G. Sezgin, E. Ozyurek, A. Arslan, E. Sezik, and E. Yesilada. 2018. Comparative determination of ruscogenin content in Butcher’ broom rhizome samples gathered from the populations grown in different soil conditions in the Marmara Region and attemps for pilot field cultivation of rhizomes. Journal of Chemical Metrology 121: 79-88.
• Özzambak, M.E., E. Zeybekoğlu ve Ö. Kahraman. 2007. Süs bitkileri yetiştiriciliğinde iyi tarım uygulamaları. Ege University. Department of Horticulture. 200, ISBN:978-9944-172-01-1, İzmir.
• Perrone, A., T. Muzashvili, A. Napolitano, A. Skhirtladze, E. Kemertelidze, C. Pizza, and S. Piacente. 2009. Steroidal glycosides from the leaves of Ruscus colchicus: isolation and structural elucidation based on a preliminary liquid chromatography-electrospray ionization tandem mass spectrometry profiling. Phytochemistry 70: 2078–2088.
• Stamps, H.R. 2001. Florida/Holland/İsraeli Ruscus production and use. Institute of Food and Agricultural Sciences, University of Florida. https://ufdcimages.uflib.ufl.edu /UF/00/08/93/76/00001/EP10400.pdf. Accessed February 10, 2024.
• Tamer, G. ve İ. Baktır. 2013. Akdeniz Bölgesi florasında kesme yeşillik olabilecek türlerin araştırılması. V. Süs Bitkileri Kongresi Kitabı. 6-9 Mayıs 2013. Yalova. s. 2: 799-803.
• Thomas, P.A., and T.A. Mukassabi. 2014. Biological Flora of the British Isles: Ruscus aculeatus. Journal of Ecology 102: 1083–1100
• Veronese, G. 2015. A study on the genus Ruscus and its horticultural value. Avaible at http://wwwslidesharenet/ GiulioVeronese/a-study-on-thegenus-ruscus-and-its-horticultural-value. Accessed February 10, 2024.
• Walasek-Januz, M., A. Bajena, R. Nurzyska-wierdak, and K.Skalicka-Wazniak. 2022. Extraction and analysis of ruscogenin from butcher’s broom (Ruscus aculeatus L.) rhizomes using HPLC. ACTA Scientiarium Polonorum 21(6): 143-154.
• Yeo, P. F. 1968. A contribution to the taxonomy of the genus Ruscus. Notes of the Royal Botanic Garden 28: 237–264.