Bilimsel Çalışma Süreçlerine İlişkin Metaforlar Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2, 91 - 112, 02.08.2019

Uğur Keskin

Öz

Bu makalenin amacı, bilimsel çalışma süreçlerini metaforik olarak ifade eden ve çeşitli yazılı kaynaklara yansımış olan anlatımları sistemli bir biçimde okuyucunun dikkatine sunmaktır. Metafor kullanarak yapılan anlatımlar, gerçekliği yüzde yüz yansıtmak gibi bir iddia taşımamaktadır. Hatta tam tersine, hâlihazır gerçeklikleri, olduğundan farklı da yansıtabilmektedir. Bu makalede aktarılan metaforlara ilişkin gerçeklik, gerek makalenin Teorik Arkaplanbaşlıklı bölümünde, gerekse literatürün genelinde üzerinde durulan ve özellikle akademik camia tarafından aşina olunan hususları kapsamaktadır. Derlenen metaforlar, yalnızca aktarmacılığa dayalı bir anlatımla okuyucuya sunulmayıp, ayrıca değerlendirmeye tabi tutularak, ele alınan metaforların, hikâyemsi niteliklerinin ötesine geçerek, bilimsel süreçlere ilişkin daha derin kavrayışların ortaya çıkması sağlanmaya çalışılmıştır. Bu sayede gerçeklik ile metaforik anlatımların, mümkün olabildiği ölçüde birbirine yaklaştırılmasına gayret edilmiştir. Makale, nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim türlerinden olan yorumlayıcı olgubilim deseniyle tasarlanmış olup, tümdengelimci anlayışla oluşturulmuş teorik öngörülere bağlı kalınarak kaleme alınmıştır. Bilimsel araştırma sürecine ilişkin metaforların incelenmesine dayalı olarak yapılan analizler bağlamında makalenin araştırma sorularına ilişkin yanıtlar oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bilim, Bilimsel Araştırma, Metafor

Kaynakça

• Altunışık, R., Coşkun, R, Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım E., (2005), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve SPSS Uygulamaları, Sakarya Kitabevi, Sakarya. Aycan, Zeynep (Ed.) (2000), Türkiye’de Yönetim, Liderlik ve İnsan Kaynakları Uygulamaları, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara. Aydın, Ayhan, (2009), Felsefe Düşünce Tarihi, Pagem Akademi Yayınevi, Ankara. Aydoğan, Metin (2004), Antik Çağdan Küreselleşmeye Yönetim Gelenekleri ve Türkler I, Umay Yayıncılık, İzmir. Ayvacı, Hakan Şevki, Atik, Alper ve Ürey Mustafa (2016), “Okul Öncesi Çocuklarının Bilim İnsanı Kavramına Yönelik Algıları”, Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(3), 669-689. Bacon, Francis (2004), Yeni Atlantis, Çev. Cenk Saraçoğlu, Bordo Siyah Yayınları, İstanbul. Campanella, Tommaso (2011), Güneş Ülkesi, Say Yayınları, Çev. Selahattin Bağdatlı, İstanbul. Creswell, John W. (2016), Nitel Araştırma Yöntemleri Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni, Çev. Ed. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir, Siyasal Kitabevi, Ankara. Bedük, Aykut (2012), Karşılaştırmalı İşletme-Yönetim Terimleri Sözlüğü, Nobel Yayınları, Ankara. Cüceloğlu, Doğan (2000), İnsan ve Davranışı, Remzi Kitabevi, İstanbul. Descartes, Rene 1995, Felsefenin İlkeleri, Çev. Mesut Akın, Say Yayınları, İstanbul. Diderot, Denis ve d’Alembert Jean le Rond (2005), Ansiklopedi Bilimler, Sanatlar ve Zanaatlar Açıklamalı Sözlüğü, Çev. Selahattin Hilav, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. Frank, Philip (2017), Bilim Felsefesi Bilim ile Felsefe Arasındaki Bağ, Çev. Dilek Kadıoğlu, Say Yayınları, İstanbul. Frankl, Viktor E. (1999), Duyulmayan Anlam Çığlığı, Çev. Selçuk Budak, Öteki Yayınları, Ankara. Frankl, V. E. (2016). Hayatın anlamı ve psikoterapi, (V. Atayman, Çev.). İstanbul: Say. Frankl, V. E. (2018). İnsanın Anlam Arayışı (Çev. Selçuk Budak), İstanbul: Okuyan Us Yay. Frolov, İvan (1997), Felsefe Sözlüğü, 2. Baskı Çev. Aziz Çalışlar, Cem Yayınevi, İstanbul. Fromm, Erich (1997), Yeni Bir İnsan Yeni Bir Toplum, Çev. Necla Arat, Say Yayınları, İstanbul. Goldmann, Lucien (1998), İnsan Bilimleri ve Felsefe, Çev. Afşar Timuçin ve Füsun Aynuksa, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul. Grunberg, Teo (2015), “Bilim Felsefesi Nedir?”, Bilim Felsefesi (Ed. İskender Taşdelen), Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir. Güner, M. Fatih (2006), Stratejik Performans Değerlemede Dengeli Sonuç Kartı: Bir Sanayi İşletmesinde Uygulama, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Doktora Tezi, s. 41, Adana. Heimsoeth, Heinz (2013), Felsefenin Temel Disiplinleri, Çev. Takiyettin Mengüşoğlu, Doğu Batı Yayınları, Ankara. James, William (2003), Faydacılık, Çev. Tufan Göbekçin, Yeryüzü Yayınevi, Ankara. Kara, Hakan (2016), Yönetim Biliminin Düşünce İzleri, Merdiven Yayınları, Ankara. Kaya, Muammer (Hazırlayan) (2009), “26. Türkiye-AB İstişare Komitesi Toplantısı Çalışma Dokümanı (Türk Tarafı)”, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Yayını. Kaya, Volkan Hasan, Afacan, Özlem, Polat, Dilber, Urtekin, Ahmet (2013), “İlköğretim Öğrencilerinin Bilim İnsanı ve Bilimsel Bilgi Hakkındaki Görüşleri (Kırşehir İli Örneği)”, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (1), 305-325. Keskin, Uğur (2012), Yönetim Felsefesi, Değişim Yayınları, İstanbul. Keskin, Uğur (20179, “Sosyal Bilimler Araştırma Yöntemleri Kitaplarının İhmal Edilen Unsuru Olarak Felsefe”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 437-456 Keykavus, (20089, Kabusname, Lacivert Yayıncılık, İstanbul. Khun, Thomas, (2003). Bilimsel Devrimlerin Yapısı, Çev. Nilüfer Kuyaş, Alan Yayıncılık, İstanbul. Lakoff, G. ve Johnson, M. (2015). Metaforlar: Hayat, Anlam ve Dil (Çev: Gökhan Yavuz Demir), İthaki Yayınları. Medawar, P. B. (2005), Genç Bilimadamına Öğütler, 24. Baskı, TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, Ankara. Morgan, G. (1998). Örgüt ve Yönetim Teorilerinde Metafor (Çev: Gündüz Bulut), MESS Yayınları, İstanbul. Platon, (2016), Euthydemos-Parmenides, Çev. Furkan Akderin, Say Yayınları, İstanbul. Sargut, A. Selami 1994, Kültürlerarası Farklılaşma ve Yönetim, V Yayınları, Ankara. Sargut, A. Selami (2013), Kuramın Önceliği: Bilimsel Tavır Araçsalcılıkla Niye Uyuşmaz?, Örgüt Kuramları (Der. H. Cenk Sözen ve H.Nejat Basım) içinde s. 1-10, Beta Yayınları, İstanbul. ŞAHİN, Tahir Erdoğan (2006), Sosyal Bilimlere Giriş, Dikey Yayıncılık, Ankara. Şencan, Hüner, (20079, Sosyal ve Davranışsal Bilimlerde Bilimsel Araştırma, Seçkin Yayıncılık, Ankara. Şenel, Tuba ve Aslan, Oktay (2014), “Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Bilim ve Bilim İnsanı Kavramlarına İlişkin Metaforik Algıları”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 76-95 Urhan, Veli 2000, Michel Foucault ve Arkeolojik Çözümleme, Paradigma Yayınları, İstanbul. Uzpeder, İbrahim, (2012), “Kurt Z. Lewin”, Yönetimde 49 İnsan 49 Teori içinde ss. 273-279, (Ed. Ömer Livvarçin ve Dilek Kurt), Beta Yayınları, İstanbul. Ürey, Mustafa, Karaçöp, Ataman, Göksu, Volkan ve Çolak, Kerem (20179, “Fen ve Sosyal Bilimler Kökenli Öğretmen Adaylarının Bilim İnsanı Algıları”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 205-226. Wallerstein, Immanuel (2001), Ütopistik ya da Yirmi Birinci Yüzyılın Tarihsel Seçimleri, Çev. Taylan Doğan, Avesta Yayınları, İstanbul. Wells, Herbert George (2017), Zaman Makinesi, Çev. Celal Üster, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. Verne, Jules (2003), Aya Seyahat, Düzenleyen Öner Kemal, İnkılap Yayınları, İstanbul. Voltaire, François-Marie Arouet (2018), Candide ya da İyimserlik ve Micromegas, Çev. S.İpek Ortaer Montanari, İthaki Yayınları, İstanbul. Yıldırım, Cemal (2005), Bilim Felsefesi, Remzi Kitabevi, İstanbul. Yıldırım, Engin, (1999), Anthony Giddens’ın Yapılanma Teorisi, Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 1999/1, 25-44. Yüksel, Ahmet Turan (2002), İslam’da Bilim Tarihi, Kitap Dünyası Yayınları, Konya. Zamyatin, Yevgeni (2018), Biz, Çev. Fatma Arıkan ve Serdar Arıkan, İthaki Yayınları, İstanbul.