Âşık Seyrani’nin Şiir Dünyasında Atasözlerinin Yeri

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 25 - 32, 15.02.2020

Abdurrahim Yıldız

Öz

Atasözleri halkın bilgi, birikim ve kültürünü yansıtan kalıpsal ifadelerdir. Bir milletin kültür ve medeniyet haritasına bakmak istiyorsak o milletin atasözlerini yakından incelememiz gerekmektedir. Hiç şüphesiz ki Türk milleti büyük kültür, medeniyet ve mefkûresini sayılamayacak kadar fazla atasözleri ile ifade etmişlerdir. Ayrıca atasözleri geçmiş nesillerin tecrübe ve birikimlerini gelecek kuşaklara aktarması yönüyle son derece önemlidir. Âşıklar şiirlerinde sadece aşk, sevgi ve güzellik gibi konuları işlemezler. Nitekim âşıklar toplumu ilgilendiren hemen hemen her konuda şiir yazmış ve söylemişlerdir. Şiirlerinde toplumsal bozulma, kültürel yozlaşma, gençlere öğüt gibi konuları da işlemişlerdir.
Âşıklar atasözlerini toplumsal meseleleri dile getirirken ve nasihat ederken de kullanmışlardır. Bu yönüyle atasözleri söz varlığı yönünden olduğu kadar sosyolojik yönüyle de önemlidir. Âşık Seyrânî şiirlerini halkın bilinçlenmesi için oldukça açık ve sade bir şekilde yazmıştır. Bu vesileyle Âşık Seyrânî de atasözlerinin son derece mühim halkı aydınlatma aracı olduğunu keşfetmiş ve bunu şiirlerine yansıtmıştır. Nitekim âşık Seyrânî şiirlerinde yer yer topluma nasihat etmiş bazen de şiirleriyle toplumsal yozlaşmayı hicvetmiştir. Bu çalışmada Âşık Seyrânî’nin şiirlerinde bulunan atasözleri tespit edilmiş ve atasözlerinin şiirlerin içerisinde barındırdığı zengin anlam ve eğitici rolü üzerinde bulunulmuştur. Toplumun engin kültür ve medeniyet süzgecinden damıtılarak günümüze kadar gelen atasözleri geçmişten geleceğe bir köprü vazifesi görmesi dolayısıyla son derece mühim bir yer teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Âşık Seyrânî, Atasözleri, Kültür, Toplum

Kaynakça

• Aksoy, A. Ö. (1988). Atasözleri ve Deyimler, Belleten-1962, Tdk Yayınları:217, Ss.132-166. Aydoğdu, B. (2011). Türk Edebiyatında Seyrânî Olgusu: Develili Seyrânî Ve Eserleri (İnceleme-Metin), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Doktora Tezi. Birgül, M. (2019). Develili Âşık Seyrâni'nin İnanç Dünyası ve Bu Dünyanın Şiirlerine Yansıması, II. Uluslararası Develili Âşık Seyrâni ve Türk Kültürü Kongresi, 2. Kitap Âşık Seyrâni Bildirileri, Sayfa:110-115. Çetin, O. (2019). "Develili Âşık Seyrâni'nin Şiirlerinde Nasihat Örnekleri", II. Uluslararası Develili Âşık Seyrâni Ve Türk Kültürü Kongresi, 2. Kitap Âşık Seyrâni Bildirileri, Sayfa:117-121. Devellioğlu, F. (2012). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara: Aydın. Erdem, S. (2010). “Atasözlerinde Metaforların İşleyişi”, Millî Folklor Dergisi, 22(88), 33-37. İslamoğlu, M. (2002). Seyrânî, Hayatı, Kişiliği, Sanatı, Şiirleri, İstanbul: Denge. Kaya, D. (2010). Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ. Kestelli, R. N. (2011). Resimli Türkçe Kamus, Ankara: TDK. Pala, İ. (2012). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı. Yüksel, H. A. (1985). Develili Âşık Seyrânî ve Şiirleri, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.