Soğuk Savaş Dönemi'nde Özgür Avrupa Radyosu'nu Konu Alan "Gerçekliğin Kuleleri" Adlı Kısa Film Üzerine İnceleme

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 71 - 92, 15.02.2020

Hakan Aşkan Aytuğ Mermer Üzümlü

Öz

Özgür Avrupa Radyosu (ÖAR), 1950 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nin desteğinde antikomünist yayınlar yapmak üzere kurulan bir kurumdur. ÖAR, Soğuk Savaş döneminde doğrudan Doğu Blok'u ülkelerine farklı dillerde yayın yaparak, Batı Blok'unun lehine, Sovyetler Birliği'nin ise aleyhine propaganda faaliyetleri yürütmüştür. Bu süreçte ÖAR, yayınlarının Doğu Blok'u ülkeleri üzerindeki etkisini göstermek için "Gerçekliğin Kuleleri" adlı kısa propaganda filmi hazırlamıştır. Hazırlanan kısa film üzerinden aynı zamanda kamuoyundan da destek almayı amaçlamıştır. Bu çalışmada "Gerçekliğin Kuleleri" üzerinden, ÖAR'nin Doğu Blok'u ülkelerine yönelik faaliyetlerinin kitlelere ne şekilde aktarıldığının ve Batı ve Doğu Blok'unun kitlelere nasıl sunulduğunun ortaya konmasına çalışılmıştır. Bu amaçla çalışma kapsamında antropolog Claude Lévi-Strauss'un İkili Karşıtlıklar Modeli üzerinden, "Gerçekliğin Kuleleri", göstergebilimsel analiz yöntemi kullanılarak incelemiştir. Elde edilen bulgularda, kısa filmde ÖAR'nin radyo yayınlarının Doğu Blok'u ülkelerine gerçekleri yansıtan haber kaynağı olarak sunulduğu görülmüştür. Diğer yandan, kısa filmde Batı Blok'u ülkelerinin demokrasi ve özgürlük, Sovyetler Birliği'nin ise baskı ve esaret kavramları ile somutlandığı ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Radyo, Kısa Film, Özgür Avrupa Radyosu, Soğuk Savaş

Kaynakça

• CNN (2012). The Most Trusted Man in America", http:// edition. cnn. com/ 2012/ 06/ 05/ opinion/ brinkley- walter- cronkite/ index.html, Erişim Tarihi: 28.10.2019. Cone, S. (1999). Presuming a Right to Deceive: Radio Free Europe, Radio Liberty, the CIA, and the News Media. Journalism History, 24(4), 148-156. Craciun, C. (2009). Monica Lovinescu at Radio Free Europe. J. Neubauer & BZ Török.(Éds.). The Exile and Return of Writers from East-Central Europe, 276-306. Cummings, R. H. (2008). The Ether War: Hostile Intelligence Activities Directed against Radio Free Europe, Radio Liberty, and the Émigré Community in Munich during the Cold War. Journal of Transatlantic Studies, 6(2), 168-182. Cummings, R. H. (2014). Radio Free Europe's" Crusade for Freedom": Rallying Americans Behind Cold War Broadcasting, 1950-1960. The United States: McFarland. Çalışkan, S. (2020). İkinci Dünya Savaşı'nda Japon Radyo Propagandasına Yönelik ABD Karşı Propagandası: "Tokyo Woes" Çizgi Filmi Üzerine İnceleme. TRT Akademi, 5(9), 182-203. Çetin, M., Çakı, C. & Gazi, M. A. (2018). The Examination of The Anti-USA Propaganda Posters in The Iran Revolution According to Claude Lévi-Strauss' Binary Opposition. International Journal of Social Science, 1(3), 31-51. Deery, P. (2001). Covert Propaganda and the Cold War Britain and Australia 1948-1955. The Round Table, 90(361), 607-621. Feinberg, M. (2013). Fantastic Truths, Compelling Lies: Radio Free Europe and the Response to the Slánský Trial in Czechoslovakia. Contemporary European History, 22(1), 107-125. Fiske, J. (2017). İletişim Çalışmalarına Giriş. (S. İrvan, Çev.), 5. Basım. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Forbes Jr, M. S., Raghavan, S. V., Johnson, S. S., & Bahrenburg, K. K. (1993). Sending Cross-Border Static: On the Fate of Radio Free Europe and the Influence of International Broadcasting. Journal of International Affairs, 73-87. Gazi, M. A., Çakı, C., & Gülada, M. O. (2018). İkinci Dünya Savaşı'nda Sovyet Kült Lider Propagandasında Vladimir Lenin Ve Joseph Stalin'in Sunumu. Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergi, 1(2), 25-42. Granville, J. (2004). Radio Free Europe’s Impact on the Kremlin in the Hungarian Crisis of 1956: Three Hypotheses. Canadian Journal of History, 39(3), 515-546. Granville, J. (2004). Radio Free Europe and International Decision-Making during the Hungarian Crisis of 1956. Historical Journal of Film, Radio and Television, 24(4), 589-611. Granville, J. (2005). “Caught with Jam on Our Fingers”: Radio Free Europe and the Hungarian Revolution of 1956. Diplomatic History, 29(5), 811-839. Hagen, T. (2013). Calling Out to Tune In: Radio Free Europe in Czechoslovakia. In Airy Curtains in the European Ether (pp. 123-148). Germany: Nomos Verlagsgesellschaft mbH & Co. KG. Hall, D. (2013). Pope John Paul II, Radio Free Europe, and Faith Diplomacy. In Religion and Public Diplomacy (pp. 27-56). New York: Palgrave Macmillan. Johnson, A. R. (1967). Franco‐Polish Relations: Radio Free Europe 26 September 1967. Survival, 9(12), 387-392. Johnson, A. R. (2010). Radio Free Europe and Radio Liberty: The CIA Years and Beyond. Washington: Woodrow Wilson Center Press. Kasprzak, M. (2004). Radio Free Europe and the Catholic Church in Poland During the 1950s and 1960s. Canadian Slavonic Papers, 46(3-4), 315-341. Kisatsky, D. (1999). Voice of America and Iran, 1949–1953: US Liberal Developmentalism, Propaganda and the Cold War. Intelligence and National Security, 14(3), 160-185. Komska, Y. (2015). Sight Radio: Radio Free Europe on Screen, 1951–1965. Voices of Freedom—Western Interference, 60, 57, 1-22. Lévi-Strauss, C. (2013). Mit ve Anlam, (G. Y. Demir, Çev.), İstanbul: İthaki Yayınları. Lévi-Strauss, C. (2014). Modern Dünyanın Sorunları Karşısında Antropoloji, (A. Terzi, Çev.), İstanbul: Metis Yayınları. Lévi-Strauss, C. (2016). Irk, Tarih ve Kültür, (H. Bayrı, R. Erdem, A.Oyacıoğlu, I. Ergüden, Çev.), 7. Basım, İstanbul: Metis Yayınları. Lévi-Strauss, C. (2017). Hepimiz Yamyamız, (H. Bayrı, Çev.), 2. Basım, İstanbul: Metis Yayınları. Lévi-Strauss, C. (2018). Yaban Düşünce, (T. Yücel, Çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Macrea-Toma, I. (2017). The Eyes of Radio Free Europe: Regimes of Visibility in the Cold War Archives. East Central Europe, 44(1), 99-127. Mastny, V. (2019). Soviet-East European Survey, 1986-1987: Selected Research and Analysis from Radio Free Europe/Radio Liberty. The United Kingdom: Routledge. Michie, A. A. (1963). Voices Through the Iron Curtain: The Radio Free Europe Story (No. 316.77). New York: Dodd, Mead. Mickelson, S. (1983). America's Other Voice: The Story of Radio Free Europe and Radio Liberty. The United States: Praeger Publishers. PeriscopeFilm (2019). "Gerçekliğin Kuleleri Kısa Filmi", https:// www. youtube. com/ watch?v =ohg64olBgH8, Erişim Tarihi: 29.10.2019. Puddington, A. (2000). Broadcasting Freedom: the Cold War Triumph of Radio Free Europe and Radio Liberty. The United States: University Press of Kentucky. Rider, T. C. (2015). Filling the Information Gap: Radio Free Europe–Radio Liberty and the Politics of Accreditation at the 1984 Los Angeles Olympic Games. The International Journal of the History of Sport, 32(1), 37-52. Rifat, M. (2013). Açıklamalı Göstergebilim Sözlüğü: Kavramlar, Yöntemler, Kuramcılar, Okullar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Risso, L. (2013). Radio Wars: Broadcasting in the Cold War. Cold War History, 13(2), 145-152. Schwalbe, C. B. (2005). Jacqueline Kennedy and Cold War Propaganda. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 49(1), 111-127. Tanyeri Mazıcı, E., & Çakı, C. (2018). Adolf Hitler’in Korku Çekiciliği Bağlamında Kamu Spotu Reklamlarında Kullanımı. Erciyes İletişim Dergisi, 5(3), 290-306. Trapans, J. A. (1988). The Baltic States and Western Radio Broadcasts: The Role and Estimated Impact of Radio Free Europe. Journal of Baltic Studies, 19(2), 93-100. Urban, G. R. (1997). Radio Free Europe and the Pursuit of Democracy: My War within the Cold War. The United States: Yale University Press. Webb, A. (2013). Cold War Radio and the Hungarian Uprising, 1956. Cold War History, 13(2), 221-238. Zawodny, J. K. (1986). The Polish Section of Radio Free Europe, 1952-56: War for The Minds of Men. The Polish Review, 31, 4, 317-321.