Sınavla Öğrenci Alan Liselerde Görev Yapan Öğretmenlerin Kadercilik Eğilimleri

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 14, 28.07.2020

Fatmanur Dursun , Hayret Başaran

Öz

Kadercilik, insan hayatının olağanüstü bir güç tarafından önceden belirlenmiş olduğu inancına dayanır. Bu inancın bir toplumun bütün hayatını, bir insanın davranışlarının tamamını etkilediği söylenmez. Ancak, toplumunun önemli bir kesiminin; benzer sosyal değişkenleri paylaşan birçok insanın gündelik hayatına, belirli davranışlarına yansıdığı da bir gerçektir. Özellikle gündelik hayata yansıyan boyutları dikkate alındığında kaderciliğin, sosyal bir varlık olan insanın etkileşimde bulunduğu çevreye de yansıdığı görülmektedir.

Kadercilik temelde 3 alt boyutta incelenmektedir: Önceden belirlenmişlik boyutu, batıl inanç boyutu ve şans boyutu. Bu boyutlar insanların kendini kontrol boyutunun gelişmemesine sebep olmaktadır. Bu boyutları ile kadercilik incelendiğinde kişilerin toplumsal değerlere uyumsuz kararlar almasında etkili olabildiği görülmüştür.
Konu ile ilgili alan yazın incelendiğinde katı bir kaderciliğin toplumda değerler ve kişilik gelişimini olumsuz yönde etkilediği, bu etkilerin pek çok konuda kişilerin hayatını ve verdikleri kararları olumsuza sevk ettiğini vurgulayan çalışmalar vardır.

Kişileri çaba göstermeme, şans oyunları oynama, batıl inanç ve hurafelere yönelme, girişimci olmama ve gereksiz erteleme gibi davranışlara iten kadercilik eğiliminin sınavla öğrenci alan proje liselerinde görev yapan öğretmenlerde ki düzeyini görmek ve betimlemek amacı ile nicel bir çalışma yapılmıştır. Gelecekte toplumu yönlendirecek konuma gelecek nitelikteki gençleri yetiştiren öğretmenlerin kadercilik eğilimi önemli görülmüş “Kadercilik Eğilim Ölçeği” ile 161 öğretmene ulaşılarak nicel veriler elde edilmiş ve SPSS istatistik programı ile gerekli testler uygulanarak bulgular elde edilmiştir. Bulgularda orta düzeyde bir kadercilik tutumu saptanmış, cinsiyet ve yaş grupları arasında farklılıklar tespit edilmiştir. Bulgular betimlenerek sonuçlar açıklanmış ve bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kadercilik, kişilik gelişimi, eğitim

Kaynakça

• Akbaş, O. (2008). Değerler eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 9-27.
• Arslan, M. (2010). Paranormal İnanç Ölçeğinin Türkçe Versiyonunun Geliştirilmesi. İnönü Üniversitesi. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 23-40.
• Batman, E. (2008). Yaşamın zorluklarıyla başa çıkmada kader inancının rolü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bernstein, M. (1990). Fatalism Revisited. Metaphilosophy. doi:10.1111/j.1467-9973.1990.tb00529.x. 21, 270-281. doi:10.1111/j.1467-9973.1990.tb00529.x.
• Bernstein, M. (2002). Fatalism. R. Kane. içinde The Oxford handbook of free will.
• Burger, J. M., & Lynn, A. L. (2005). Superstitious behavior among American and Japanese professional baseball players. Basic and Applied Social Psychology, 27(1), 71-76.
• Espíritu-Olmos, R., & Sastre-Castillo, M. (2015). Personality Traits versus Work Values;Comparing Psychological Theories on Entrepreneurial Intention. Journal of Business Research, 68(7). doi:10.1016/j.jbusres.2015.02.001
• Holton, R. (2013). From determinism to resignation; and how to stop ıt. In decomposing the will, edited by Andy Clark, Julian Kiverstein, and Tillmann Vierkant, 87–100. Oxford: Oxford University.
• Hökelekli, H. (2009). Çocuk. Genç Aile psikolojisi ve Din. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi.
• Kanad, H. F. (1951). Deneysel pedagoji II. . Ankara: Örnek Matbaası.
• Kandemir, Y. (2006). Kader inancının psikoterapik açıdan fonksiyonu. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kasapoğlu, A. (2008). Kur’an açısından fatalizm-inkârcıların bir tutumu olarak kadercilik. Hikmet Yurdu, 1(1), 87-107.
• Kaya, A., & Bozkur, B. (2015). Kadercilik Eğilimi Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3).
• Kerschensteiner, G. (1954). KerscheKarakter kavramı ve karakter terbiyesi (çev: H. Fikret Kanad). Ankara: Örnek Matbaası.
• Lickona, T. (1992). Educating for character (How our schools can teach respect and resposibility). . New York: Bantam Books.
• Macit, M. (2014). Boyun eğme-başa çıkma sarkacında kadercilik: Sosyal psikolojik bir yaklaşım. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Öztürk, Y. (2003). Kader’le alakalı yeni yorumlara eleştirel bir bakış. Ekev Akademi Dergisi, 7(14), 125-143.
• Shen, L., Condit, M., & Wright, L. (2009). The psychometric property and validation of a fatalism scale. Psychol Health, 24(5), 597-613.
• Sinanoğlu, A. (2002). İslam'ın ilk siyasallaştırılma sürecinde "kader" inancı. AÜİFD, XLIII(2), 249-276.