TÜRK TARİHİNDE TOPLUMSAL EŞİTLİĞE BİR ÖRNEK: ARAP AHMET’İN HAYATI

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 93 - 104, 31.01.2021

Davud Kapucu

Öz

Türk tarihinde batı toplumlarında görüldüğü gibi sosyal eşitsizliğe ya da sınıf farklılığına dayalı bir devlet veya toplum düzeni kurulmamıştır. Devlet; dil, ırk, renk, cinsiyet ve inanç ayrımı gözetmeden her birey ve her gruba ilerleme imkânı tanımıştır. Bu durumu kanıtlayan örneklerden biri, Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti ordusunda denizci pilot subay olarak görev yapan Arap Ahmet lakaplı Ahmet Ali Çelikten olmuştur.
Osmanlı ülkesine Afrika’dan gelen bir siyahi ailenin çocuğu olan Ahmet Ali Bey, Osmanlı ordusuna deniz havacısı olarak girip Birinci Dünya Savaşı’nda çeşitli cephelerde görev almıştır. Batı toplumlarında siyahi insanlar toplumun bir parçası ve üyesi kabul edilmezken Ahmet Ali Bey Türk ordusunda pilot subay olarak vazife alıp bu anlamda da dünyanın ilk siyahi pilotlarından biri olmuştur. Mondros Mütarekesi’ni müteakiben Anadolu işgal edilmeye başlayınca, Mustafa Kemal (Atatürk) Paşa önderliğinde başlayan Milli Mücadele hareketine katılıp, İstiklal Harbi’nin kazanılmasında önemli katkı sağlamıştır. Lozan Barış Antlaşması’ndan sonra Türk milletinin bir ferdi olarak yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti ordusunda görev yapmıştır.
Bu çalışmada, siyahi kökenli Türk vatandaşı Ahmet Ali Çelikten namı diğer Arap Ahmet’in hayatına arşiv belgeleri ve süreli yayınlar ekseninde yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Eşitlik, Pilot, Savaş, Havacılık, Arap

AN EXAMPLE OF SOCIAL EQUALITY IN TURKISH HISTORY: THE LIFE OF ARAP AHMET

Öz

As can be seen in Western societies, no state or social order has been established in Turkish history on the basis of social inequality or class differences. The state gave each individual and each group the opportunity to progress regardless of language, race, color, gender, and faith. One of the examples that proved this was Ahmet Ali Celikten, nicknamed Arap Ahmet, who served as a naval pilot in the army of the Ottoman state and the Republic of Turkey.
Born to a black family who came to the Ottoman country from Africa, Ahmet Ali Bey entered the Ottoman army as a naval aviator and served on various fronts in the First World War. In Western societies, black people are not seen as a part and member of society, while Ahmet Ali Bey served as a pilot officer in the Turkish army and became one of the first black pilots in the world in this sense. After the Armistice of Mondros, when Anatolia began to be occupied, he joined the national struggle movement that began under the leadership of Mustafa Kemal (Atatürk) Pasha and made a significant contribution to the victory of the war of Independence. After the Lausanne peace agreement, he served as a member of the Turkish nation in the army of the newly formed Republic of Turkey.
In this study, the life of Ahmet Ali Çelikten, a Turkish citizen of black origin, known as Arab Ahmet, will be included in the axis of archive documents and periodicals.

Anahtar Kelimeler

Equality, Pilot, War, Aviation, Arab

Kaynakça

• Ahmet Ali Çelikten (23.05.2017), one of the first black pilots in aviation history, Erişim Tarihi: 28 Kasım 2020, https://originalpeople.org/ ahmet-ali-celikten-one-f-the-first- black-pilots-in-aviation-history/.
• Akdemir, Y. (2005), Atatürk Dönemi Türk Havacılığı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). AÜ TİTE, Ankara.
• Akkaya, M. (2011), XVII. Yüzyılın İlk Çeyreğinde Üsküdar’da Köle Ticareti, Kölelerin Ticaretle Uğraşması, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(25), 204-217.
• Akpınar, M. (2020), Afro-Türkler: Teslimiyet, Gelenek ve Kimlik”, folklor/edebiyat Dergisi, 26(1), 73-86.
• Alexander, R.P. ve Karamustafaoğlu, T. (1968). Amerika’da Zencilerin Başkaldırısı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 25, 101-106.
• Alfred, C. C. (16 Temmuz 2020). Pierre Réjon (1895-1920), Erişim Tarihi: 28.11.2020, https://outremermemory.com/pierre-rejon/.
• Alkan, N. (2016). Alman Kaynaklarına Göre Çanakkale Savaşı ve Zaferi, Belleten, 80 (289), 899-938.