HABERDE GERÇEKLİK: SOSYAL MEDYADA GERÇEKLİK ALGISI ÜZERİNE BİR ANALİZ

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 235 - 259, 28.05.2021

Mahmut Fevzi Cengiz İlknur Patan

Öz

Günümüzde haber alma ve bilgi edinme aracı olarak internet ve özellikle de sosyal medya platformları geleneksel medya ile yarışır hale gelmiştir. İletişim teknolojilerinin gelişimi hayatımızda birçok alanda değişikliklere yol açmıştır. Yaşanan bu gelişim ile bilgiye ulaşım kolaylaşmış ve maliyeti düşmüştür. Bunun yanı sıra üretilen bilgi miktarı artmış ve bilginin internet ortamlarında hızlı yayılması söz konusu olmuştur. Ancak bu durum bilgilerin doğruluğunun kontrol sorununu da beraberinde getirmiştir.
Sosyal medyada yanlış bilgi ve dezenformasyon konulu çalışmaların sayısı son yıllarda uluslararası literatürde artış göstermektedir. Ülkemizde de yanlış bilgi içeren haberlerle ilgili toplumdaki farkındalık düzeyinin ve kullanıcı pratiklerinin ortaya konulması amacıyla çalışmalar yapılması önem arz etmektedir. Bu bağlamda çalışmada “Sosyal medyada paylaşılan haber içeriklerine yönelik kullanıcıların gerçeklik algısı nasıl gerçekleşmektedir?” sorusuna yanıt aranmaktadır. Çalışma kapsamında öncelikle, haberde gerçeklik ve sosyal medyada yalan haber olgusu ele alınarak konuyla ilgili alan yazın taraması yapılmıştır. Çalışmanın araştırma kısmında verileri toplamak için anket yöntemi kullanılmış, ankette sorularının bir kısmı likert ölçeği kullanılarak, diğer kısmında ise çoktan seçmeli sorularla hazırlanmıştır. Araştırmada katılımcıları belirlemek için tesadüfi örnekleme türlerinden biri olan basit tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışma sonucu elde edilen veriler sosyal medya ortamlarında yanlış bilgi içeren haberlerin kullanıcılar üzerindeki etkisi üzerine bilgiler vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Haberde gerçeklik, Yalan Haber, Sosyal Medyada Gerçeklik

REALITY In The NEWS: An ANALYSIS On THE PERCEPTION Of REALITY In SOCIAL MEDIA

Öz

Today, as a means of getting news and information, the internet and especially social media platforms have become competing with traditional media. The development of communication technologies has led to changes in many areas of our lives. With this development, access to information has become easier and its cost has decreased. In addition, the amount of information produced has increased and the information has spread rapidly in the internet environments. However, this situation brought along the problem of controlling the accuracy of the information.
The number of studies on misinformation and disinformation on social media has increased in the international literature in recent years. In our country, it is important to carry out studies to reveal the level of awareness and user practices in the society about news containing false information. In this context, the aim of this study is to look for an answer to this question: How is the reality perception of users towards news content shared on social media? Within the scope of the study, firstly, the issue of reality in the news and the phenomenon of fake news in social media were discussed. In the research part of the study, the questionnaire method was used to collect the data, some of the questions in the questionnaire were prepared using the Likert scale, and the other part with multiple choice questions. Simple random sampling method, one of the random sampling methods, was used to determine the participants in the study. The data obtained as a result of the study provide information on the effect of news containing false information on users in social media environments.

Anahtar Kelimeler

Reality in News, Fake News, Reality in Social Media

Kaynakça

• Allcott, H. ve Gentzkow, M. (2017). Social Media and Fake News in the 2016 Election. Journal of Economic Perspectives, 31 (2), 211–236
• BBC (2020). Facebook Skandalı '87 Milyon Kullanıcıyı Etkiledi’. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-43649116 ( Erişim Tarihi 10.11.2020)
• DSÖ (2020). Coronaviruse Report. https://www.who.int/docs/default-source/ coronaviruse/situation-reports/20200202-sitrep-13-ncov-v3.pdf?sfvrsn=195f4010_6. (Erişim Tarihi: 25.11.2020)
• Bavelier, D., Green, C. S. & Dye, W. M. G. (2010). Children Wired: For Better And Worse. Neuron, 67, 692-701
• BİK (2020). Google’da Yalan Haber Dönemi Bitiyor. https://www.bik.gov.tr/googleda-yalan-haber-donemi-bitiyor/ ( Erişim Tarihi: 09.11.2020)
• Bilici İ, E. (2017). Medya Okuryazarlığı ve Eğitimi, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara
• BTK (2020); Türkiye Haberleşme Raporu, https://www.btk.gov.tr/uploads/pages/pazar-verileri/turkiye-haberlesme-raporu-002.pdf ( Erişim Tarihi: 09.11.2020)
• Dursun, Ç. (2004). Haber Hakikat ve İktidar İlişkisi. (S. Alankuş, Dü.) Ankara: Elips Kitap
• Girgin, A. (2000). Yazılı Basında Haber ve Habercilik "Etik"i. İnkılap Kitabevi, Ankara
• Greenslade, R. (2017). Facebook is trying to tackle fake news, but what should we do?. Web: https://www.theguardian.com/media/greenslade/2017/jan/26/ facebook-is-trying-to-tackle-fake-news-but-what-should-we-do. (Erişim Tarihi: 10.11.2020)
• Güneş (2020). AB'den Sosyal Medyaya 'Yalan Haber' Çağrısı, http://www.gunes.com/teknoloji/abden-sosyal-medyaya-yalan-haber-cagrisi-975720 (Erişim: 15.11.2020)
• Neuman, W., L. (2006). Toplumsal Araştırma Yöntemleri, Nitel ve Nicel Yaklaşımlar, Cilt:1, Desen Ofset, Ankara
• Nielsen, R. K. ve Graves, L. (2017). News You Don’t Believe”: Audience Perspectives On Fake News,
• https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/201710/Nielsen%26Graves_factsheet_1710v3_FINAL_download.pdf (Erişim Tarihi: 20.11.2020)
• Stencel, M. (2017). International Fact-Checking Gains Ground, Duke Census Finds. https://reporterslab.org/international-fact-checking-gains-ground/ (Erişim Tarihi: 2011.2020)
• Taş O, ve Taş D,.(2018) Post-Hakikat Çağında Sosyal Medyada Yalan Haber ve Suriyeli Mülteciler Sorunu. İletişim, 186
• Teyit.Org (2020). Türkiye’de Sosyal Medya Ve Yalan Haber: Sahadan Notlar. https://teyit.org/turkiyede-sosyal-medya-ve-yalan-haber-sahadan-notlar/ (Erişim Tarihi: 11.11.2020)
• Teyit.Org (2020). Araştırma: Türkiye Sahte Habere En Çok Maruz Kalan Ülke.https://teyit.org/turkiyede-sosyal-medya-ve-yalan-haber-sahadan-notlar/ (Erişim Tarihi: 19.12.2020)
• Tdk, (2020). Türk Dil Kurumu, http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c 139f87976e71.58149581 (Erişim Tarihi: 09.11.2020).
• Tokgöz, O. (2012). Temel Gazetecilik. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları
• TRT Akademi (2020). TRT Akademi İnfodemi Araştırması Raporu, https://trtakademi.net/wp-content/uploads/2020/08/TRT-Akademi-Infodemi-Arastirmasi-Raporu.pdf. (Erişim Tarihi: 10.12.2020)
• Türk, M., S. (2014). Medyanın Gerçeklik İnşası ve Gerçeklik Algısı. Düşünce Dünyasında Türkiz Siyaset ve Kültür Dergisi Yıl:5 / Sayı: 28 / Temmuz- Ağustos 2014 / Issn 1309–601x
• Türk, M. S. ve Avcı, Ö. (2020). "Yeni Medya ve Propaganda". H. Hülür ve C. Yaşın (Ed.), Yeni Medya, Toplum ve Siyasal İletişim (s.411-428). Ankara: Ütopya Yayınevi