TROIA VE ÇANAKKALE SAVAŞLARI ÜZERİNDEN TARİH-COĞRAFYA KORELASYONU

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 3, 486 - 503, 29.09.2021

Hamza Bülbül , Zülfer Erdem

Öz

Her tarihî vaka, münhasır bir coğrafyada vuku bulur. Her medeniyet, bir coğrafya üzerinde kurulur. Mekânın doğal şartlarının, üzerinde kurulan medeniyetin gelişip yayılmasında veyahut dağılıp yok olmasında büyük bir etkisinin olduğu aşikârdır. Öyle ki bugün dahi nüfusun yoğun olduğu birtakım bölgeler, insanlık tarihi için bir dönüm noktası olan ilk medeniyetlerin kurulmasında coğrafyanın sundukları ile büyük bir rol oynamışlardır. Şüphesiz ki coğrafya, tarihin seyrini değiştiren pek çok liderin, komutanın dikkat ettiği bir unsur olmuştur. Hülasa nasıl bir başka milletin coğrafi mirasına hâkim olmak dış politikanın ve müdahalenin şartıysa, bir millet için kendi coğrafyasının, doğal mirasının farkında olmak benliğini müdafaanın bir zaruriyeti olduğundan elzemdir. Yaklaşık üç bin yıl arayla hemen hemen aynı coğrafyada meydana gelen iki savaş; Troia ve Çanakkale. Her ikisi de münhasır olarak kendi konjonktürlerinde incelendiğinde görülecektir ki, her ne kadar farklı dönemde ve milletler arasında gerçekleşmiş olsalar da aradan geçen zaman ve de teknolojik gelişmelere rağmen coğrafyanın savaş stratejilerine ve muharebelere yansımaları yadsınamazdır. Bu çalışmada, insan hayatını etkileyen unsurlardan coğrafyanın; Türkiye Cumhuriyeti’nin jeopolitik konumunda önemli bir yer teşkil eden doğal ve kültürel mirasımız Çanakkale bölgesinde vuku bulan iki büyük savaşa olan etkileri üzerinden; coğrafya-tarih ilişkisinin önemi üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tarih, Coğrafya, Çanakkale, Troia, Korelasyon

CORRELATION OF HISTORY AND GEOGRAPHY THROUGH TROJAN AND ÇANAKKALE WARS

Öz

Every historical event takes place in an exclusive geography. Every civilization is established on geography. It is obvious that the natural conditions of the place have a great effect on the development and spread of the civilization founded on it or on the dissolution and disappearance of the civilization established on it. So much so that even today, some regions where the population is densely populated played a major role in the establishment of the first civilizations, which were a turning point for human history, with what geography offers. Undoubtedly, geography has been an element that many leaders and commanders who changed the course of history paid attention to. In summary, just as dominating another nation's geographical heritage is the condition of foreign policy and intervention, being aware of its own geography and natural heritage is essential for a nation as it is a necessity of self-defense. Two wars that took place in almost the same geography approximately three thousand years apart; Troia and Çanakkale. When both are examined exclusively in their own conjunctures, it will be seen that although they took place in different periods and between nations, the reflections of geography on war strategies and battles despite the time passed and technological developments cannot be denied. In this study, among the factors affecting human life, geography; Our natural and cultural heritage, which has an important place in the geopolitical position of the Republic of Turkey, through its effects on the two great wars in the Çanakkale region; The importance of geography-history relationship will be emphasized.

Anahtar Kelimeler

History, Geography, Canakkale, Troy, Correlation

Kaynakça

• Atabey, Figen. (2015). İtilaf Kuvvetleri’nin Gelibolu Yarımadası’na Çıkarma Harekâtı (25 Nisan 1915), ÇOMÜ (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi), Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı Yıl: 13, Bahar 2015, Sayı: 18, ss. 249-270, 100. Yıl. Erişim Tarihi: 18.10.2020, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/45155
• Baş, Nurdan. (2015). Çanakkale Cephesi Deniz Savaşlarında 18 Mart Kahramanı Cevat (Çobanlı) Paşa, ÇOMÜ (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi), Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı Yıl: 13, Bahar 2015, Sayı: 18, ss. 89-116, 100. Yıl. Erişim Tarihi: 18.10.2020, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/45151
• Bayartan, Mehmet. Tarihî Coğrafya, Coğrafya Lisans Programı, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi. Erişim tarihi: 18.10.2020, https://docplayer.biz.tr/3337397-Istanbul-universitesi-acik-ve-uzaktan-egitim-fakultesi.html
• Cankut, Ayhan ve Şimşek, Erdoğan. (2015). Çanakkale Savaşları’nın Deniz Cephesi, 100’üncü Yılında Çanakkale Zaferi Sempozyumu, T.C. Harp Akademileri Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, İstanbul, 2015, ss. 129-149. Erişim tarihi: 18.10.2020, https://www.msu.edu.tr/saren2/files/sempozyum_yayinlari/Canakkale_Bildiri_Kitabi_SON.pdf
• Carl von Clausewitz, Vom Kriege, Berlin, 1832, (Türkçe baskı, Savaş Üzerine, Nisan 1975, Çeviren: Şiar Yalçın), Eriş yayınları tarafından düzenlenmiştir, 2003) Erişim Tarihi: 11.01.2021, http://www.muharrembalci.com/kitaplika/71.pdf
• Craft, J. C. ve Aschenbrenner, S. E. ve Kayan, İ. (1980). Geç Holosen Kıyı Değişmelerinin Yunanistan ve Türkiye’de Arkeolojik Yerleşme Yerleri Üzerine Etkileri, 24. Uluslararası Coğrafya Kongresi, Tokyo, s.113. Erişim Tarihi: 11.01.2021, http://tucaum.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/280/2015/08/cadcae10_7.pdf
• Fox, M. Etc. (Yapımcı), ve Daniels, J. (Yönetmen). (2018). Megan Fox ile Kayıp Efsaneler, Sezon 1,Bölüm 3, (Televizyon belgesel programı). Produced by Karga Seven Pictures, Inc. A Red Arrow Studios Company for The Travel Channel, L.L.C. All Rights Reserved. DMAX. Erişim Tarihi: 11.01.2021, Erişim adresi: https://www.dmax.com.tr/megan-fox-ile-kayip-efsaneler/1-sezon-3-bolum
• Görgülü, İsmet. Çanakkale Zaferi ve Atatürk, s.491-500. Erişim Tarihi: 18/10/2020, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/786/10100.pdf İslam Ansiklopedisi (İA), (2014). Tarih maddesi, Türkiye Diyanet Vakfı, Erişim Tarihi: 18/10/2020, https://islamansiklopedisi.org.tr/arama/?q=tarih&p=m
• Kaplan, Robert, D. (2012). The Revenge of Geography, What the Map Tells Us about Coming Conflicts and the Battle against Fate. Rondom House, NY. xii +403 pp. With Index. ISBN:9781 4000 69 835. Erişim Tarihi: 18.10.2020, https://doi.org/10.1177/1946756713491390
• Kaya, Mehmet Ali. (2017). Troya ve Troya Savaşı: Efsane ve Tarih, Akademik-Der Tarih, Eğitim, Bilim ve Kültür Dergisi, Sayı:1 2017-Sonbahar, s. 1-14. Erişim Tarihi: 18.10.2020, https://www.academia.edu/35086041/Troya_ve_Troya_Sava%C5%9F%C4%B1_Efsane_ve_Tarih_Akademik_der_Tarih_E%C4%9Fitim_Bilim_ve_K%C3%BClt%C3%BCr_Dergisi_1_2017_1_14
• Kılıç, Pelin İskender. (2019). Tarih Öğretimi ve Coğrafya, Kastamonu Eğitim Dergisi, Mart 2019 Cilt:27 Sayı:2 s.875-889. Erişim Tarihi: 18.10.2020, https://www.researchgate.net/publication/331789808_Tarih_Ogretimi_ve_Cografya/link/5c8bdfb145851564fadfee57/download
• Kinross, P. (2018). Atatürk, İstanbul, Altın Kitaplar Yayınevi, 32. Baskı, ISBN 978-975-405-035-6
• Körpe, Reyhan. (2015). Aynı Coğrafyada İki Savaş: Troia ve Çanakkale Savaşlarının Karşılaştırılması, ÇOMÜ (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi), Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı Yıl: 13, Bahar 2015, Sayı: 18, ss. 131-160, 100. Yıl. Erişim tarihi: 18.10.2020, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/45164
• La Revue de Paris (1930), Trente Septieme Annee, Bureaux De La Revue de Paris, Tome Quatrieme, Juillet-Aout 1930. Erişim Tarihi: 04.01.2021, Erişim adresi: https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k17630f/f507.item
• Lechevalier, Jean-Baptiste. (1799). Voyage dans la Troade ou Tableau de la plaine de Troie dans son etat actuel, Paris, Laran, AN VII [=1799]. Erişim Tarihi: 11.01.2021, https://books.google.com.tr/books?id=fdmo1SBPZP8C&pg=PA6&hl=tr&source=gbs_toc_r&cad=3#v=onepage&q&f=false
• Moyal, Ann. (2005). Alan Moorehead A Rediscovery, Published by the National Library of Australia, ISBN: 0 642 27616 1. Erişim Tarihi: 04.01.2021, https://www.nla.gov.au/sites/default/files/alanmoorehead.pdf
• Oğuz, Ahmet. (2015). İstanbul ve Çanakkale Boğazlarının Savunması için Yapılan İstihkâmlar ve Torpil/Mayın Yerleştirme Çalışmaları (1815-1915), 100’üncü Yılında Çanakkale Zaferi Sempozyumu, T.C. Harp Akademileri Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, İstanbul, 2015, ss. 23-45. Erişim tarihi: 18.10.2020, https://www.msu.edu.tr/saren2/files/sempozyum_yayinlari/Canakkale_Bildiri_Kitabi_SON.pdf
• Patterson, J. H. (1921). With the Zionists in Gallipoli, Third Edition, London, Hutchinson & Co. Paternoster Row. Erişim Tarihi: 04.01.2021, https://archive.org/details/withzionistsinga00pattiala/page/18/mode/2up?q=to+Russia
• Pinkerton, J. (1811). A general collection of the best and most interesting voyages and travels in all parts of the world: many of which are now first translated into English: digested on a new plan, v. 10. London: Longman, Hurst, Rees and Orme (etc.), Erişim Tarihi: 04.01.2021, https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc2.ark:/13960/t78s50s5r&view=image&seq=713
• Sun-Tzu. (2008). Savaş Sanatı, Türkçesi; Adil Demir, Kastaş Yayınları, Üçüncü Baskı, İstanbul. Erişim Tarihi: 04.01.2021, https://www.academia.edu/36207836/SunTzu_Sava%C5%9F_Sanat%C4%B1_pdf
• Thomas, N. (2003, 3 March). Geology corresponds with Homer’s description of ancient Troy. UDAILY, University of Delaware. Erişim Tarihi: 15.12.2020, Erişim adresi: http://www1.udel.edu/PR/UDaily/2003/troy030303.html
• Trant, Captain, T. Abercromby. (1830). Narrative of a Journey Through Greece, in 1830 with Remarks Upon the Actual State of the Naval and Military Power of the Ottoman Empire, London: Henry Colburn and Richard Bentley, New Burlington Street. Erişim Tarihi: 04.01.2021, https://books.google.com.tr/books?redir_esc=y&hl=tr&id=xUdNAAAAcAAJ&q=%C3%A7anakkale#v=onepage&q=ottoman&f=false
• Ünalp, F. Rezzan. (2015). Çanakkale Muharebeleri ve Mustafa Kemal, ÇOMÜ (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi), Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı Yıl: 13, Bahar 2015, Sayı: 18, ss. 37-64, 100. Yıl. Erişim tarihi: 18.10.2020, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/45150
• Yetişgin, Memet. (2015). Çanakkale Savaşları: Nedenleri, Sorumlusu ve Önemine Dair Yaklaşımlar, ÇOMÜ (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi), Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı Yıl: 13, Bahar 2015, Sayı: 18, ss. 1-35, 100. Yıl. Erişim tarihi: 18.10.2020, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/45149
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.